Morgunblaðið - 15.10.1978, Blaðsíða 30

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1978
Skipstjórinn í aðíjcró.
Búnkuó nct.
Ásgeir Þórhallsson:
úrf?reiösluKogfj. Hver ýsan á fætur
annarri kom inn á boröið og
skipstjórinn tók aö synfíja af fíleði.
Sum netin voru búnkuð. Ýsurnar
komu fljúgandi í miðkassann og
'þar sprikluðu þær glansandi fagr-
ar. Slenið rann af hásetanum og
hann komst einnig í gott skap, og
tók undir með skipstjóranum.
I fjarska trónaði Hallgríms-
kirkjan upp úr haffletinum. Esjan
var dimmblá. Reykurinn úr Sem-
entsverksmiðjunni silaðist ská-
hallt upp á við. Trillur sáust á víð
og dreif um hafflötinn.
Á næsta baujustími gerði háset-
inn að aflanum. Og áður en varði
var múkkinn búinn að umkringja
bátinn, þeir hlupu á öldutoppunum
á eftir bátnum. Og mávarnir flugu
rétt fyrir ofan svo maður gat séð
athugult augnaráð þeirra. Múkk-
inn hámaði lifrina í sig, en
mávurinn átti það til að grípa
innyflin í loftinu og gleypa þau í
heilu lagi. Mávarnir voru svo
gráðugir að hásetinn gat látið þá
taka lifur úr lófa sér ef blaðamað-
urinn hélt sér í fjarlægð. Hásetinn
viðurkenndi að hann hefði viljandi
hænt mávana að Garðari og benti
blaðamanni á einn máv sem hafði
blýmenju á bringunni og fylgdi
bátnum.
Hásetinn var ekki sjómaður að
aðalatvinnu en sagðist skreppa tl
sjós öðru hvoru til að svala
einhverri þrá, þar væru líka oft
peningar. Hann var tuttugu og
fjögurra ára, ógiftur og vinnur við
•skipasmíðar. Hann varð að játa að
hann hafði farið á ýsuveiðar af
ævintýralöngun.
Skipstjórinn var kornungur,
tuttugu og átta ára gamall. Hann
hafði verið til sjós í tíu ár, á
loðnuskipum togurum og netabát-
um. En eigandi trillunnar var
faðir hans, Jón í Görðunum
nefndur. Útgerðin fékk fimmtíu
prósent, skipstjórinn þrjátíu pró-
sent og hásetinn tuttugu.
Svo var haldið áfram við drátt-
inn. Það var heldur minna í þeirri
trossu svo hún var tekin klár inn í
bátinn, en þá var skipstjórinn á
,spilinu_en hásetinn togaði í
'korkateininn. Þegar sú trossa
•hafði verið innbyrt tók skipstjór-
í drætti. netið tekið klárt.
Hásetinn lagði sig á útstíminu.
Á ýsuveiðum úti í brún
Klukkan sex á sunnudagsmorgni
í ágúst he.vrðust vélarskellir á
Skerjafirðinum. Lítil rauð trilla
truflaði l.vgnan vatnsflötinn. Hún
mjakaðist áfram og stefndi út á
haf. Báturinn heitir Garðar og
leggur upp frá Görðunum við
Ægisiðuna. Garðar er byggður úr
trefjaplasti, opinn en með litlu
stýrishúsi, um þrjú tonn, með
færeyska laginu, íslensk fram-
leiðsla. Það var albjart og hæg
vestanátt. Um borð var skipstjóri,
háseti og syfjaður blaðamaður.
Þegar komið var út fyrir Suður-
nesið og framhjá Kerlingaskerinu
var stefnan tekin á sexbaujuna.
Það var létt undiralda á hlið.
Hásetinn lagði sig í stafni bátsins.
En blaðamaður kenndi fiðrings í
maga.
Hægt og rólega seig Reykjavík á
bak við sjóndeildarhringinn þar til
aðeins Hallgrímskirkjan stóð upp
úr. Siglt var út fyrir sexbaujuna
sem vaggaði silalega, líkt og hún
nennti ekki að f.vlgja hreyfingum
sjávarins.
Þegar Hallgrímskirkjuna bar í
Vífilfellið og Sementsverksmiðju-
strompurinn á Akranesi bar í
hlíðar Hafnarfjallsins var Garðar
kominn á miðin. Það voru þrjár
trossur í sjó og þessi var næst
landi. I hverri trossu voru sex eða
sjö ýsunet. Hásetinn spratt á
fætur og innbyrti baujuna. Hann
var skapillur og það rumdi í
honum. Skipstjórinn kom út úr
ylvolgu stýrishúsinu og smeygði
sér í stakkinn. Hásetinn hífði
stjórann inn á spilinu og brátt
heyrðist skruðningur þegar keðjan
úr drekanum slóst utan í bátinn.
Hásetinn lét í sér heyra og
skipstjórinn flýtti sér að kippa
drekanum innfyrir. Lítið úr-
greiðsluborð var sett upp og
drátturinn var hafinn. Ef lítið var
í netunum var netið tekið klárt inn
í bátinn og lagt jafnóðum niður.
Þá var ekkert úrgreiðsluborð
notað. En ef fiskur var fremst í
trossunni voru báðir teinar hífðir
á spilinu og trossan lögð niður
seinna eða látin reka út. Það er
ekkert sem heitir að steina niður
lengur því nú nota allir blýteina
sem eru á ýsuveiðum út í brún.
Það er ekki eitt einasta grjót um
borð. Þeir lofuðu þessa nýjung.
Hásetinn hífði á spilinu en skip-
stjórinn greiddi fiskana úr með
inn að lóna um svæðið í leit að
loðningu; mændi á dýptarmælinn í
von um að sjá loðna bletti rétt
fyrir ofan botninn. Hann nálgaðist
nokkra báta til að sjá hvort þeir
væru að fá hann. Þá keyrði hann
innfyrir aftur þar sem fyrsta
trossan hafði verið. Allt í einu
kallaði hann:
„Baujuna fara.“
Og áður en blaðamaðurinn hafði
áttað sig og tekist að forða sér úr
vegi flaug ein baujan í hafið, rétt á
eftir drekinn og netin byrjuðu að
renna út. Trillan lullaði áfram. A
stjórnborösíðunni var járnbogi
sem netið rann yfir, þannig að
teinarnir aðskildust, blýteinninn
fyrir framan en korkið aftur af.
Það þurfti ekki að snerta við
neinu, netin runnu sjálfkrafa út.
Siðan þurfti að láta reka um
tíma á meðan þeir gerðu hina
trossuna klára: lögðu hana niður
út í stjórnborðssíðuna. Skömmu
síðar var hún líka lögð í sjóinn. Þá
var veðrið ekki eins almennilegt og
það hafði verið um morguninn,
vestanáttin hafði aukist og alda
farin að rísa. Stefnan var tekin út
á ný og menn fengu sér snarl en
aumingja blaðamaðurinn hafði
enga lyst á nestinu sínu. Hann sat
á þóftunni, hélt sér fast í borð-
stokkinn tilbúinn að kasta upp.
Sólin faldi sig á bak við ský í
hásuðri, það var komið hádegi og
það var heil trossa eftir.
Hann bætti í veðrið í drættinum
og blaðamaðurinn ældi út fyrir
borðstokkinn eins og múkki.
Trossan var hálfdauð, full af rusli
eins og sandkola og háf. Hún var
dregin óklár inn í bátinn. Svo var
hún látin reka út. Þá stóð hásetinn
yfir netahrúgunni og aðskildi
teinana jafnóðum og þeir runnu
út, en bátinn rak undan vindi.
Skipstjórinn gerði að aflanum á
meðan. Blaðamaðurinn átti í
mestu erfiðleikum með að munda
myndavélina því hann þurfti
nauðsynlega að halda sér ein-
hversstaðar í með annarri hendi.
Svo loksins var byrjað að stíma í
land; því var sjúklingurinn feginn.
Á heimleiðinni voru allir í góðu
skapi og það var glatt á hjalla um
borð í Garðari er hann sigldi inn
Skerjafjörðinn rétt eftir hádegi á
sunnudegi, þegar flestir spókuðu
sig í húsagörðunum og litu út á
fjörðinn þreyttir eftir sunnudags-
steikina. Það var lent í vörinni hjá
Görðunum við Ægisíðuna og bát-
urinn tekinn á land í þar til
’gerðum sporvagni. Fólk kom og
‘ keypti ýsu í soðið. Aflanum var
kastað í bala og brátt mundi
fisksalinn sækja hann. I þessum
róðri fiskuðust um þrjú hundruð
kíló, en oft hafði það verið meira
og í eitt skiptið var það tonn.
Þetta er fyrsta ýsuvertíðin sem
Garðar hefur stundað. Hingað til
hefur það einungis verið grá-
sleppuvéiðin. En núna er ýsan að
ganga aftur inn í Faxaflóann síðan
.trollbátarnir voru reknir þaðan.
Faxaflóinn hefur allur verið að
lifna við undanfarin ár. Kannski
kemur að því að hægt verður að
draga ýsu á færi inn í Kollafirði
eins og rétt eftir stríð. Margir
trillubátar bæði úr Hafnarfirði og
Reykjavík stunda nú þessar veið-
ar. Nýja ýsan sem fæst í fiskbúð-
'unum á haustin er úr þessum
bátum. En þær sögusagnir hafa
heyrst á meðal trillukarla að
fiskifræðingar séu að spá í að
hleypa togurunum aftur inn í
flóann til að nýta rauðsprettuna
sem þangað hefur sótt. En ef það á
að leyfa ryðguðum togurum að
skrapa botninn þar á ný er vitað
mál að það myndi ekki aðeins vera
rauðsprettan sem yrði þurrkuð
upp.
Blaðamaðurinn staulaðist
slæptur og pasturslítill heim með
ýsu í poka. Hann lofaði sjálfum sér
að álpast aldrei út á sléttuna
niiklu framar.
Kallinn í brúnni.