Morgunblaðið - 20.09.1981, Qupperneq 2

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1981
LÍFSHLAUP KJARVALS
hins vegar skal bent á, að þetta
fag, er lýtur að viðgerðum lista-
verka, er orðið svo fullkomið að
næstum er hægt að gera við
hvað sem er. Við munum eftir
„Næturvörðum" Rembrandts,
sem óður maður réðist á fyrir
nokkrum árum og skemmdi svo
illiiega að álitið var nær
óframkvæmanlegt að gera við
myndina. Það var þó gert og með
slíkum glæsibrag að ekki er
hægt að sjá að nokkuð hafi
komið fyrir máiverkið fræga.
Sagan af viðgerð þessa lista-
verks er raunar heimsfræg og
mig minnir að frásögn af henni
hafi birst í Lesbók einhvern
tíma. — Þessu er alls ekki slegið
fram til að gera hlut viðgerða-
manna Kjarvalsmyndarinnar
rýrari heldur vegna þess að ég
rakst á klausu í blaði þess efnis,
að sumir hafi álitið ótrúlegt að
hægt yrði að gera -við myndina
er þeir litu hana í upphafi. Þetta
þótti mér nefnilega lýsa nokk-
urri vanþekkingu.
Mér þykir svo langt sem þekk-
ing mín nær, að hér hafi vel til
tekist og myndin er magnað

Ljósm. RAX.
Glerkistan á Picasso-sýningunni á Lousiana-safninu i Humblebæk
er gerði safninu kleift að festa sér stóra mynd meistarans.
„artistískt" listaverk og sér-
staklega góð heimild um skap-
gerð listamannsins, Jóhannesar
Kjarvals. Ég kom varla meira en
tvisvar á þessa vinnustofu og í
annað skiptið greip Kjarval mig
glóðvolgan á Austurstrætinu, á
einum fögrum sunnudagsmorgni
á miðju sumri 1955. Meistarinn
horfir á mig íbygginn, tekur
undir arm mér og leiðir upp alla
stigana og inn í vinnustofu sína.
Þar lágu miklir bókahraukar á
gólfi og fer hann að gramsa í
þeim og loks fann han það sem
hann var að ieita að, en það voru
bækurnar Grjót, Meira grjót og
Enn grjót. Hann áritaði bækurn-
ar og kvaddi mig svo með
virktum. ekki minnist ég eftir að
hafa tekið eftir umræddri mynd
enda mikill fjöldi myndabunka
um alla veggi og risastór mynd á
trönum.
En þetta lyfti upp sálartetrinu
á ungum manni og verður hon-
um minnisstætt svo lengi sem
hann lifir.
Eins og myndin er sett upp að
Kjarvalsstöðum minnir hún
fyrir margt sterklega á um-
hverfismynd svo sem getur að
líta á stórsýningum nútímans
(Environments) t.d. eftir
Edward Kienholz, en þó er hún
gjörólík myndum þess lista-
manns og Kjarval hefur vinning-
inn sem artisti a.m.k..
Við gætum einnig hugsað
okkur að ef til er upptaka á rödd
Kjarvals megi hún gjarnan bæt-
ast við t.d. í formi vélmennis
(róbots) er sæti á einum stóln-
um. En slíkt vélmenni þyrfti í
engu að minna á listamanninn í
útliti einungis undirstrika
magnaðan persónuleika.
Það yrði óbætanlegur skaði ef
myndin færi á flakk erlendis og
víst er, að þá yrðu Islendingar að
greiða hana margföldu verði
vildu þeir einhverntíma fá hana
til baka. Við þurfum hér einung-
is að minnast Guernicu-myndar
Picasso sem hefur verið á flakki
í nær hálfa öld, er hún nú á
næstunni verður loks sett upp í
heimalandi listamannsins svo
sem alltaf var ósk hans.
— Danir höfnuðu myndinni
fyrir litlar 30 eða 40 þúsund
danskar krónur á sínum tíma og
sjálfsagt naga þeir á sér handar-
bökin fyrir það enn þann dag í
dag því að her er um eitt frægast
listaverk aldarinnar að ræða
sem ógerningur er að verðleggja.
— Það sem meginmáli skiptir
í umfjöllun um þessa mynd er
öðru fremur að vekja athygli á
mikilvægi þess að myndin hald-
ist i eigu Islending og máski gæti
það gerst með frjálsum framíög-
um almennings líkt og dönum
tókst að fjármagna eina ágæta
Picasso-mynd á hinni stóru
Lousinana-sýningu í vor. Þetta
gerðu þeir með því að setja upp
mikla glerkistu í anddyrið og má
segja að kassinn hafi svo til
fyllst af framlögum hrifins fólks
sbr. mynd.
Tökum nú höndum saman svo
að myndin megi verða í eigu
Kjarvalsstaða þótt hún þurfi
ekki alltaf að hanga þar uppi.
Mögulegt væri að lána hana
gegn góðu gjaldi í lengri eða
skemmri tíma og kæmi þá aftur
inn eitthvað af peningunum og
máski meira en kaupupphæðin
fyrr en varir. En það er erfitt að
ræða um peninga þegar um slíka
þjóðargersemi er að ræða og her
má andvaraleysi og sofanda
háttur ekki ráða ferðinni. Nóg
hefur glatast í gegnum árin en
það er ekki til umræðu hér.
Auk myndar Kjarvals eru til
sýnis mörg verk eftir hann og
aðra listamenn í Kjarvalssal.
Ásgrím, Gunnlaug Blöndal og
Jón Stefánsson. Er þar um
margt úrvalsverka og ber mynd
Kjarvals af Snæfellsjökli senni-
lega hæst.
Væri hægt að skrifa langt mál
um þennan hluta sýningarinnar
en, þessar myndir eru sérstak-
lega settar upp til að veggirnir
standi ekki auðir og hefur vel
tekist til. En mikið saknar mað-
ur þess að eigendanna skuli ekki
getið og helst einnig um hvaða
hendur myndirnar hafi farið frá
upphafi vega. Slíkt er algengt
erlendis þegar að um þekkta
listamenn er að ræða.
Ég hef þetta ekki lengra að
sinni en hvet sem flesta að
leggja leið sína á Kjarvalsstaði
um helgina og fram á þriðjudag
er sýningin lokar. Fáir munu
iðrast þess og er það spá mín að
listaverkið „Lífshlaup Kjarvals"
eigi mikla og merkilega framtíð.
Bragi Ageirsson
Saga Húsavíkur komin út
NÝLEGA er komin út Saga Húsavíkur, 1. bindi. Aðalhöfundur
verksins, Karl Kristjánsson fyrrum alþingismaður, lézt 1978, áður en
handrit hans væri fullbúið til prentunar, en Kristján Karlsson og
Ingimundur Jónsson hafa séð um útgáfu þessa hindis.
Bókin er í köflum. Fyrsti kaflinn
er mikil ritgerð eftir Sæmund
Rögnvaldsson og heitir Húsavík
fyrri tíma, með undirfyrirsögninni:
Verslun, brennisteinsnám og
kirkja. Er hér fjallað rækilega um
efni sem lítið hafa verið rannsökuð
fyrr. Húsatal nefnist langur þátt-
ur, þar sem lýst er hverju húsi í
kaupstaðnum og víða vikið að sögu
eldri húsa. Þá eru þættir um
prestsetrið og gamlar hjáleigur
þess og um jarðir sem lagðar hafa
verið til kaupstaðarins og sagt frá
fólki sem þar bjó. Yfirleitt er mikil
persónusaga í bókinni, svo sem
þættir af sveitarstjórnar- og bæj-
arstjórnarmönnum, læknum,
prestum, sýslumönnum og bæjar-
stjórum. Alllangir þættir eru um
Kaupfélag Þingeyinga og um
Fundafélag Húsvíkinga, merkilegt
félag, sem átti á sínum tíma
drjúgan hlut að framfaramálum
kauptúnsins. Ýmsir fleiri kaflar
eru í bókinni. Hún er prýdd
miklum fjölda mynda af fólki,
mannvirkjum og staðháttum.
Húsavíkurkaupstaður gefur bók-
ina út. Hún er prentuð í prentverki
Guðjóns Ó. Almenna bókafélagið
annast dreifingu
(FréttatilkynninK.)
Vilja hraðskreiða
bílferju til flutninga
Á FUNDI sýslunefndar Vestur-Barðastrandarsýslu var fjallað um
bilferju yfir Breiðafjörð og i ályktun varar sýslunefndin við þeim
hugmyndum, sem fram hafa komið að, selja flóabátinn Baldur og kaupa
i staðinn mun minni bát til að annast flutninga yfir Breiðafjörð. Telur
nefndin fráleitt að fara þessa leið og bendir á, að með þessu væri stigið
stórt skref afturábak i samgöngumálum Vestíjarða, þar sem núverandi
flóabátur anni engan veginn flutningsþörfinni.
Það er álit sýslunefndarinnar, að
farsælasta lausn máisins, sé fólgin í
því að fá nýtískulega, hraðskreiða
bílferju af hæfilegri stærð til að
annast daglegar ferðir milli Stykk-
ishólms og Brjánslækjar með við-
komu í Flatey, enda verði komið
upp viðeigandi lendingaraðstöðu
fyrir ferjuna. Telur sýslunefndin,
að þessi lausn sé sú, sem horfi til
mestra framfara.
í ályktun sinni heitir sýslunefnd
V.-Barð. á samgönguráðherra, aðra
þingmenn Vestfjarða, svo og þing-
menn Vesturlandskjördæmis að
veita þessu máli fullan stuðning.