Morgunblaðið - 11.02.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Langvinn átök
Raymond Aron hinn frægi franski prófessor og blaðamaður
hefur með skarplegri athugun á þróun samtímaviðburða
komist að þeirri niðurstöðu, að næstu ár séu mikið hættuskeið
fyrir Vesturlönd. Þau hafi ekki staðið nægilega vel að vörnum
sínum. Sovétríkin hafi jafnt og þétt aukið hernaðarmátt sinn.
Bilið verði að brúa með auknum viðbúnaði Atlantshafsríkjanna
og mikilvægt skref hafi til dæmis verið stigið í þá átt með
ákvörðuninni um vestrænt eldflaugavarnakerfi í Evrópu.
Sovétmönnum sé ljóst, að með endurnýjuðu pólitísku afli geti
Vesturlönd breytt stöðunni sér í hag, þess vegna muni þeir með
öllum tiltækum ráðum berjast gegn þeim stjórnmálamönnum,
sem eru fulltrúar þeirra hreyfinga, er vilja efla vestrænar
varnir. Sovétmenn kunni einnig að grípa til örþrifaráða og beita
afli sínu, á meðan þeir telji sig í betri stöðu, þess vegna kallar
Raymond Aron næstu ár „tíma tækifæranna" fyrir Sovétmenn.
Atökin milli austurs og vesturs í sinni núverandi mynd hafa
staðið allt frá lokum síðari heimsstyrjaldarinnar. Sovétmenn
hafa haldið uppi „friðarsókn" innan vestrænu lýðræðisríkjanna
á sama tíma og þeir hafa verið að byggja upp herafla sinn á
öllum sviðum. Málsvarar sovéskra hagsmuna í „friðarbarátt-
unni“ hafa verið af margvísiegum toga. Sumir hafa verið
einlægir í trú sinni á „friðsemd" Sovétríkjanná og haldið furðu
lengi í þá trú, þrátt fyrir Ungverjaland, Tékkóslóvakíu og
Afganistan, en í öllum þessum löndum hefur sovéska hernum
verið beitt til að kúga fólkið undir Moskvuvaldið. Aðrir telja alla
aðra heimsvaldasinna en Sovétmenn. Og svo eru þeir, sem hafa
þá stjórnmálaskoðun, að best sé að vera hluti af sovéska
heimsveldinu.
Vestrænar þjóðir hafa beitt misjöfnum aðferðum í átökunum
við Sovétmenn. Sem betur fer hefur tekist að koma í veg fyrir
bein hernaðarátök milli austurs og vesturs. En samhliða þeirri
„friðarsókn", sem Sovétmenn hafa ástundað í lýðræðisríkjunum,
hafa þeir annað hvort með því að beita öðrum fyrir sig
(Kúbumönnum, Víetnömum og jafnvel Líbýumönnum) eða
sjálfir leitast við að ná völdum í ríkjum þriðja heimsins. Þessi
ásókn þeirra hefur magnast mest á síðustu árum, þegar
svonefnt slökunartímabil hefur átt að ríkja í samskiptum
austurs og vesturs. Til marks um afleiðingar yfirgangsstefnu
Sovétmanna má nefna þær deilur, sem eru á fundi fulltrúa
þeirra landa utan hernaðarbandalaga, eins og þau eru kölluð, en
hann fer nú fram á Indlandi.
„Tími tækifæranna" fyrir Sovétmenn segja Raymond Aron og
fjölmargir aðrir áhrifamenn í stjórnmálum og fjölmiðlum á
Vesturlöndum og bæta við, að þann tíma verði að stytta og það
verði ekki gert nema með því að efla vestrænar varnir.
Morgunblaoið hefur staðfastlega varað við þeirri hættu, sem
smáríkjum stafar af útþenslustefnu leiðtoganna í Kreml og
jafnan vakið athygli á þeirri kúgun, sem ríkir undir
alræðisstjórn marxista. Fyrir Island hefur hættan aukist vegna
flotaumsvifa Sovétmanna og enginn getur efast um, að aðild
íslands að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamningurinn við
Bandaríkjamenn eru þyrnar í augum sovéskra ráðamanna. Þeir
vilja gera Noregshaf að „Mare Sovieticum", sovésku hafi, þar
sem útvirkið gegn Vestur-Evrópu og Norður-Ameríku yrði
ísland.
Hér á landi er einnig að finna þá menn, sem vilja engar
ráðstafanir til að tryggja öryggi og sjálfstæði þjóðarinnar og
berjast með öllum ráðum gegn samstarfi við Vesturlönd. Þessir
menn viðurkenna ekki lengur opinberlega, að þeir gangi erinda
Sovétmanna. Yfirlýsingar þeirra um það breyta engu, því að
verkin tala. Baráttumenn gegn þátttöku íslands í vestrænu
samstarfi beita ýmsum ráðum og jafnan láta þeir verst, þegar
vestrænir stjórnmálamenn tala tæpitungulaust um Sovétríkin.
Þannig var spjótunum fyrir nokkrum mánuðum beint gegn
Margaret Thatcher, forsætisráðherra Breta, og nú eru Ronald
Reagan, Bandaríkjaforseta, valin hin verstu skammaryrði.
Hérlendir andstæðingar þessara fúkyrðasmiða undrast ekki, að
þeir telji sér hagkvæmast að flýja í slagorðasafn kalda stríðsins.
Nú er búið að finna það upp á Þjóðviljanum, að Morgunblaðið
sé „Reagansinnað" í alþjóðamálum. Ronald Reagan er enginn
lærimeistari Morgunblaðsins, blaðið hefur barist gegn sovésku
hættunni og yfirgangi kommúnista frá því löngu áður en hann
hóf afskipti af alþjóðamálum. Benedikt Gröndal, fyrrum
formaður Alþýðuflokksins, hvatti til árvekni í vörnum landsins
hér í blaðinu í síðustu viku. Hvaða kveðju fær hann frá
Þjóðviljanum: „Er Benedikt Gröndal að biðja um nokkrar
nifteindasprengjur til landsins ...?“ spyr blaðið í forheimskun
sinni. Hvernig væri, að það yrði sér úti um nýja plötu frá
áróðursmiðstöð KGB á Islandi?
Seðlabanki Islands:
Vegið meðalgengi
haldist stöðugt
en skráning einstakra mynta fari eftir markaðsgengi erlendis á hverjum tíma
MORGUNBLAÐINU heíur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Seðlabanka íslands vegna gengis-
fellingarinnar og breyttrar geng-
isskráningar:
Um síðastliðin áramót var í
samræmi við efnahagsáætlun rík-
isstjórnarinnar ákveðið að hætta
gengissigi og halda gengi krón-
unnar stöðugu næstu mánuði.
Vegna mikilvægis Bandaríkjadoll-
ara í útflutningsviðskiptum ís-
lendinga var ákveðið, að gengi
krónunnar skyldi fyrst í stað
haldið óbreyttu gagnvart dollar,
enda yrði sú ákvörðun tekin til
endurskoðunar, ef gengi hans
breyttist verulega. Framan af
janúarmánuði lækkaði gengi doll-
ars lítið eitt, en yfirleitt má segja,
að litlar breytingar hafi orðið á
gengisskráningu erlendis fyrstu
þrjár vikur ársins, svo að meðal-
gengi krónunnar gagnvart öllum
gjaldmiðlum breyttist lítið á þessu
tímabili.
Síðustu daga janúarmánaðar og
það sem af er febrúar hefur hins
vegar orðið veruleg breyting á
gengisþróun, sem einkum hefur
verið fólgin í mikilli hækkun
Bandaríkjadollars og þá sérstak-
lega gagnvart Evrópumyntum.
Vegna þess að islenzka krónan
hefur verið beint tengd Banda-
ríkjadollar á þessu tímabili, hefur
meðalgengi hennar gagnvart öll-
um gjaldmiðlum farið ört hækk-
andi, og er það nú orðið rúmlega
3,5% hærra en það var um ára-
mót.
Hefur þetta t.d. leitt til þess,
að gengi danskrar krónu hefur
lækkað gagnvart íslenzku krón-
unni um 8,1% á þessu tímabili,
vestur-þýzkt mark um 8,3% og
svissneskur franki um 8,6%. Lítil
breyting hefur orðið á gengi sterl-
ingspunds, en það hefur þó lækkað
um 2,1% gagnvart krónunni á
þessu tímabili. Augljóst er, að
þessi hækkun á gengi íslenzku
krónunnar getur valdið verulegum
erfiðleikum fyrir þá, sem flytja út
vörur og þjónustu til Evrópu-
landa, jafnframt því sem sam-
keppnisaðstaða íslenzks iðnaðar
gagnvart iðnaði EFTA og EBE
ríkja veikist af sömu ástæðum.
Með hliðsjón af þessari þróun
hefur þótt nauðsynlegt að taka
reglur um gengisviðmiðun til
endurskoðunar, og hefur nú verið
ákveðið að miða gengisskráningu
næstu mánuði eingöngu við með-
algengi krónunnar, eins og oftast
hefur verið undanfarin ár. Hefur
því gengi íslenzku krónunnar nú
verið breytt þannig, að meðal-
gengi hennar hefur verið fært í
sama horf og það var í upphafi
ársins. Eftirfarandi tafla sýnir
gengi helztu mynta eftir þessa
breytingu, svo og þá hlutfallslegu
breytingu, sem orðið hefur á gengi
þeirra og meðalgengi frá síðustu
áramótum.
I samræmi við þetta verður
daglegri gengisskráningu þannig
hagað á næstunni, að vegið meðal-
gengi haldist stöðugt, en skráning
einstakra mynta fari eftir mark-
aðsgengi erlendis á hverjum tíma.
Ný skráning Breyting
, 1/1/81 10/2/81 frá áramótum
MeöalfjenKÍ inn- on útfl. 100,00 100,00 0
Bandaríkjadollar 6,230 6,460 3,69
Sterlinjíspund 14,890 15,114 1,50
Dönsk króna 1,0340 0,9851 +4,73
Norsk króna 1,2026 1,1978 +0,40
Sænsk króna 1,4224 1,4100 +0,87
Franskurfranki 1,3738 1,3106 +4,60
Svissneskur franki 3,5198 3,3282 +5,44
Vestur-þýzkt mark 3,1818 3,0208 +5,06
Japanskt Yen 0,03060 0,03173 3,69
Landnámi
rétt lýst í hinum
fornu sögum
í gærkveldi flutti dr. Stef-
án Aðalsteinsson, deildar-
stjóri við Rannsóknarstöð
landbúnaðarins, erindi á
vegum Líffræðifélags ís-
lands, sem hann nefndi:
„Uppruni húsdýra á ís-
jandiu. — Þessar rannsókn-
ir mínar, sém erindið snýst
um, hafa verið mér tóm-
stundagaman í mörg ár,
sagði Stefán í samtali við
Mbl. Hér er tæplega um að
ræða búvísindi — þetta eru
ckki hagnýt vísindi — en ég
hef verið að koma að þessu
öðru hverju í 20 ár. Það er
mikill áhugi fyrir þessum
efnum erlendis, og var mér
boðið sl. vetur að halda
erindi við Háskólann í Bost-
on um húsdýr á yfirráða-
svæði víkinga.
Aðaluppistaðan í þessu erindi
sem ég flutti í gærkveldi, var
samanburður á íslenskum hús-
dýrum og húsdýrum í nágranna-
löndum okkar, og byggðist erindið
á þrenns konar efnivið. Það er í
fyrsta lagi efniviður úr fornleifa-
greftri, einkum beinamælingum
húsdýra, í öðru iagi það sem
tiltækt er ritað hér á landi um
húsdýr til forna, og í þriðja lagi er
það samanburður á þeim hús-
dýrastofnum sem nú finnast á
íslandi og í nágrannalöndunum.
Ég fjalla um hross, nautgripi,
sauðfé, geitur, svín, hunda, ketti
og mýs: Ég vil kalla mýs húsdýr,
mýsnar hafa fylgt manninum
gegnum tíðina — í óþökk hans að
vísu, en fylgt honum engu að
síður.
Af fornleifum fær maður séð,
hvort sauðféð hafi verið hyrnt eða
kollótt; maður fær og ráðið um
beinalög hrossa, og einnig sér-
kenni höfuðkúpa úr músum.
Úr íslenskum fornsögum, ann-
álum og þvíumlíku er dálítið að
finna um húsdýr. En meetu mun-
ar um samanburð á þeim hús-
dýrastofnum sem til eru í dag á
íslandi og í nágrannalöndum. Þar
er til dæmis um að ræða lýsingar
á hornalagi og lit sauðfjár, blóð-
flokkarannsóknir á nautgripum
og hrossum og litaafbrigði í
köttum, svo nokkuð sé nefnt.
Spjall við dr.
Stefán Aðal-
steinsson um
rannsóknir hans
á uppruna ís-
lenskra húsdýra.
Þetta er sá efniviður, sem ég
tók til umfjöllunar.
Niðurstöðurnar og ályktanirn-
ar eru í stórum dráttum þær, að
mér finnst flest benda til þess, að
húsdýr á íslandi hafi komið frá
Noregi eða Skandinavíu. Séu
Hjaltlandseyjar kallaðar norræn-
ar að hluta til; þær voru eins og
við vitum á landsvæði Noregs á