Morgunblaðið - 27.01.1981, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 1981
33
Akureyringar hafa mátt búa við
það ófremdarástand i áratugi að
eiga engan opinberan sýningar-
stað í að venda með hverskonar
Listsýningar og nær eingöngu
fengu þær sýningar, sem ágóðavon
var að, inni i Gallerý Háhól, sem
nú hefur hætt starfsemi sinni. En
Háhóll hefur verið eini sýninga-
salurinn á Akureyri síðastliðin ár,
sem hefur getað borið það nafn
með rentu, annar slíkur fyrir-
finnst ekki á Akureyri. Þrátt fyrir
gagnrýni í áratugi bólar ekkert á
opinberum sýningarstað.
Mér er spurn, hvers vegna
aðhafast dagblöðin, útvarp og
sjónvarp ekkert? Hvers vegna
setja þau sig ekki í samband við
Valgarður Stefánsson:
Valgarður Stefánsson
: mætti þá að hingað bærust fa-
randsýningar frá Listasafni ríkis-
ins og væri að slíku bæði menn-
ingar- og ánægjuauki." Þessi orð
Steindórs standa enn, sama
ófremdarástandið varir í höfuð-
stað Norðurlands, það er ótrúlegt,
en satt.
I einni forustugrein Dags í júní
1960 var varið í það að hvetja til
þess að Akureyringar eignuðust
listasafn og viðunandi aðstöðu til
sýningahalds, gat Dagur þess að
hér væri verkefni fyrir duglegan
bæjarstjóra. Akureyringar hafa
eftir þessum orðum greinilega
setið uppi með duglausa bæjar-
H5 stjóra um langt árabil því enn
bólar ekkert á safninu og sýn-
ingaraðstaða er engin.
Námskeið um
sýkingavarnir
í sjúkrahúsum
Akurevri - Sýning-
arsalur óskast
viðkomandi aðila, þ.e. bæjaryfir-
völd, hvar eru samtök Félags
íslenskra myndlistarmanna í
myndinni? Hví í ósköpunum knýja
þeir ekki á um úrbætur? Þeir ættu
þó sumir hverjir að þekkja hér vel
til aðstæðna ef eigin reynslu.
Þess má geta að um 60 sýningar
voru haldnar í Háhóli frá því að
hann var opnaður í des. 1976 til
þeirra síðustu í nóv. 1980. Á sama
tíma voru haldnar um 10—20
sýningar á öðrum stöðum á Akur-
eyri og í nágrenni. En það stendur.
Gallerý Háhóll var eini staðurinn,
sem boðlegur var til sýningahalds.
Árin ’71—’76 voru haldnar um 50
sýningar á um 10 stöðum á
Akureyri, af þessum tölum sést að
áhugann vantar ekki eða viljann.
En það ætti ekki að þurfa að setja
upp sýningarsal fyrir hverja ein-
staka sýningu, slíkt gerir enginn
til lengdar, hér þarf vilja ráða-
manna til.
Það er ekki verjandi að ekki
skuli vera til opinber sýningar-
staður á höfuðstað Norðurlands.
Það hefur verið harla skoplegt í
mörg ár, áhugaleysi fréttamanna
og blaðamanna á Akureyri og
reyndar i Reykjavík ekki síður,
fyrir myndlistarmálum hér í bæ
rétt eins og þeim komi þau
barasta alls ekki við. Margar
kostnaðarsamar sýningar hafa
verið haldnar hér, sem hlotið hafa
litla eða því sem næst enga
umsögn, eingöngu vegna áhuga-
leysis blaðamanna til þess að
berja þær augum. Myndlistar-
menn utan höfuðborgarsvæðisins
komast lítt eða ekkert í sviðsljósið
og fyrir vikið fá ráðamenn á
Akureyri að sofa sínum þyrnirós-
arsvefni.
Fyrir nær 30 árum skrifaði
Steindór Steindórsson frá Hlöðum
í eitt Akureyrarblaðanna um mál-
efni myndlistar. Hann sagði m.a.
„Enn á bærinn ekkert listasafn en
nokkur málverk á hann, sem
geymd eru ýmist á skólastofum
eða skrifstofum bæjarins. Er slíkt
vandræðalausn. En þótt seint
gengi að koma upp stóru mál-
verkasafni væri mikilsvert að
koma upp sýningarsal þvi ætla
Norræni sumarháskól-
inn hefur starfsemi sína
ÍSLANDSDEILD Norræna
sumarháskólans er nú að hefja
starfsemi ársins 1981. Að venju
fer starfið fram f námshópum, er
taka til umræðu ýmis félagsleg
og vísindaleg viðfangsefni sem
ofarlega eru á baugi hverju sinni.
Námshópar starfa nú í 20 borg-
um á Norðurlöndum og á sumrin
eru haldin sumarmót þau sem
skólinn dregur nafn sitt .af. Þar
hittast fulltrúar allra þeirra
námshópa sem starfað hafa að
vetrinum. Að loknu sumarmóti
starfa hóparnir svo áfram að
haustinu. Sumarmót var haldið á
íslandi árið 1978 en næsta sumar
verður slíkt mót í Danmörku.
Viðfangsefni Norræna sumar-
háskólans í ár eru eftirfarandi:
1. Gildi þróunarkenningarinnar.
2. Heilbrigði og sjúkdómar.
3. Tölvan og þjóðfélagið.
4. Fullorðinsfræðsla og verk-
menntun.
5. Samfélagshlutverk millistétt-
ar.
6. Iþróttir og samfélag.
7. Kvennahreyfing og kvenna-
rannsóknir.
8. Efnahagskerfi og þjóðríki.
9. Tónmennt og tónlistaráhugi.
10. Héraðssaga — byggðaþróun.
11. Félagsmótun.
12. Félagslegar útópíur.
Nú er áformað að starfsemi
námshópa hefjist með því að allir
sem áhuga hafa á starfsemi Nor-
ræna sumarháskólans komi á fund
í Norræna húsinu þriðjudaginn
27. janúar 1981. kl. 17.00.
Þar verður skipt í námshópa og
valdir námsstjórar. Áhersla verð-
ur lögð á að mynda námshópa um
viðfangsefnin 1, 2, 4, 7, 9 og 10, en
reynist nægjanlegur áhugi fyrir
öðrum viðfangsefnum er ekkert
því til fyrirstöðu að slíkir náms-
hópar taki til starfa.
Það skal tekið fram að náms-
hópastarf Norræna sumarháskól-
ans er ekki einungis ætlað há-
skólafólki, heldur geta allir sem
áhuga hafa tekið þátt í því.
í heildarstjórn samtakanna er
af íslands hálfu Þorlákur Helga-
son kennari og ritari íslandsdeild-
arinnar er Hrafn Hallgrímsson
arkitekt.
Núverandi menntamálaráð-
herra, Ingvar Gíslason, endur-
flutti ásamt Ólafi Jóhannessyni
tillögu til þingsályktunar í des-
ember 1966 um listasöfn og list-
sýningar utan Reykjavíkur. Þar
stendur m.a. „Landsþyggðin utan
Reykjavíkur er ærið fátæk að
listasöfnum og undantekning ef
myndlistamenn þjóðarinnar sýni
verk sín opinberlega annarsstaðar
en í Reykjavík. Jafnvel á Akureyri
eru myndlistasýningar fágætir
viðburðir. Slíkt er enganveginn
heillavænlegt", síðar segir í þess-
ari tillögu; „Eitthvað er bogið við
það þjóðfélag, sem stefnir til
menningarlegs ójafnaðar“. I til-
lögunni er svo farið fram á það að
gert verði átak til þess að bæta
aðstöðu úti á landi til þess að taka
við listsýningum. Mig langar til að
varpa þeirri spurningu til
menntamálaráðherra úr því að
sama ófremdarástandið ríkir enn í
höfuðstað Norðurlands og hans
heimabæ, hvort hann sjái sér ekki
fært að flytja tillöguna aftur, þ.e.
þingskjal 52, 48. mál frá því í
desember 1966, og fylgja því máli
eftir.
Að lokum þetta, nú nýlega
vaknaði af þyrnirósasvefni Menn-
ingarsjóðsnefnd Akureyrar. Hvað
hún aðhafðist eftir 15 mánaða
svefn veit ég ekki, en vonandi
tekur nývaknaður formaður þess
ófremdarástand myndlistarinnar í
bænum sér svo nærri að hann sér
ástæðu til þess að. kalla nefndina
aftur saman sem fyrst.
Aðgerða er þörf.
Vinsamlegast,
Valgarður Stefánsson
Á undanförnum áratugum hef-
ur orðið æ ljósara, að vonir manna
um að útrýma spítalasýkingum
hafa ekki reynst réttar. Aukin
sýkingahætta fylgir vaxandi notk-
un lyfja, sem skerða varnarmátt
sjúklinga gegn sýkingum svo og
flóknari og meiri skurðaðgerðir en
áður tíðkuðust. Ennfremur fylgir
sýkingahætta ýmsum lækninga-
tækjum og rannsóknaraðferðum,
sem sífellt færast í vöxt.
Vaxandi notkun sýklalyfja hef-
ur einnig óbeint aukið þessa hættu
vegna ónæmra sýklastofna, sem
víða finnast á sjúkrahúsum og
virðast bein afleiðing sýklalyfja-
notkunar. Er nú talið, að víðast
hvar á Vesturlöndum sýkist allt
að tíundi hver sjúklingur, sem
leggst inn á sjúkrahús, meðan á
sjúkrahúsvistinni stendur. Sem
betur fer eru flestar þessar sýk-
ingar meinlausar og eru fremur til
óþæginda en beinlínis hættulegar,
aðrar eru þó umfangsmeiri og
geta ráðið úrslitum um lífslíkur
sjúklingsins. Auk þjáninga og ef
til vill hærri dánartölu, fylgja
sjúkrahússýkingum lengri legu-
tími og þar með mikill kostnaður.
Ekki er mikið vitað um kostnað af
spítalasýkingum á íslandi, en
giska má á að hann nemi a.m.k. 90
milljónum gkr. árlega á hver 100
sjúkrarúm.
Sýkingavarnir er gamalt hugtak
og e.t.v. náði áhugi á sýkingavörn-
um hámarki 1920—1930, en dvín-
aði síðan, þegar sýklalyf fóru að
koma á markaðinn. Virtust lyfin
svo áhrifarík, að lítil ástæða væri
til að óttast sýkingar framar. Eins
og alkunna er reyndust þær vonir
ekki á rökum reistar.
Öll islensk sjúkrahús stunda að
sjálfsögðu sýkingavarnir á
óformlegan hátt, en það var ekki
fyrr en 1975 að fyrsta sýkinga-
varnanefndin var sett á stofn við
Landspítalann undir formennsku
Páls Gíslasonar, yfirlæknis. Hefur
sú nefnd starfað af dugnaði og
stendur fyrir skráningu sjúkra-
húsasýkinga á nokkrum deildum
Landspítalans, auk þess staðið
fyrir fræðslustarfi fyrir starfsfólk
sjúkrahússins og sett reglur um
einangrun sýktra sjúklinga og
notkun sótthreinsiefna. Má segja,
að þessi nefnd hafi unnið braut-
ryðjendastarf og orðið öðru frem-
ur til þess að breiða út áhuga á
sýkingavörnum hértendis. Nú eru
einnig starfandi svipaðar nefndir
á Borgarspítala og Landa-
kotsspítala. Þessi þrjú sjúkrahús,
auk Hjúkrunarfélags íslands og
Læknafélags íslands, stóðu síð-
astliðið haust fyrir þriggja daga
námskeiði um sýkingavarnir á
sjúkrahúsum. Fyrirlesarar voru
þrír sérmenntaðir Danir, tveir
læknar og hjúkrunarfræðingur, og
auk þess einn breskur læknir.
Námskeið þetta sóttu alls 44
læknar, 70 hjúkrunarfræðingar og
13 lyfjafræðingar og aðrir gestir.
Er þetta hin fjölmennasta ráð-
stefna, sem haldin hefur verið á
Islandi á vegum heilbrigðisstétta
og sýndi vel þann áhuga, sem ríkir
á málefninu hérlendis. Er það mál
manna, að námskeiðið hafi tekist
með ágætum, en þar var fjallað
um flest atriði er lúta að sýking-
um og hvernig megi koma í veg
fyrir þær. í lok námskeiðsins unnu
vinnuhópar að ýmsum verkefnum
og var þar starfað af miklum
áhuga og margar athyglisverðar
hugmyndir komu fram.
Á ráðstefnunni kom m.a. fram,
að tíðni spítalasýkinga er 5,5% á
þeim deildum Landspítalans, þar
sem skipuleg skráning slikra sýk-
inga hefur farið fram undanfarin
ár. Er þetta svipað því, sem gerist
í nágrannalöndum okkar. Þessa
tíðni má þó vafalaust lækka sé
rétt á málum haldið. Lögð var
áhersla á gagnsemi þess að sér-
menntaðir hjúkrunarfræðingar í
sýkingavörnum starfi við stærri
sjúkrahús og annist skráningu
sýkinga og við ráðleggingastarf
varðandi sýkingavarnir, notkun
sótthreinsiefna og einangrun
sýktra sjúklinga. Eru nú þrír
slíkir hjúkrunarfræðingar í starfi
við sjúkrahúsin í Reykjavík. Nám-
skeiðið þótti einnig undirstrika
nauðsyn þess, að samvinna væri
milli hinna ýmsu heilbrigðisstétta
varðandi sýkingavarnir, því sýk-
ingavarnir eru ekki einkamál
lækna eða hjúkrunarfræðinga
heldur verða allir að vinna saman
að lausn þessara mála. Telja þeir,
sem að ráðstefnu þessari stóðu, að
af henni hafi orðið verulegt gagn
og megi búast við enn meiri áhuga
á sýkingavörnum og árangur verði
aukið öryggi á íslenskum sjúkra-
húsum.
Frá SkipulaKsneínd sýkinga-
varnanámskeiAs.
Rafís hf.:
Neyðarsendir í
gúmbjörgunarbáta
RAFÍS hf. hefur hannað
neyðarsendi, í samvinnu
við norska fyrirtækið
Jorton A/S, sem ætlaður
er til notkunar í gúm-
björgunarbátum. Neyðar-
sendirinn er gerður með
sérstöku tilliti til þeirra
krafna, sem settar eru
fram í íslenskri reglugerð
um slík tæki, en Siglinga-
málastofnun ríkisins og
Póstur og sími verða að
gefa því meðmæli áður en
það er sett á markaðinn.
Hingað til hafa engir
neyðarsendar af þessu
tagi hlotið viðurkenningu
beggja þessara stofnana.
I húsnæði Slysavarna-
félags Islands var neyðar-
sendirinn nýlega prófaður
að viðstöddum blaða-
mönnum. Tækið sendir
frá sér merki á neyðar-
tíðni, og verður þeirra
vart í öllum millilanda-
flugvélum, sem fljúga í
nánd við slysstaðinn. Raf-
hlaða tækisins endist í
fimm ár, sé hún ónotuð,
en í virkni má búast við að
hún endist að minnsta
kosti 24 klukkustundir.
Búist er við að álit
Siglingamálastofnunar og
Pósts og síma liggi fyrir
um miðjan næsta mánuð.
Fulltrúi norska fyrirtækisins Jorton sýnir blaðamönnum neyðar-
sendinn.