Morgunblaðið - 06.12.1979, Side 1

40 SÍÐUR
270. tbl. 66. árg.
FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 1979
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Sendiráði í
Líbýu lokað
Washington, 5. desember. Reuter.
BANDARÍKJASTJÓRN hætti í
dag starfrækslu bandaríska
sendiráðsins i Tripoli og varaði
við því að frekari ráðstafanir
kynnu að verða gerðar ef stjórn
Líbýu tæki ekki á sig fulla
ábyrgð á árás múgs á byggingu
sendiráðsins á sunnudag.
Talsmaður bandaríska utan-
ríkisráðuneytisins sagði að
starfsmönnum sendiráðsins yrði
fækkað úr tólf í tvo sem mundu
gæta hagsmuna Bandarikja-
manna í Líbýu.
Bandarískir embættismenn
segja að þar sem 2.500 Banda-
ríkjamenn séu í Líbýu og að
Bandaríkjamenn kaupi 10% olíu-
innflutnings síns frá Líbýu sé lítill
stuðningur innan Bandaríkja-
stjórnar við alger sambandsslit.
En menn voru eindregið á því að
einhverjar ráðstafanir aðrar yrði
að gera til þess að aðvara Líbýu-
stjórn.
Leiðtogi íra
segir af sér
JACK LYNCH, forsætisráðherra írska lýðveldisins. tilkynnti í dag að
hann ætlaði að segja af sér og kemur þar með af stað harðri baráttu í
stjórnarflokknum Fianna Fail.
Lynch hefur sætt vaxandi gagnrýni fyrir efnahagserfiðleika íra og
afstöðu sina gagnvart vandamálum Norður-írlands og hyggst láta af
störfum svo að Fianna Fail geti leyst vandamál sín timanlega fyrir
næstu þingkosningar sem eiga að fara fram 1981 eða 1982.
Þingflokkur Fianna Fail kemur
saman á föstudag til að kjósa
nýjan leiðtoga og búizt er við
harðri baráttu milli stuðnings-
manna Lynchs og Charles Haug-
hey heilbrigðisráðherra.
Fianna Fail vann mesta kosn-
ingasigur í sögu lýðveldisins 1977,
en erfiðleikarnir í efnahagsmálun-
um og á Norður-írlandi hafa
grafið undan áhrifum Lynch og í
síðasta mánuði beið Fianna Fail
ósigur í tvennum aukakosningum í
Cork, þar sem hann á heima.
Methiti í
Evrópu
London. 5. dcsember. Reuter.
SUMARBLÍÐA hefur ver-
ið í Evrópu í þessari viku
og methiti í nokkrum lönd-
um.
í Sviss og Austurríki
var mildasta veður sem
hefur mælzt í desember í
rúma öld og sumarblóm
voru í blóma í hlutum
Svíþjóðar. Hitinn í St.
Bernharðsskarði milli
Sviss og ítaliu komst í níu
stig.
Varað var við hættu á skóg-
areldum í suðurhlíðum svissn-
esku Alpanna vegna hita-
bylgju. I Vín var 17,5 stiga
hiti, mesti hiti sem mælzt
hefur síðan 1885.
A degi heilags Nikulásar í
Hollandi, þegar foreldrar og
börn skiptast á gjöfum, var 12
stiga hiti, en í fyrra var sex
stiga frost á þessum degi. I
London var 15,6 stiga hiti og í
Briissel 11,7 stiga hiti.
Vopnahlé samið í
Rhódesíustríðinu
Nokkrir þeirra sem síðast gáfust upp í stórmosk-
unni í Mekka, skömmu eftir handtöku þeirra.
Myndin er frá saudi-arabísku fréttastofunni.
London. 5. desember. Reuter.
BRETAR tilkynntu í dag að samkomulag hefði náðst í Rhódesíuvið-
ræðunum sem hafa staðið í þrjá mánuði og aðeins væri eftir að ganga
frá nokkrum smáatriðum.
Brezki utanríkisráðherrann. Carrington lávarður. sagði frétta-
mönnum: „Þetta er sá árangur sem við höfum allir unnið að."
Viðræðurnar hafa verið í hættulegri sjálfheldu í eina viku vegna kröfu
skæruliðaleiðtoganna Joshua Nkomo og Robert Mugabe um verulegar
breytingar á vopnahlésáætlun Breta.
Síðasti þröskuldurinn var yfir-
stiginn á fundi Carringtons lá-
varðar og skæruliðaforingjanna.
Seinna settust skæruliðarnir að
samningaborði með andstæðing-
um sínum, fulltrúum Salisbury-
stjórnarinnar og opinber tals-
maður sagði að í fyrsta sinni síðan
viðræðurnar hófust 10. september
hefðu Salisbury-fulltrúarnir
ávarpað skæruliðana sem „bræð-
ur“.
Með samkomulaginu lýkur sjö
ára stríði sem hefur kostað rúm
Andstæðar fylkingar í
átökum í borginni Qom
Teheran. 5. desember. Reuter. AP.
BYLTINGARVERÐIR sögðu í dag að hópar stuðningsmanna tveggja
helztu trúarleiðtoga írans, Ayatollah Khomeinis og Ayatollah Kazem
Shariat-Madari, hefðu átt í átökum í hinni helgu borg Qom í dag.
Þeir sögðu að verðir hefðu reynt að dreifa andófsmönnum með því
að skjóta út í loftið. Aðstoðarmaður Shariat-Madari sagði að skothríð
hefði heyrzt eftir að stuðningsmenn Khomeinis hrópuðu „Dauði yfir
Shariat-Madari" nálægt mesta helgidómi borgarinnar. Hann kvaðst
hafa heyrt að vörður við heimili Shariat-Madari hefði verið skotinn til
bana, en stuðningsmenn Khomeinis neituðu þvi.
Stúdentarnir sem halda 50
Bandaríkjamönnum í gíslingu í
bandaríska sendiráðinu höfnuðu
áskorun Öryggisráðsins um að
sleppa gíslunum og hótuðu aftur
að leiða þá fyrir rétt ef fyrrver-
andi Iranskeisari yrði ekki fram-
seldur. Sáttfúsari tónn kom þó
fram í Teheran-útvarpinu sem
kvað samningaleiðina enn opna
eftir samþykkt Öryggisráðsins.
Lynch sagði á blaðamanna-
fundi: „Það er augljóst að kominn
er tími til að einhver með ný
sjónarmið og ferska hugsun taki
við forystunni í landinu."
Þeir sem helzt koma til greina
sem arftakar Lynch eru Haughey
og George Colley, fjármálaráð-
herra og varaforsætisráðherra.
Einnig koma til greina Michael
0‘Kennedy utanríkisráðherra og
Des 0‘Malley orkumálaráðherra.
Kunnugir segja að Haughey fái 38
atkvæði í þingflokknum, og Colley
36 en átta væru óráðnir.
Bandaríkjastjórn svaraði yfir-
lýsingu stúdentanna með endur-
tekinni viðvörun um að Írans-
stjórn yrði að taka afleiðingunum
ef gíslarnir yrðu leiddir fyrir rétt
og sakaði írönsk yfirvöld um að
láta fanga sína sæta ómannúð-
legri meðferð.
Walter Mondale varaforseti
sakaði írani um að draga alþjóða-
lög niður í svaðið með því að láta
gíslana sæta ómannúðlegri með-
ferð sem þekktist ekki í nokkrum
siðuðum löndum til að sanna
pólitískan áróður.
Þessar yfirlýsingar Bandaríkja-
manna marka nýja áróðursher-
ferð samtímis því að spáð er að
umsátrið geti staðið í nokkrar
vikur enn. Þjóðaröryggisráðið
ákvað í gær að fást við málið með
diplómatískum ráðstöfunum dag
frá degi í samræmi við samþykkt
Öryggisráðsins og áskorun þess
um friðsamlegar aðgerðir sam-
kvæmt opinberum heimildum.
Opinber talsmaður lagði hins
vegar áherzlu á að Bandaríkin
hefðu aldrei útilokað að beita
hervaldi ef friðsamleg ráð dygðu
ekki. Nítján bandarísk herskip eru
nú í nánd við íran að sögn
Pentagon.
Bandaríska utanríkisráðuneytið
brást harkalega við þeim ummæl-
um í sovézka flokksmálgagninu
Pravda í dag að Bandaríkin beittu
„grófum hernaðarlegum og pól-
itískum“ þrýstingi gegn íran.
Hann kvað þau hörmuleg og sagði
að Cyrus Vance utanríkisráðherra
hefði tilkynnt þetta sovézka sendi-
herranum Anatoly Dobrynin per-
sónulega.
Edward Kennedy öldungadeild-
armaður hvatti í dag til ítarlegrar
opinberrar umræðu í Bandaríkj-
unum áður en ákveðið yrði að
veita fyrrum íranskeisara varan-
legt hæli, en neitaði að taka
afstöðu í málinu. Þar með er
kominn í ljós nýr ágreiningur
hans og Carters.
20.000 mannslíf og lausn fæst á 14
ára deilu sem hófst þegar stjórn
hvíta minnihlutans lýsti einhliða
yfir sjálfstæði. Samkomulag hafði
þegar náðst um nýja stjórnarskrá
sem sviptir hvíta minnihlutann
völdum og gerir ráð fyrir kosning-
um sem leiða til löglegs sjálfstæð-
is.
Brezkur landstjóri verður lík-
lega skipaður innan sólarhrings
til að stjórna landinu fram að
kosningum, sem líklega fara ekki
fram fyrr en eftir fjóra mánuði.
Landstjórinn fær til umráða 1.200
manna friðargæzlulið frá sam-
veldislöndum til að aðskilja 16.000
manna her Föðurlandsfylkingar-
innar og 45.000 manna liö Salis-
bury-stjórnarinnar.
Fastlega er gert ráð fyrir að
landstjóri verði skipaður Soames
lávarður, tengdasonur Sir Wins-
ton Churchills heitins og gamal-
reyndur stjórnmálamaður og
diplómat úr Ihaldsflokknum.
Árangurinn í dag náðist þegar
Mugabe sagði að hann væri
ánægður með fullvissanir Breta
um vopnahlé. Samþykkt var að
fresta umræðum um þá kröfu
skæruliða að tilkynnt verði fyrir-
fram um staðsetningu beggja
herja eftir vopnahléð. Þetta atriði
og nokkur önnur verður samið um
á nokkrum dögum ög að því loknu
fer fram formleg undirritun í
Lancaster House þar sem ráð-
stefnan fór fram.
Annað sem leiddi til samkomu-
lags var afdráttarlaus yfirlýsing
Breta um að Suður-Afríkumenn
mundu ekki geta haft herlið í
Zimbabwe Rhódesíu eftir komu
brezks landstjóra. Carrington lá-
varður sagði að Bretar hefðu gert
Suður-Afríkustjórn ljóst að engin
afskipti af hennar hálfu yrðu
leyfð.