Morgunblaðið - 06.12.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 1979
23
Flugmenn mótmæla
hönnun f lugvéla
Vilhjálmur G. Skúlason
..... |yf ^
sknrar um

Smitsjúkdómalyf VI
FLUGMENN víða um heim hafa
nú í undirbúningi mótmæli við
hönnun ýmissa flugvélategunda
og munu þau einkum beinast að
vélum af gerðunum Boeing 757
og 767 og Airbus sem nú eru í
smiðum. Samtökin „Europilot“,
sem er Evrópudeild alþjóðasam-
taka flugmanna, efna n.k. þriðju-
dag til fundar í Frankfurt þar
sem ræða á þessi mál og koma
fram andmælum til flugvéla-
hönnuða.
Að sögn Ámunda H. Ólafssonar
flugstjóra munu tveir fulltrúar
Félags ísl. atvinnuflugmanna sitja
fundinn í Frankfurt. Sagði
Ámundi að mótmælin snerust um
það hvort vélar þessar yrðu hann-
aðar með það fyrir augum að tveir
flugmenn flygju þeim að staðaldri,
eins og nú er algengast, eða þrír.
Sagði Ámundi að sífellt ykist álag
á flugmenn, m.a. vegna flókinna
radíóviðskipta og flugleiðsögu-
tækja sem reyndi mjög á flug-
menn á stuttum flugleiðum í
mikilli umferð eins og væri víða í
Evrópu og Bandaríkjunum.
Ámundi sagði að fund þennan
myndu sitja flugmenn frá Norður-
löndunum og ýmsum öðrum Evr-
ópulöndum, m.a. Bretlandi og
Frakklandi, svo og Bandaríkjun-
um. Talið er að um 500 flugmenn
muni sækja fundinn, þar með
taldir flugvirkjar og flugvélstjór-
ar sem einnig senda fulltrúa.
Ámundi kvað ómögulegt að segja
fyrir um niðurstöður fundarins og
því ekki unnt að spá um hvort
flugvélaframleiðendur tækju tillit
til óska flugmanna.
Tetracyklín
Inngangur. Árið 1948 til-
kynnti Benjamin M. Duggar um
uppgötvun sína á klórtetra-
cyklíni (aureomycinR), sem var
fyrsta lyfið úr nýjum flokki
fúkalyfja, er áttu eftir að vekja
mikla athygli. Á næstu árum
voru tvö náskyld fúkalyf til
viðbótar úr þessum flokki ein-
angruð. Fengu þau nöfnin oxí-
tetracyklín (terramycinR) og
tetracyklín (achromycinR).
Duggar vann klórtetracyklín úr
gerjunarvökva áður óþekktrar
Stretpmyces tegundar, sem
hann lagði til, að yrði kölluð
Streptomyces aureofaciens
vegna þess, að hún gaf frá sér
þetta gula (lat. aureus = gulur
eins og gull) litarefni, sem
jafmframt átti eftir að verða
mjög gagnlegt lyf. Það kom
snemma í ljós, að lyfið verkaði
gegn miklu fleiri sjúkdóms-
framkallandi örverum en áður
þekkt lyf og auk þess, að hægt
var að taka það í inntöku. Það
var ekki aðeins virkt gegn
gram-jákvæðum sýklum eins og
penicillín og gram-neikvæðum
sýklum eins og streptomycín,
heldur einnig gegn smitunum af
völdum rickettsía (örverur, sem
þróunarlega standa á milli sýkla
og veira) og stórra veira. Hreins-
un og þróun á framleiðsluaðferð-
um klórtetracyklíns varð miklu
auðveldari viðfangs en fram-
leiðsla penicillíns og þessvegna
var fljótlega hægt að setja það á
markað sem hreint og kristallað
efni. Fúkalyfið er nú framleitt
með djúpgerjun á sveppum
Streptomyces aureofaciens og
efnafræðileg bygging þess var
uppgötvuð árið 1952. Eftir það
var hægt að hefja rannsóknir,
sem miðuðu að því að bæta
lyfjaverkun klórtetracyklíns
með hálfsamtengingu í vinnu-
stofu.
Verkunarsvið
og lyf jaform
Vegna breiðs verkunarsviðs
hafa tetracyklínlyf verkun gegn
mörgum mismunandi smitsjúk-
dómum, en notkun þeirra hefur
samt minnkað á síðustu árum
vegna þess, að nú er sótzt eftir
að nota fúkalyf, sem hafa aðeins
áhrif á þær örverur, er valda
sjúkdómum, en ekki þær, sem
eru líkamanum gagnlegar.
Tetracyklínlyf eru þó ennþá not-
uð gegn sjúkdómum eins og
amöþublóðkreppusótt, vissum
tegundum af lungnabólgu,
barnaormum, héraveiki, kóleru
og langvarandi berkjubólgu.
Ennfremur hafa þau verið notuð
í litlum skömmtum í langan
tíma gegn gelgjubólum og húð-
ormum með góðum árangri.
Verkun tetracyklínlyfja á
sýkla minnkar verulega eða
hverfur alveg, ef kalsíum-,
magnesíum-, ál- eða járnsam-
bönd eru tekin samtímis, en
kalsíum- og járnlyf eru mikið
notuð gegn kalsíumskorti og
blóðleysi, sem stafar af járn-
skorti og magnesíum-, ál- og
kalsíumsölt eru mjög gjarnan
ein sér eða öll saman hluti af
sýrubindandi lyfjum. Þessvegna
má ekki taka tetracyklínlyf með
mat (kalsíum í mjólk og osti) og
ekki með sýrubindandi lyfjum
eða járnlyfjum. Þetta er ástæð-
an til þess, að eftirfarandi áletr-
un skal vera á öllum tetracykl-
ínlyfjum, sem afgreidd eru úr
lyfjabúðum, samkvæmt reglu-
gerð um gerð lyfseðla og af-
greiðslu lyfja: „Verkun lyfs
minnkar, ef sjúklingur drekkur
mjólk eða súrmjólk eða tekur
járn-, kalk- eða sýrubindandi
lyf, þremur klukkustundum
fyrir eða eftir töku lyfsins“.
I líkamanum bindast tetra-
cyklínlyf við beinvef og tennur.
Þau flytjast auðveldlega í gegn-
svar Mirr
EFTIR BILLY GRAHAM
Presturinn okkar sagði í predikun, að Davíð hefði verið
maður eftir hjarta Guðs. Hvernig gat það verið, þegar hann
framdi morð og drýgði hór?
Satt er það, að Davíð drýgði þessar syndir. En það
voru ekki þessar syndir, sem gerðu hann „manninn
eftir hjarta Guðs“ (1. Sam. 13,14). Það var sú
staðreynd, að hann iðraðist þessara synda og sneri sér
frá þeim.
Guð er þannig, eins og elskandi foreldrar, að hann
elskar okkur ekki aðeins, þegar við erum góð, heldur
þegar við erum vond. Og hann elskar okkur
sérstaklega, þegar við sjáum mikið eftir syndum
okkar. „Sundurmarið og sundurkramið hjart munt þú,
ó, Guð, eigi fyrirlíta" (Sálm. 51,19).
Öll getum við fallið fyrir hinu illa, jafnvel börn
Guðs. En það greinir kristinn mann frá þeim, sem
ekki er kristinn, að hann hryggist yfir synd sinni og
hverfur strax frá henni. Biblían segir:
„Ef vér játum syndir vorar, þá er hann trúr og
réttlátur, svo að hann fyrirgefur oss syndirnar og
hreinsar oss af öllu ranglæti“ (1. Jóh. 1,9). Þetta
fyrirheit var lærisveinum Krists gefið, ekki þeim, sem
syndga blygðunarlaust af ásettu ráði.
Helgidómur kirkjunnar er þar, sem við beygjum
kné og sál okkar er læknuð af honum. Þegar við
gerum iðrun, verðum við menn eftir hjarta Guðs eins
og Davíð.
PER HANSSON:
TEFLTÁ TVÆR HÆTTUR
Þetta er ekki skáldsaga, þetta er skjalfest og sönn frá-
sögn um Norðmanninn Gunvald Tomstad, sem axlaði þá
þungu byrði að gerast nazistaforingi og trúnaðarvinur
Gestapo, — samkvæmt skipunum frá London, — og til
þess að þjóna föðurlandi sínu varð hann að leika hið sví-
virðilega hlutverk svikarans, gerast foringi í einkaher
Quislings. En loks komust Þjóðverjar að hinu sanna um
líf og störf Gunvalds Tomstad og þá varð hann að hverfa.
Og þá hófst leitin að honum og öðrum norskum föður-
landsvinum. Sú leit, framkvæmd af þýzkri nákvæmni,
varð æsilega spennandi og óhugnanleg.
K. SÖRHUS OG R. OTTESEN:
BARÁTTA MILORG D 13
Þetta er æsileg og spennandi frásögn af norskum föður-
landsvinum, harðsoðnum hetjum, sem væntu þess ekki
að frelsið félli þeim í skaut eins og gjöf frá guðunum.
Þeir stóöu augliti til auglitis við dauðann, lifðu í sífelld-
um ugg og ótta um að upp um þá kæmist, að þeiryrðu
handteknir og skotnir eða hnepptir í fangabúðir og
pyndaðir. — Þessir menn börðust af hugrekki og
kænsku, kaldrifjaðri ófyrirleitni og ósvífni, en einnig
skipulagi og aga, fyrirhyggju og snilli. — Þessi bók er
skjalfest og sönn, ógnvekjandi og æsilega spennandi,
— sannkölluð háspennusaga.
um fylgju og skilja að nokkru
leyti út úr líkamanum með
móðurmjólk og geta þessvegna
haft áhrif á fóstur og kornabörn.
Lyfin breytast í lifur og útskiln-
aður er einkum í þvagi og galli.
Þessi lyf á þessvegna ekki að
gefa konum á þremur síðustu
mánuðum meðgöngutíma, þar
sem þau geta haft áhrif á
beinavöxt fósturs og heldur ekki
nýfæddum börnum eða mæðrum
með börn á brjósti vegna hættu
á mislitun tanna og áhrifa á
myndun tann- og beinvefs. Ef
lifrar- og nýrnastarfsemi er
skert, ber að nota þennan lyfja-
flokk með ítrustu varúð.
Tetracyklínlyf eru á markaði
sem töflur, hylki, saft,' mixtúra,
stungulyf, smyrsli, augnsmyrsli
og augndropar. Hin mismunandi
tetracyklínlyf, sem eru á mark-
aði, eru frábrugðin að því er
varðar frásog (nýtingu), stöðug-
leika, útskilnað og hjáverkanir,
en verkun þeirra á sýkla er í
stórum dráttum sú sama. Mót-
staða sýkla gegn tetracyklínlyfj-
um myndast í sumum tilvikum
tiltölulega auðveldlega og hafi
ákveðin sýklategund myndað
mótstöðu gegn einu tetracyklín-
lyfi er hún mótstöðug gegn þeim
öllum.
Hjáverkanir. Helztu hjáverk-
anir tetracyklínlyfja eru trufl-
anir á starfsemi meltingarganga
annars vegar vegna staðbund-
innar ertingar þarmaslímhimnu
af völdum lyfjanna og hins vegar
breytinga á eðlilegri þarmaflóru
þannig, að örverur, sem tetra-
cyklínlyf vinna ekki á, ná undir-
tökum og geta valdið alvarlegum
bólgum í þörmum. Helztu ein-
kenni eru þrýstingstilfinning í
maga, kláði í endaþarmsopi,
minnkuð matarlyst, velgja, upp-
sala og niðurgangur. Reynandi
er að sniðganga þessar hjáverk-
anir með því að neyta jógurtar 3
klukkustundum eftir töku tetra-
cyklínlyfja. Þurfi lyfjameðferð
að standa yfir í langan tíma, er
nauðsynlegt að gefa B- og K-
vítamín, sem undir venjulegum
kringumstæðum myndast í kóli-
gerlum þarma. Tetracyklínlyf
geta einnig sezt í bein og glerung
tanna, sem getur haft í för með
sér brúnlitun þeirra. í fáum
tilvikum geta lyfin haft áhrif á
lifrar- ög nýrnastarfsemi og
einnig geta þau valdið útbrotum
og auknu ljósnæmi húðar. Ef
tetracyklínlyf eru geymd of
lengi, geta niðurbrotsefni þeirra
valdið nýrnaskemmdum. Þess-
vegna ber að fylgjast vel með
fyrningardagsetningu á umbúð-
um tetracyklínlyfja.
Ef tetracyklínlyf er gefið sam-
tímis penicillíni, cafalóspóríni
eða amínósykrungi, minnkar
verkun lyfjanna svo mjög, að
ekki er hægt að búast við neinni
verkun á sýkla.
Helztu tetra-
cyklínlyf sem eru
á markaði hérlendis
Tetracyklín (achromycinR)
dropar, hylki, saft, stungulyf og
(dumocyklínR) dropar, hylki,
saft, stungulyf; oxítetracyklín
(terramycinR) dropar, hylki, saft
og (oxy-dumocyckinR hylki, töfl-
ur; demetylklórtetracyklín (le-
dermycinR dropar, hylki, saft,
töflur; rólítetracyklín (reverinR)
stungulyf; metacyklín (rondomy-
cinR hylki, saft; doxycyklín (vi-
bramycinR) hylki, saft og minó-