Morgunblaðið - 15.10.1978, Blaðsíða 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1978
Númer eitt
HAMILTON
Alexander Hamilton
Eftir að ótvíræð reynsla hefur
sýnt óhagkvæmni núverandi sam-
bandsstjórnar eruð þið nú til þess
kvödd að íhuga nýja stjórnarskrá
fyrir Bandaríki Norðurameríku.
Mikilvægi viðfangsefnisins er ljóst
af því sjálfu; niðurstöður þess
spanna tilveru Sambandsveldisins,
ör.vggi og velferð meðlifna þess,
örlög stórveldis sem í mörgu tilliti
er hið merkilegasta í heimi. Það
hefur oft verið sagt að lýö þessa
lands virðist fengið það hlutverk
að skera með hegðun sinni og
fordæmi úr þeirri mikilvægu
spurningu hvort samfélögum
manna er kleift eða ekki að koma á
fót góðri stjórn af ráðnum hug og
frjálsu vali, eða hvort þau eru um
allan aldur dæmd til að lúta
stjórnskipulagi er mótast af til-
viljun og ofbeldi. Ef sannleikskorn
er fólgið í þessum athugasemdum,
má með réttu líta svo á að með
núverandi vandamálum sé
upprunninn sá tími að þessum
spurningum verði svarað og að
jafnframt megi líta á það sem
almenna ógæfu alls mannkyns ef
við veljum okkur nú rangt hlut-
verk.
Þessi hugmynd bætir hvata
mannúðarinnar við hvata
ættjarðarástarinnar til að auka þá
alúð sem allir gerhugulir og góðir
menn hljóta að bera í brjósti í
þessum vanda. Vel væri ef val
ykkar nú réðist af réttlátu mati á
sönnum hagsmunum okkar en
ruglaðist hvorki né skekktist af
tilliti til atriða sem ekki snerta
almenningsheill. En þótt þessa sé
óskað af einlægni verður þess
varla vænst af alvöru. Tillagan
sem fyrir okkur er lögð snertir of
marga sérstaka hagsmuni, byltir
of mörgum einstökum stofnunum,
til þess að unnt sé í umræðunni að
sneiða hjá fjölda atriða sem eru
kostum tillögunnar óviðkomandi
og fjölda sjónarmiða, sannfæringa
og fordóma sem lítt samræmast
leit að sannleikanum.
Meðal óárennilegustu tálma í
vegi hinnar nýju stjórnarskrár má
augljóslega greina í bersýnilegum
hagsmunum einstakra stétta
vegna þess að aðstæður þeirra
kynnu að varpa á þá grun) til
skoðana sem reistar eru á sérhags-
munum og framavonum einum.
Hreinskilni skuldbindur okkur til
að viðurkenna að jafnvei slíkir
menn geta fylgt heiðarlegum
hvötum, og ókleift er að efast um
að ýmiss þau andmæli, sem þegar
hafa komið fram eða kunna að
koma fram síðar, muni eiga rætur
að rekja til skoðana sem ekki eru
ámælisverðar þó þær kunni ekki
að vera lofsverðar — til heiðar-
legrar villu hugsana sem glapist
hafa af fordómum, öfund og ótta.
Reyndar eru þær orsakir sem
halla réttri dómgreind svo
margar og máttugar að við finnum
oft vitra menn og góða á rangri
skoðun engu síður en á réttri
skoðun um hin mikilvægustu
málefni samfélagsins. Þessar
aðstæður, ef þeirra er gætt sem
skyldi, ættu að kenna þeim hóg-
værð sem eru þess fullvissir að
þeir hafi ævinlega rétt fyrir sér í
deilum. Enn frekari ástæðu til
varúðar í þessu efni má finna í því
að við getum ekki verið viss um að
þeir sem mæla fyrir sannleikanum
séu undir ahrifum hreinni sjónar-
miða en andstæðingar þeirra.
Framagirni, fégræðgi, persónuleg
óvinátta, flokksrígur og aðrir
hvatar engu lofsverðari verka
jafnan á þá sem fylgja réttu máli
og en hina sem fylgja röngu máli.
Jafrível þótt þessar ástæður til
hógværðar væru frá taldar væri
ekkert verra merki um dóm-
greindarleysi en sá skortur á
umburðalyndi sem ævinlega hefur
einkennt stjórnmálaflokka, því í
stjórnmálum, eins og í trúmálum,
er heimskulegt að ætla að boða
rétta skoðun með eldi og vopnum. I
hvorugum málanna verða
skoðunarvillur upprættar með
ofsóknum.
Þrátt fyrir þetta og hvernig svo
sem athugasemdirnar hér að ofan
verða metnar, sér þess þegar
merki að nú muni hið sama verða
uppi á teningnum og ævinlega
áður þegar rætt hefur verið um
sé ekki annað en tilgerð og
tilbúningur, rotin beita til at-
kvæðaveiða á kostnað almennings-
heilla. Það mun gleymast, annars
vegar að ofurnæmi er fylgikvilli
ofurástar og að göfugur áhugi á
frelsi smitast oft af anda þröng-
sýnnar tortryggni. Hins vegar
mun það jafnframt gleymast að
styrk stjórn er nauðsynleg öryggi
frelsisins. Við skynsamlega og
upplýsta íhugun verður gildi
þeirra aldrei aðgreint, því að
hættuleg valdagræðgi felur sig
oftar af sýndardyggð bak við
umhyggju fyrir rétti fólksins
fremur en bak við óárennilega
umhyggju fyrir styrk og velvirkni
stjórnarinnar. Sagan kennir okkur
að hið fyrra hefur oftar verið greið
leið að gerræðisvaldi en hið síðara
og að þeir menn, sem umbylt hafa
frelsi lýðvelda, hafa flestir byrjað
feril sinn með því að smjaðra fyrir
lýðnum, byrjað sem lýðskrumarar
en endað sem harðstjórar.
I ofansögðu hef ég, kæru
meðborgarar, haft það augnamið
að hvetja ykkur til að vera á
varðbergi gagnvart öllum tilraun-
um, hvaðan sem þær kunna að
koma, til að hafa áhrif á ákvörðun
ykkar í þessum mikilvægustu
velferðarmálum ykkar með öðrum
framburði en þeim sem sprottinn
er af vitnisburði sannleikans. Þið
munuð án efa þegar merkja á
almennum anda athugasemdanna
að höfundur þessa er ekki óvin-
veittur hinni nýju Stjórnarskrá.
Já kæru samlandar, að velhugsuðu
máli viðurkenni ég fyrir ykkur að
ég er ótvírætt þeirrar skoðunar að
það væri ykkur hagur að taka við
henni. Eg er sannfærður um að
þetta er öruggasta leiðin til frelsis
ykkar, sæmdar ykkar og gæfu. Eg
bar ekki við neinum efa sem ég
ekki hef. Ég mun ekki skemmta
ykkur með því að þykjast íhuga
málið þegar ég hef í raun gert upp
hug minn. Ég viðurkenni fúslega
fyrir ykkur sannfæringu mína og
mun opinskátt leggja fyrir ykkur
rökin sem hún er reist á.
Asetningur um góðan vilja hafnar
allri tvöfeldni. Ég mun hins vegar
ekki hamra á játningum í þessu
efni. Hvatir mínar hljóta að felast
með mér einum. Rök mín munu
verða öllum opin og allir geta
dæmt þau. Þau munu að minnsta
kosti borin fram í anda sem ekki
saurgar málstað sannleikans.
Það er ætlun mín að ræða í röð
blaðagreina eftirfarandi íhugun-
Alexander Hamilton fæddist í
Vestur-Indíum 1755 og var af
skoskum og frönskum ættum.
Hann flutti þó snemma til New
Yorkborgar og stundaði þar
verslunarstörf í æsku. Undir
tvítugt settist hann í King’s
College þar í borg,. en sá skóli
breytti síðar um nafn og heitir
nú Columbia Háskóli. Hamilton
gekk í herinn þegar Frelsisstríð-
ið hófst, en þar hlaut hann
skjótan frama og var orðinn
náinn samstarfsmaður Georges
Washingtons hershöfðingja
þegar stríðinu lauk.
Að stríðinu loknu nam hann
lög í Albany í New Yorkríki og
hóf síðan lögfræðistörf í New
York en tók jafnframt þátt í
stjórnmálalífi Ríkisins. Hann
var einn fulltrúa New York á
stjórnarskrárþinginu í Phila-
delphiu 1787 en tók fremur
lítinn þátt í störfum þess. A
þinginu hélt hann fyrst fram
þeirri skoðun að stjórn Sam-
bandsv'eldisins ætti að vera sem
allra líkust stjórnum konungs-
ríkja. Þessar hugmyndir fengu
lítinn hljómgrunn og mun það
ásamt ágreiningi við hina full-
trúa New Yorkríkis hafa ráðið
afskiptaleysi hans á þinginu.
Re.vndar fóru allir hinir full-
trúar New Yorkríkis heim af
þinginu og lýstu því yfir að þeir
væru mótfallnir stjórnar-
skránni sem verið var að semja.
Það var einkum af þessum
sökum að ólíklegt þótti að New
York búar myndu samþykkja
Stjórnarskrána. En það varð
aftur til þess að Alexander
Hamilton réðst í að skrifa
Greinar Bandalagsmanna með
James Madison og John Jay.
Hamilton var lang mikilvirk-
astur af þeim félögum þremur.
Hann mun hafa skrifað um
sextíu af greinunum áttatíu og
fimm. En það er reyndar ekki
vitað með fullri vissu hver
þessara þriggja manna skrifaði
einstakar greinar. Það liðu
nokkur ár frá því að greinarnar
birtust þar til það kom fram
opinberlega hverjir hefðu staðið
að greinunum. Skömmu eftir
dauða Hamiltons 1804 komu upp
miklar deilur um það hver væri
höfundur einstakra greina, þótt
höfundarnir allir þrír hefðu þá
löngu viðurkennt hlut sinn að
greinasafninu.
Þegar George Washington,
nýkjörinn fyrsti forseti Banda-
ríkjanna, skipaði fyrstu stjórn
sína sumarið 1789 valdi hann
Hamilton sem fjármálaráðherra
og gegndi hann því embætti til
1795. Hamilton kom fjármálum
og peningamálum Bandaríkj-
anna aftur í viðunandi horf en
Frelsisstríðið hafði raskað þess-
um málum mjög. Hamilton var
vel að sér í hagfræði og skrifaði
nokkrar ágætar ritgerðir um
þau efni.
Eftir að Hamilton lét af
embætti fjármálaráðherra kom
hann tvisvar til greina sem
forsetaefni. Árið } 799 studdi
hann Thomas Jefferson til
forsetakjörs og þá lenti honum
saman við annað forsetaefni,
Aaron Burr, sem var flokks-
bróðir Hamiltons. Þeir Burr
höfðu lengi elt grátt silfur
saman en urðu nú fullir fjand-
menn. Samskiptum þeirra lauk
með því að Burr skoraði Hamil-
ton á hólm 1804 og skaut hann
til bana.
Ilalldór Guðjónsson.
Greinar Bandalagsmanna
manna að hamla gegn sérhverjum
breytingum sem hætta er á að feli
í sér rýrnun valda, þóknana eða
embættisáhrifa þeirra í ríkis-
kerfinu; og í öfugsnúinni frama-
girni annarra stétta manna sem
annað hvort gera sér framavonir í
glundroða lands síns eða telja
upphefð sína líklegri sé stórveldið
limað sundur í minni sambönd
ríkja en sé það sameinað undir
einni stjórn.
Það er þó ekki ætlun mín að
dvelja lengi við athugasemdir af
þessu tagi. Ég veit mæta vel að það
væri fals að rekja ágreining
sérhvers hóps manna (aðeins
mikilvægustu málefni þjóðar-
innar. Flóðgáttir reiði og ill-
viljaðra ástríðna opnast. Ef dæma
má af hegðun andstæðra flokka
hljótum við að álykta að þeir reyni
hver um sig að sanna réttmæti
skoðanna sinna og auka fylgi sitt
með háreysti í fullyrðingum og
hörku í svívirðingum. Menn munu
segja að velupplýstar óskir um
styrka og virka stjórn séu and-
stæðar frelsi og sprottnar úr
brjóstum manna sem þyrstir eftir
gerræðisvaldi. Menn munu segja
að ofurnæmi fyrir hættum er
steðja að réttindum lýðsins, sem
er oftar villa hugans en hjartans,
arverðu atriði; — Nytsemi Sam-
bandsveldisins fyrir stjórnmála-
lega heili ykkar. — Vanmátt
núverandi Bandalags til að varð-
veita Sambandsveldið. — Nauðsyn
stjórnar sem er að minnsta kosti
eins styrk og nú er lagt til. —
Samræmi tillagðrar stjórnarskrár
og sannra hugsjóna lýðveldis-
stjórnar. — Hliðstæða hennar við
ykkar eigin ríkisstjórnarskrá. —
Aukið öryggi sem samþykkt
stjórnarskrárinnar mun veita
þeirri tegund stjórnar, frelsi og
eignarrétti.
Á meðan þessi greinaröð
stendur mun ég reyna að svara
skilmerkilega öllum andmælum
sem koma fram og virðast svara-
verð.
Það kann ef til vill að virðast
óþarfi að færa rök fyrir nytsemi
Sambandsveldisins, atriði sem án
efa er djúpt greypt í hjörtu þegna
allra Ríkjanna, atriði sem ætla
mætti að enginn andmælti. En
staðreyndin er sú, að þegar hefur
heyrst hvíslað í hópum þeirra sem
andsnúnir eru nýju Stjórnar-
skránni að Ríkin þrettán séu of
víðlend fyrir eitt stjórnarkerfi og
að nauðsyn reki því tjl að sett
verði á stofn aðgreind sambönd
ólíkra hluta landsins alls. Þessi
kenning verður ef að líkum lætur
boðuð í kyrrþey í fyrstu þar til
hún hefur svo marga fylgismenn
að óhætt verði að bera hana fram
opinberlega því ekkert er ljósara
þeim sem geta skoðað þessi mál
frá víðara sjonarhorni en það að
sundurlimun sambandsveldisins
er eini úrkosturinn verði Stjórnar-
skránni hafnað. Því mun það verða
gagnlegt að skoða kosti þessa
Samvandsveldis annars vegar en
hins vegar vísa ókosti og hættur
sem blasa munu við hverju Ríki,
verði það leyst upp. Þetta verður
því efni næsta ávarps.
Publius.