Morgunblaðið - 16.06.1981, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRlÐJUDAGUR 16. JÚNÍ1981
Framleiðsluráð landbúnaðarins:
Afurða- og rekstrarlán, niður-
greiöslur og útf lutningsbætur
landbúnaðarráðherra (Steingrím-
ur Hermannsson) hafi skipað til
að fja.Ha um rekstrar- og afurða-
lán, að hún skyldi gera tillögur til
ráðuneytis „svo sem fært þykir
um tilhögun afgreiðslu rekstrar-
og afurðalána landbúnaðar, sem
tryggi að bændur fái í hendur þá
fjármuni sem þeim eru ætlaðir um
leið og lánin eru veitt, samanber
ályktun Alþingis 27. maí 1979 um
beinar greiðslur til bænda".
í áliti nefndarinnar kom fram,
að hún „gerir ekki tillögur um
breytta tilhögun afurða- og
rekstrarlána umfram það sem
greinir í 1. og 2. áfanga nefndar-
álitsins". Þetta er meginniður-
staðan, þó svo nefndin vekji at-
hygli á þeirri leið sem bent er á í
umsögn Seðlabankans.
Ráðherra sagði síðar í ræðu
sinni:
„En síðan væri hægt annað
tveggja með samkomulagi eða
jafnvel með fyrirmælum að kveða
á um það, að því fjármagni sem
rennur til fyrirtækjanna í gegnum
rekstrar- og afurðalánin verði
ráðstafað inn á reikning viðkom-
andi bónda, annað tveggja við-
skiptareikning eða bankareikning
eftir ósk hvers og eins.
Þetta er sú leið sem ég hef nú
margsinnis látið í ljós, að ég telji
að sé fær í þessu máli og er leið
sem farin er hjá ýmsum afurða-
sölufyrirtækjum. Þannig að um þá
leið hefur skapast reynsla. Ég tel,
að það sé ekki ástæða til þess að
fjalla um tæknileg atriði í sam-
bandi við þessi mál, umfram það
sem hér hefur komið fram, sem er
að vandlega athuguðu máli þeirr-
ar nefndar, sem um þetta hefur
fjallað og ég fól að athuga þetta
sérstaklega, þar eru nefndarmenn
sem ég ber fyllsta traust til og ég
tel, að niðurstöður hennar séu
býsna fullnægjandi, bæði fyrir
mitt ráðuneyti og eins fyrir Al-
þingi. Hitt er rétt að láta koma til
athugunar, og það mun ég vænt-
anlega gera í samráði við við-
skiptaráðherra, sem er eðlilegt,
þar sem þessi mál að formi til, þ.e.
afurða- og rekstrarlán heyra auð-
vitað undir hann, þá tel ég eðli-
legt, að viðskiptaráðherra og land-
búnaðarráðherra taki til athugun-
ar með hvaða hætti unnt er að
koma þarna breytingum við, og
hvaða leiðir þurfi að fara í þeim
tilgangi.
Ég vil hins vegar taka það fram,
að ég hef ævinlega verið þeirrar
skoðunar, að eins og raunar fram
kemur í því sem að framan er
Er hægt að breyta framkvæmd, bændum til
hags, en jafnframt til framleiðslustýringar?
Skömmu fyrir þinglausnir voru málefni landbúnaðar til umræðu i
efri deild Alþingis (framleiðsluráð landbúnaðarins). Þar urðu nokkur
orðaskipti milli tveggja þingmanna Sjálfstæðisflokks úr Norður-
landskjördæmi vestra, Eyjólfs Konráðs Jónssonar og Pálma Jónsson-
ar landbúnaðarráðherra. Skiptust þeir m.a. á orðum um afurða- og
rekstrarlán bænda og beinar greiðslur á niðurgreiðslum búvöru og
útflutningsbótum til bænda i samræmi við þingsályktun frá 1979.
Þessar umræður verða Htillega og lauslega raktar hér á eftir.
gagnrýni, sem Alþýðuflokkurinn
hefur árum saman haft uppi og
þá stefnu, sem hann hefur boðað,
að það þyrfti að draga úr
óhagkvæmri framleiðslu. Á það
hafa bændasamtökin fallizt, og á
það hafa þeir, sem nú stýra
landbúnaðarmálum einnig fall-
izt og það hefur því verið
viðurkennt, að þessi gagnrýni,
sem um langt árabil hefur verið
flutt af Alþýðuflokki, lengi fyrir
daufum eyrum, hefur nú fengið
hljómgrunn, og þær aðferðir,
sem gripið hefur verið til, hafa
haft tilætluð áhrif og til þess var
auðvitað leikurinn gerður.
Alþ njíi Kaf fyrir-
mæli um breytintfar
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
sagði ugg í mönnum varðandi
framleiðslumál í landbúnaði, ekki
sízt vegna kvótakerfis, sem væri
illframkvæmanlegt til lengdar og
skaðvænlegt heilbrigðri þróun
landbúnaðar.
Hann vék og að þingsályktun
frá í maí 1979 um beinar greiðslur
til bænda, en í þessari ályktun
hefði þingið kveðið upp úr um
vilja sinn varðandi sérstakar regl-
ur um rekstrar- og afurðalán
landbúnaðar, er tryggja áttu
bændum þessa fjármuni í hendur
um leið og lánin væru veitt.
Jafnframt átti ríkisstjórnin að
láta fara fram athugun á því,
hvernig heppilegast væri að koma
við breytingum á greiðslum út-
flutningsbóta og niðurgreiðslna,
þannig að þær nýtist betur.
Varðandi fyrra atriðið, rekstr-
ar- og afurðalánin, hafi Seðla-
bankinn „bent á augljósa og ein-
falda leið til þess að koma fjár-
munum bænda til þeirra í sam-
ræmi við eindregna og ákveðna
ályktun Alþingis", þannig að rík-
isstjórn, hver sem hún er, ætti
ekki að geta skotið sér undan
framkvæmdinni. Ég á því von á,
að viðskiptaráðherra geri gang-
skör að því að hrinda þessu máli í
framkvæmd. Þessi háttur myndi
bæta mjög hag bænda, því það er
ekki ónýtt að fá lán á 29% vöxtum
þegar vextir almennt í þjóðfélag-
inu eru komnir upp í allt að 50%
og í yfir 50% verðbólgu.
Varðandi síðara atriðið var það
að sjálfsögðu mergurinn málsins
að koma þessum fjármunum, sem
þar um ræðir, framhjá afurða-
sölufélögum beint til bændanna,
að verulegum hluta a.m.k., en þeir
væru ekki á flækingi einhvers
staðar annars staðar svo lengi að
verðbólgan æti þá upp að drjúgum
hluta.
Eyjólfur vék síðan að samþykkt
Búnaðarþings 1979 varðandi þá
hugmynd sína, að hluti niður-
greiðslna og útflutningsbóta verði
greiddar beint til bænda, hvar
málinu var vel tekið. Hann minnti
á reglugerð um framkvæmd laga
um Framleiðsluráð landbúnaðar-
ins (frá í ágúst 1979). Þar segir
m.a. í b-lið, 2. gr.:
„Að greiða með samþykkt ríkis-
stjórnar hluta af niðurgreiðslum
til framleiðenda í samræmi við
framleiðslumagn að ákveðnu
marki, en síðan stiglækkandi eftir
því sem framleiðslan vex.
Full greiðsla skal ná til 400
ærgildisafurða eins og þær voru
viðmiðunarárin samanber a-lið,
samkvæmt landsmeðaltali, en
greiðslan lækkar um 5% fyrir
umframafurðamagn á hverju ær-
gildabili, þó aldrei meira en 25%.
Hæsta skerðing kemur á fram-
leiðslu þeirra framleiðenda er ekki
búa á lögbýlum, nema þeir hafi
meirihluta tekna sinna af búvöru-
framleiðslu. Um greiðslu til fé-
lagsbúa fer samkv. 7. málsgr.
a-liðar og þessum ákvæðum eftir
því sem við á.
Afurðaverð til framleiðenda
samkvæmt verðlagsgrundvelli
breytist til samræmis við þessa
beinu greiðslu eftir því sem um er
Eiður Guðnason
í umræðu um framleiðsluráð
landbúnaðar i efri deild Alþing-
is á siðustu dögum þings sagði
Eiöur Guðnason (A) að „fram-
leiðslustjórnunaraðferðir, sem
upp hefðu verið teknar, hafi
skilað árangri til að draga úr
óhagkvæmri framleiðslu. Ein af
þessum aðferðum er fóðurbætis-
skatturinn“.
Eiður sagði sumt í fram-
kvæmd fóðurbæ.tisskattsins
„orka vissulega tvímælis", en
„það er rétt að hafa í huga í
þessu sambandi, að það hefur
verið fallizt á í meginatriðum þá
samið við ríkisstj. Samkomulag
um þessa greiðslu skal gert til
minnst eins árs í senn. Greiðslur
skulu sendar framleiðendum eigi
sjaldnar en ársfjórðungslega.
Heimilt er Framleiðsluráði að
greiða á bankareikning eða til
verslunaraðila eftir tilvísun við-
komandi framleiðanda."
„Þetta, sem fest var í reglugerð
í ágúst 1979, hefur þó ekki verið
notað eins og þar er ráð fyrir gert.
I framleiðsluráðslögunum sjálf-
um og einnig í því frumvarpi, sem
hér liggur fyrir, er að því íað, að
unnt sé að notast við þessar
aðferðir, en þar segir m.a.: „Að
greiða hluta af niðurgreiðslum til
Eyjólfur Konráð Jónsson
framleiðenda í samræmi við fram-
leiðslumagn allt að ákveðnu
marki, en síðan stiglækkandi eftir
því sem framleiðslan vex þar fyrir
ofan. Heimilt er að ákveða rétt
frumbýlinga í samræmi við bú-
stofn þeirra."
Afrétturinn skilar búsmala á haustnóttum.
Pálmi Jónsson
Þetta er meira og minna í
samræmi við þær athuganir, sem
Stéttasamband bænda lét gera
veturinn 1979 og skilaði í greinar-
gerð í bréfi sem Árni Jónsson
undirritar 6. marz 1979, og stílað
er til mín, en þar bendir hann á
ýmsar leiðir til þess að hafa
stjórnunaráhrif á framleiðslu-
magn með þessum aðferðum, í
stað kvótakerfis, sem virðist nú
raunar andvana fætt.“
Eyjólfur hvatti landbúnaðar-
ráðherra til að „gera gangskör að
því að framkvæma þessar laga-
heimildir og reglugerðarákvæði og
þingsályktun" frá 1979.
Framkvæmdaerfiðleikar
— mál í athuKun
Pálmi Jónsson landbúnaðar-
ráðherra sagði kvótakerfið þá
aðferð, „sem Framleiðsluráð og
Stéttasambandið valdi sem fyrstu
leið til þess að hafa áhrif á
framleiðsluþróun. Ég fullyrði
ekki, hvað þetta kvótakerfi verður
lengi við lýði, en ég vænti þess, að
hægt verði að beita ákvæðum þess
með meiri sveigjanleika, svo
helztu ágallar þess hverfi. Það
hættulegasta, sem slíkt kerfi hef-
ur í för með sér, ef það verður
viðvarandi, er, að það kynni að
skerða framtaksmöguleika
bænda."
Ráðherra sagðist hafa aukið við
erindisbréf nefndar, sem fyrri
Eiður um landbúnaðarstefnuna:
Verið að framkvæma
stefnu Alþýðuflokksins