Tíminn - 08.07.1965, Qupperneq 5

FEHMTUDAGUR 8.jjáM 1965
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. FnHtrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímfur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinn, sfmar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 90.00 á mán. innanlands. — í
lausasölu fcr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Níðzt á láglaunafólki
Eétt áður en samningarnir við verkalýðsstéttirnar
rui.ua út í vor, skrifaði annað aðalmálgagn ríkisstjóm-
aruuiar, Alþýðublaðið, allfjálglega um það, að allir við-
urkenndu nú, að veTkalýðsstéttunum og öðrum þeim,
sem lægst laun hafa, bæri nú veruleg kauphækkun,
enda væm allir aðilar nokkurn veginn sammála um
það, og mun þar væntanlega hafa verið átt við ríkis-
stjórnina og atvinnurekendur. Alþýðublaðið hefur líka
oft bent á það, að í raun og vem væri vandalaust að
hækka tímakaupið, þar sem yfirleitt væri greitt miklu
hærra en skráð dagvinnukaup.
Þar sem ríkisstjórnin er nú helzti aðili og milligöngu-
maður í samningunum, hefði mátt ætla eftir þessar
yfirlýsingar verkalýðsflokks ríkisstjórnarinnar, að greitt
myndi ganga að koma á samningum. Samt er nú liðið
nokkuð á annan mánuð síðan samningar runnu út.
Þegar á allt er litið, virðist furðuleg sú tregða, sem
ríkisstjómin sýnir á því að færa kaupgjald til réttrar
raunhæfrar skráningar. Sú staðreynd liggur í augum
uppi, að á viðreisnar-árunum síðan 1959 hefur kaup-
gjald aHs ekki haldizt í hendur við verðlagið og vaxandi
dýrtíð, hvað þá að inn í kaupið hafi fengizt nokkuð af
þeirri verulegu aukningu þjóðartekna, sem orðið hefur
fyrir einstakt góðæri á þessu árabili. Þrátt fyrir þessa
augljósu staðreynd, stendur ríkisstjórnin sem þvara gegn
því mánuðum saman, að leiðréttingar séu gerðar. Það
er óverjandi með öllu, að lægstlaunuðu stéttirnar, eins
og verkamenn og bændur skuli þurfa að heyja harðvít-
uga baráttu mánuðum saman til þess að ná svo sjálf-
sögðum áföngum sem launum í samræmi við dýrtíðar-
vöxt og aukningu þjóðartekna.
í Noregi t d. hafa vinnustéttirnar ekki þurft að heyja
harðvítuga launabaráttu hvað eftir annað síðan 1959.
Þó hefur dagvinnukaup verkamanna þar hækkað um
45% á árabilinu 1959—1965. Rúmlega helmingur þeirrar
hækkunar er vegna verðhækkana á neyzluvörum, en
mestu máli skiptir, að á þessu árabili hefur raunvemleg
launahækkun, kaupmáttur launanna og hlutdeild í vax-
andi þjóðartekjum numið 21%. Á íslandi hefur kaup-
mátturinn ekkert hækkað á þessum tíma. Hve lengi á
að níðast á þeim, sem lægst laun hafa?
Norrænt samvinnuþing
Undanfarna daga hefur Norræna samvinnusambandið
haldið ársfund sinn hér í Reykjavík. Á fundi þessum
var m. a. skýrt frá því, að árið 1964 hefði velta samtak-
anna aukizt um 24%. Starf samtakanna færist sífellt í
aukana. og verður vettvangur æ umfangsmeiri sameigin
legra innkaupa samvinnufélaganna á Norðurlöndum.
Jafnframt verður samstarf í félagsmálum sífellt meira
og kemur fram í gagnkvæmri tækniaðstoð, svo og
rannsókna- og leiðbeiningastarfsemi. íslenzkir sam-
vinnumenn hafa haft mikið og vaxandi gagn af þessu
samstarfi, bæði til hagkvæmra vörukaupa, og ekki síður
notið mikilvægrar tæknihjálpar. Hinir 70—80 forystu-
menn samvmnumanna á Norðurlöndum, sem hér hafa
dvalizt á ársfundi, eru því miklir aufúsugestir. Ekki var
sízt ánægjuefni að sjá í þeim hópi hinn aldna forvígis-
mann samvinnumanna Albin Johanson, sem átti megin-
þátt í stofnun Norræna samvinnusambandsins 1918 og
hefur oft gist ísland á liðnum árum.
TÍMINN
Walter Lippmann ritar um aiþjóðamál:
Stórveldin hafa ekki afhent S.Þ.
neinn frið til að varðveita
í DAG hryggir menn að
miimast þeirra mikln vona,
sem tengdar voru stofnun Sam
einuðu þjóðanna árið 1945. Þó
er ef til vill enn hryggilegra
að hlusta á sjálfsréttlætingu
stórvekiaima og heyra fulltrúa
þeirra tala eins og hvert þeirra
um sig væri alsaklaust, en
keppinautarnir og andstæðing
amir beri alla sök á því, sem
tniður fer og mistekizt hefur.
Þessi sjálfsréttlæting þjóðar-
rembingsins sýnir ljósar en
nokkuð annað, hvar rætur
meinsins er að finna.
Sameinuðu þjóðunum verður
ekki kennt um óreiðuna, sem
stórveldunum hefur ekki tek
izt að koma í veg fyrir og raun
ar stuðlað að og éflt með ein
ræðiskenndum aðgerðum sín-
um. Atburðurinn, sem gerðist
fyrir 20 ámm, var eins og há
tíðleg hjónavígsla, þar sem
skipzt var á fögrum og hátíð
legum heitum, og öllum fannst
að brúðgucni og brúður hlytu
að búa við fullkomna ham-
ingju upp frá þeirri stundu.
Nú eru liðin 20 ár, og brúð-
hjónin hafa ekki ráðið hvort
annað af dögum, og ekki einu
sinni skilið, en þau njóta ekki
þetta sök hjónabandsins sem
stofnunar, eða er það mannin-
um og konunni að kenna?
ÞANNIG er •málum einnig
farið um Sameinuðu þjóðirnar
sem stofnun, að myndun þeirra
var heit þjóðanna um að brjóta
í blað, byrja nýtt líf og hegða
sér betur en þær höfðu áður
gert. En Adam gamli hefur
haldið velli. Eki hefur verið
brotið í blað í Búdapest og
Súez, Kóreu og Kashmír^ Víet-
nam og Santo Domingo. Á þess
um .stöðum hefur reglan í heim
inum riðað til falls, eins og U
Thant komst að orði í hinu
frábæra ávarpi sínu 26. júní,
— „vegna valdastreitu, ýmist
af þjóðernisstefnu eða vegna
öfgafullra hugsjóna.“
Sameinuðu þjóðirnar hafa
einkum brugðizt í þeicn 4tök-
um, þar sem stórveldin hafa
staðið hvert andspænis öðru,
einkum þó kjamorkuveldin.
Vitneskjan um þetta hefði þó
StöSvar S.þ. á bökkum Ausfurár
ekki vakið furðu þeirrá, sem
að samningu stofnskrárinnar
stóðu, að minnsta kosti ekki
þeirra, sem kunnu sögu Vjóða
bandalagsins gamla.
Þeir vildu ekki íþyngja hin-
um nýju samtökum með ábyrgð
inni á því að ganga frá friðin
um og settu í stofnskrána það
ákvæði (106. grein), að þau
vandkvæði, sem stöfuðu frá
utan valdsviðs Sameinuðu
þjóðanna, og sigurvegararnir,
samherjamir fjórir, bæru á-
byrgð á þeim.
ÁSTÆÐA þess, að Samein-
uðu þjóðirnar hafa ekki getað
varðveitt friðinn hvarvetna
er engin önnur en sú, að hin-
ir fjórir sameinuðu sigurvegar
ar gengu ekki frá friði handa
Sameinuðu þjóðunum að varð
veita. í Evrópu hafa sigurvegar
arnir deilt um, hvers eðlis
þýzkir friðarskilmálar skyldu
vera. í Asíu hefur þeim ekki
einu sinni tekizt að koma auga
á samkomulag, sem taki til
Kína, en landamæri þess ná
allt norðan frá Kóreu og suðui
til Pakistan, og þau eru ^am-
eiginleg landamærum sundr-
aðra heimsvelda Japana, Breta
Hollendinga og Frakka..
Til skamms tíma hefur þok-
azt verulega í áttina með undir
búning festu og reglu í Evrópu.
í New York.
Á síðasta æviári Kennedys for
seta hófst „tvísýn hindrun" —
eins og U Thant komst að orði
— „milli Austurs og Vesturs-'
Ófriðurinn í Víetnam ógnar
þessari hindrun og enn frek-
ari ógnun felst í víðtækari
styrjöld þar sem ekki er leng
ur á valdi andstæðinganna
sjálfra að meta ofbeldi sitt eða
takmarka.
SAMEINUÐU þjóðunum er
mjög brýnt hagsmunamál, að
bundinn sé endi á stríðið í Víef
nam. En þær eiga ekki beina
aðild þar að og geta ekki tek
ið af skarið. Deilan þar stend
ur annars vegar milli Kín-
verja, sem ekki eru aðilar að
Sameinuðu þjóðunum, og
Bandarikjamanna hins vegar,
en þeir hafa kappsamlega unn
ið að því að meina Kínverjum
aðild og tekizt það.
Sameinuðu þjóðunum er ær
inn vandi á höndum að lifa af
þessi átök, sem þær gátu ekki
komið í veg fyrir og geta ekki
bundið endi á. Ófriðnum í Víet
nam mun einhvern veginn
linna áður en úr honum verður
þriðja heimsstyrjöldin, en með
hverjum hætti það má verða
getur enginn okkar séð íyrir
í dag. En þegar þar að kemur
þarf sannarlega á Sameinuðu
þjóðunum að halda til þess að
búa um sár þjóðanna.
hámirigjú í sambúðinní! Er " 'h’éiiriéttyfjoldinni síðari. stæðu
Samkeppni um gerð nýs barna-
og unglingaskóla í Breiðholti
Borgarstjórn Reykjavikur hefur
ákveðið að efna til samkeppni um
bama- og unglingaskóla í Breið-
holtshverfi samkvæmt útboðslýs
ingu og samkeppnisreglum Arki
tektafélags íslands.
Á undanfömum árum hefur borg
arstjórn látið reisa allmarga skóla
í hinum ört vaxandi hverfum borg
arinnar. Kostnaður víð skólabygg
ingar hefur því stöðugt farið hækk
andi á fjárhagsáætlun borgar-
sjóðs nú í langan tima, og er sýnt,
að hér verður að byggja um 25
almennar kennslustofur árlega á
næstu árum.
Borgarstjórn samþykkti því eftir
farandi tillögu á fundi sínum þ.
5. nóv. 1964:
„Borgarstjórn felur fræðsluráði
i samráði við fræðslumálastjórn
að undirbúa í samvinnu við Arki
tektafélag íslands samkeppni um
uppdrætti að skólabyggingu í
Breiðholtshverfi. Borgarstjórn
leggur áherzlu á, að auk sjálf-
sagðra hagkvæmni- og fegurðar-
sjónarmiða verði haft það megin
sjónarmið við veitingu verðlauna
að um verði að ræða ódýra bygg
ingu og einfalda að gerð.“
Eins og fram kemur í tillögunni
er ætlazt til ,að þátttakendur leit
ist við að leysa þessa byggingu á
einfaldan og ódýran hátt, án þess
að slíkt rýri gildi skólans til
kennslu eða uppeldis æskufólks.
Skólinn er staðsettur í nýju
hverfi, sem hafizt verður handa
um byggingu á IY2 ári liðnu.
En vegna þess að hverfið liggur
langt frá núverandi byggð, er
nauðsynlegt, að byggingafram-
Framhald á l4. síðu.