Morgunblaðið - 06.09.1980, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1980
39
Hjónaminning:
Guðmundína Olafsdóttir
Guðbjartur Þorgrímsson
Fædd 18. júní 1889.
Dáin 1. apríl 1980.
Fæddur 20. júní 1884.
Dáinn 18. október 1956.
Að Hvallátrum í Rauðasands-
hreppi dvaldi ég oft á sumrum hjá
afa og ömmu, Erlendi Kristjáns-
syni og Steinunni Th. Ólafsdóttur,
meðan barnæskan gekk yfir.
Um vor og sumar voru sjaldan
nema konur og börn heima á þeim
bæjum, því að karlmenn sóttu sjó
og björg.
Bær afa og ömmu stóð ofar en
næstu húsaþyrpingar voru, en það
voru þá Heimabær og Hús.
Það mun hafa verið fyrsta árið
er ég dvaldi að Látrum, að ég var
að velta mér á vellinum þar, að til
mín kom ung kona, sem ég hafði
ekki séð fyrr. Datt mér þá þegar í
hug (en trúði á huldukonur sem og
aðrir á mínu reki), að þar væri
komin huldukona úr Álfhól, en
þar bjó huldufólk. Ekki gat hún
komið frá Tröllhól, þar bjuggu
aðeins tröll. Kona þessi fór að tala
við mig og spurði mig ýmsra
tíðinda hinum megin við Hafnar-
fjall. Varð mér fljótlega ljóst að
þar var ekki huldukona á ferð,
heldur Guðmundína Ólafsdóttir,
kona Guðbjartar Þorgrímssonar,
sem var vinur minn (lítils stráks).
Guðbjartur Þorgrímsson var
með afbrigðum barngóður, og allir
lítilmagnar hændust að honum,
börn eða málleysingjar. Hann var
ágætissjómaður og sigmaður með
ágætum, og skal því tekið fram, að
hann var lengi sigmaður hjá
Erlendi Kristjánssyni. Guðbjartur
var mjög vel gerður til líkama og
sálar, með alveg sérstaka lík-
amskrafta og ekki var innrætið
verra, sanntrúaður maður.
Mér er sérstaklega minnisstætt
hversu góð þau voru við mig, alltaf
jafn elskuleg.
Guðbjartur var fæddur í
Breiðuvík í Rauðasandshreppi,
20.6. 1884. Foreldrar voru þau
Þorgrímur Halldórsson og Júliana
Þórðardóttir, fædd á Barðaströnd.
Guðmundína var fædd að
Stökkum í Rauðasandshreppi,
hinn 18.6. 1889. Um tólf ára gömul
fluttist hún að Breiðuvík, í sama
hreppi. Kynntust þau þar hjónin.
Húsbændur þeirra voru Trausti
Einarsson og Sigríður Gunnlaugs-
dóttir. Þau felldu hugi saman og
voru þau gefin saman í Breiðuvík-
Anna Sigurðar-
dóttir Kveðjuorð
í dag hefði tengdamóðir mín,
Anna Sigurðardóttir frá Stykkis-
hólmi, orðið sextug. Því vil ég nú
senda henni þessa síðbúnu kveðju
okkar, en Anna lézt þann 13. júlí
síðastliðinn.
Anna var borin og barnfædd í
Hólminum og var dóttir hjónanna
Hansínu Jóhannesdóttur, sem lifir
þar í hárri elli og Sigurðar Marinó
Jóhannssonar, sem iátinn er fyrir
mörgum árum. Þau hjónin bjuggu
alla sína farsælu hjúskapartíð í
Stykkishólmi.
Eins og títt er um dugmikið fólk
af hennar kynslóð, varð Anna
snemma að vinna fyrir sér við
ýmis störf, sem til féllu á bernsku-
slóðum hennar, þar á meðal við
hótelið. Hún þótti samvizkusöm
og skyldurækin á vinnustað og
jafnan glaðvær í starfi og leik.
Anna giftist Bjarna Markússyni
og eignuðust þau sex mannvæn-
legar dætur sem nú eru allar
uppkomnar. Þau Bjarni slitu síðar
samvistum og leið Önnu lá aftur
út á vinnumarkaðinn. Þar komu
góðir eiginleikar hennar og dugn-
aður bezt í ljós þegar hún þurfti
fyrir stórum stúlknahópi að sjá
við kröpp kjör og fáar tómstundir.
Þrátt fyrir allan mótbyr brást
henni hvorki kjarkur né glaðværð.
Seinna tók Anna svo upp sambúð
með Jóni Kristjánssyni og eignuð-
ust þau tvíbura.
Heimili Önnu var alltaf opið
fyrir börnum hennar og sérstak-
lega litlu barnabörnunum og
ávallt hafði hún nægan tíma til að
sinna þeim, enda var barngæskan
henni í blóð borin. Nú er söknuður
í þeirra hópi þegar amman hefur
verið frá þeim kölluð. Hugheilar
þakkir þeirra fylgja henni yfir
mærin.
Fyrir hönd aðstandenda Önnu
Sigurðardóttur flyt ég henni þessa
hinztu kveðju frá okkur sem
nutum með þakklæti fyrir liðin ár.
Megi góður guð styrkja aldraða
móður hennar í Stykkishólmi og
veita henni blessun.
Tengdasonur
Björn Bjarnfreðs-
son Túni — Minning
Fæddur 24. júlí 1913
Dáinn 30. april 1980
Þann 10. maí sl. var til grafar
borinn að Breiðabólsstað í Fljóts-
hlíð Björn Bjarnfreðsson, Túni,
Hvolsvelli, en hann varð bráð-
kvaddur að heimili sínu 30. apríl-
mánaðar. Hann hafði kennt las-
leika og verið heima frá störfum í
fáa daga, þegar kallið mikla kom.
Björn var fæddur að Efri-
Steinsmýri í Meðallandi 24. júlí
árið 1913. Foreldrar hans voru
Ingibjörg Sigurbergsdóttir og
Bjarnfreður Ingimundarson.
Systkinahópurinn á Efri-
Steinsmýri var óvenju stór og
gjörvulegur, en börn þeirra Efri-
Steinsmýrarhjóna voru tuttugu
talsins og var Björn þeirra elsta
barn.
Björn kvæntist, hinn 28. október
1939, Arnheiði Sigurðardóttur frá
Lambastöðum í Flóa, mikilli
myndarkonu, sem stóð traust og
dugleg við hlið eiginmanns síns og
lét í önnum hins daglega lífs ekki
sinn hlut eftir liggja.
Þeim hjónunum varð þriggja
barna auðið. Dæturnar tvær eru
búsettar á Akranesi, Þórdís, hús-
freyja, gift Þorvaldi Guðmunds-
syni, skipstjóra á Akraborginni og
Sigríður Ingibjörg, hjúkrunar-
fræðingur, gift Hjörleifi Helga-
syni, trésmið. Á Hvolsvelli býr
sonurinn, Hörður, og vinnur hann
sem línumaður hjá Rafmagnsveit-
um ríkisins. Kona hans er Björg
Jónsdóttir frá Núpi í Vestur-
Eyjafjallahreppi. öll eru börnin
vandað dugnaðarfólk. Átta mynd-
arleg barnabörn eru að vaxa úr
grasi.
Þau hjónin, Arnheiður og Björn,
hófu búskap í Vestmannaeyjum og
bjuggu þar í fimm ár. Björn var
þar fyrstu árin sjómaður, en vann
síðar við skipasmíðar. Vorið 1944
keyptu þau hjónin jörðina Orms-
kot í Fljótshlíðarhreppi og flutt-
ust þangað. Þetta var þá húsalítið
ryttukot, túnið var að vísu dágott,
eftir því sem þá gerðist. Hófust nú
þessi duglegu hjón handa. Hófur-
inn og elftingin í mýrinni breytt-
ust brátt í túngresi. Nýtt íbúðar-
hús reis frá grunni, byggt var nýtt
fjárhús, hesthús og hlaða og
fljótur var Björn að átta sig á, að
dráttarvélin var það hjálpartæki,
sem tilheyrði framtíðarbúskapn-
um. Á öðru búskaparárinu stóð
ný, rauðmáluð „FARMAL“-drátt-
arvél heima á hlaði. Séra Svein-
björn Högnason á Breiðabólsstað
mun þá einn hafa átt dráttarvél af
Fljótshlíðarbændum.
Nú hófu þau. hjónin kartöflu-
ræktun í stórum stíl og áður en
upp var staðið var nálega búið að
rækta allt það land, sem jörðinni
fylgdi, utan hlíðina vestan við
jörðina Kvoslæk.
Með búskapnum vann Björn alla
tíð úti frá heimilinu, einkum við
múrverk og smíðar. Hann byggði
fyrir Klemens Kristjánsson, til-
raunastjóra á Sámsstöðum, nýbýli
vestan við Hvolsvallarkauptún,
sem nú heitir Kornvellir. Alls
staðar vann Björn Bjarnfreðsson
af miklum áhuga og krafti. Hann
skilaði stórum dagsverkum, en var
ekki að sama skapi duglegur að
verðleggja vinnu sína, hvað þá að
innheimta daglaunin. Auðshugur
var ekki til í hans fari, fremur var,
að allt vildi hann gefa. Hann gekk
glaður að störfum, kunni ekki að
berja sér, kvartaði aldrei um
tímaleysi eða þreytu. Vinnan var
honum gleðigjafi. Slíkir menn
fagna hverjum nýjum degi og lifa
í sólskini alla daga.
Enda þótt hann ynni langa
vinnudaga við þung störf og lýj-
andi, var hann alltaf barmafullur
af áhugamálum. Hann átti stórt,
vandað og fallegt bókasafn og
komst yfir að lesa kynstrin öll af
bókum um hin fjölbreytilegustu
efni, hafði gott minni og þótti
gaman að ræða um nýlesnar
bækur.
Það var vorið 1962, sem þau
hjónin í Ormskoti byrjuðu að
byggja sér íbúðarhús í Hvolsvelli,
sem þau síðar nefndu Tún. Talað
var um hvað byggingin hans
Björns gengi vel, enda þótt hann
hefði einungis stuttar kvöldstund-
ir til að huga að henni, eftir
langan vinnudag annars staðar.
urkirkju (sóknarkirkja þeirra)
hinn 19.9.1911.
Eftir hjónaband settu þau sam-
an bú að Húsum á Látrum og þar
dvöldu þau þangað til Guðbjartur
lést, 17.10. 1956.
Eftir það dvaldi Guðmundína
hjá börnum sínum og fóstursyni
öll síðari ár æfi sinnar, þar til hún
lést á Landspítalanum 1.4. 1980.
Börn þeirra hjóna voru þrjú:
Margrét, húsm. í Reykjavík, Guð-
jón, starfsmaður hjá Áburðar-
verksm. ríkisins og Hálfdán, er
lengi bjó hjá móður sinni, en hann
lézt 1966, efnilegur, hraustur, og
tryggur. Var hann harmdauði
þeirra er til hans þekktu. Auk þess
tóku þau að sér fósturson á öðru
ári, Árna Guðmundsson, og ólst
hann þar upp. Hafa fóstursystkini
hans haft það oft á orði, hversu
hann var gætinn og góður við
fósturforeldra sína, og verði hon-
um aldrei fullþakkað fyrir hans
umhyggju.
Eftir langan dag er margs að
minnast og einnig að sakna.
Mér fannst að þessi blessuð
hjón ættu inni hjá mér, fyrir sína
góðvild við mig og mína. Því
fannst mér, áður en ég er allur,
rétt að gera tilraun til að láta
þeirra getið, þó af vanmætti sé.
Hafi þau hjartans þökk fyrir
allt. Ég er sannfærður um hvar
sál þeirra dvelur nú. Veit að þau
hafa fundist aftur.
En ástin er björt sem harnsins trú,
hún blikar í Ijossins Keimi,
ok fjarlæxd ok nálæicö, fyrr ok nú,
088 finnst þaA i eininK streymi.
Frá heli til lífs hún byKKÍr brú
ok bindur oss ödrum heimi.
(E.B.)
Trausti Árnason.
Aðalfundur Kaupmannafélags Austfjarða:
Mótmæla harðlega áætlun
tekna atvinnurekenda til skatts
EFTIRFARANDI ályktanir voru
samþykktar á aðalfundi Kaup-
mannafélags Austfjarða, sem
haldinn var að Hallormsstað 23.
ágúst sl.:
Aðalfundur Kaupmannafélags
Austfjarða, haldinn að Hallorms-
stað 23. ágúst 1980, ályktar að fela
stjórn félagsins að kanna færar
leiðir til að bæta samgöngur innan
Austfirðingafjórðungs.
Þegar húsbyggingunni var lokið,
hófust þau hjónin handa að rækta
fallegan trjá- og blómagarð um-
hverfis húsið sitt, síðan byggðu
þau sér lítið gróðurhús í garðin-
um. Engum dylst, að þar hefur
verið að verki fólk með „græna
fingur".
Þegar björn hafði lokið við að
koma sér fyrir í Hvolsvelli, réðist
hann til Kaupfélags Rangæinga
og vann þar í vörugeymslunum af
einstakri trúmennsku í nærfellt
tvo áratugi. Öllum þótti vænt um
þennan velviljaða mann, hús-
bændum og viðskiptamönnum
kaupfélagsins. Börn hændust að
honum og þótti gott að koma í
pakkhúsið til hans „Bjössa". Hann
lá aldrei á liði sínu, var einstak-
lega greiðvikinn og sparaði ekki
sporin, hann var ekki að hugsa um
að líka má ofbjóða miklu líkams-
þreki. Hann gerði miklar kröfur
til sjálfs sín, en engar til annarra.
Heima í blómagarðinum sínum
smíðaði hann sér lítið sumarhús,
sem hann síðan flutti austur í
átthagana, þar sem hann átti
sínar djúpu rætur, þar sem grasið
er grænast milli svartra sanda og
mosavaxinna hrauna. Þar sem
ósbreitt Kúðafljótið hverfur í haf-
ið.
Það var bjart og glatt yfir
honum Birni Bjarnfreðssyni þegar
hann var að leggja upp til að
dvelja um stund í Meðallandinu.
Og aftur kom hann af æskustöðv-
unum með skaftfellska sólskinið
blikandi í augunum. Hrifinn sagði
hann ferðasögurnar.
Nú við hin miklu ferðalok er
drengskaparmanni þökkuð góð
samfylgd. Við sveitungar hans
eigum um hann hlýjar minningar.
í Mattheusarguðspjalli má lesa:
„Sælir eru hjartahreinir því þeir
munu Guð sjá.“
Pálmi Eyjólfsson
Fundurinn lýsir ánægju sinni
með fyrirhugaða jöfnun á síma-
gjöldum í landinu. Fundurinn
skorar á stjórnvöld að lögfesta nú
þegar að Byggðasjóði sé heimilt að
veita lán til uppbyggingar verzl-
unarfyrirtækja á landsbyggðinni.
Fundurinn lýsir yfir óánægju
sinni með þá þróun sem er að
verða á greiðslukjörum smásölu-
verzlana gagnvart heildverzlun-
um.
Dæmi eru til um það, að heild-
verzlanir í Reykjavík, taki hæstu
vexti af vöruúttekt eftir 15 daga
frá afgreiðslu.
Fundurinn telur, að stjórnvöld
verði nú þegar að gera rápstafanir
til að rétta hag smásöluverzlana í
dreifbýli. Samtök kaupmanna
hafa um árabil bent á að úrbóta sé
þörf og hafa lagt fram tillögur í
þeim efnum.
Fundurinn telur brýna nauðsyn
að áfram verði haldið að jafna
vöruverð í landinu, og telur það
forsendu fyrir því að jafnvægi
haldist í byggð landsms.
Fundurinn samþykkir að gera
þá kröfu til stjórnvalda, að smá-
söluverzlunum sé heimilt að selja
vörubirgðir sínar á raunvirði
hverju sinni.
Staðreynd er, að stjórnendum
ýmissa ríkisfyrirtækja er það nú
þegar ljóst, að fyrirtækin verða
ekki rekin á eðlilegan hátt án þess
að þau fái að selja vörubirgðir
sínar á raunvirði.
Fundurinn telur það skyldu
stjórnvalda að sjá til þess að enn
frekar verði unnið að því að jafna
hitunarkostnað í landinu.
Fundurinn mótmlir harðlega
þeim ákvæðum í nýju skattalög-
unum, að sjálfstæðum atvinnurek-
endum sé gert að bera opinber
gjöld samkvæmt áætluðum tekj-
um á fyrirtækin, af skattayfirv-
öldum.
Slík valdníðsla brýtur í bága við
þær leikreglur sem viðhafðar eru í
lýðræðisríkjum.
Fundurinn fagnar framkomnu
frumvarpi um afnám söluskatts á
flutningsgjöldum, og skorar á Al-
þingi að samþykkja það á næsta
þingi.
Fundurinn telur það skyldu
stjórnvalda að sjá um, að öll
félagsform sitji við sama borð í
skattlagningu.