Morgunblaðið - 20.09.1981, Qupperneq 28

68
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1981
„Tií haminc^ju meb aTnnaelib, pabbi. "
h
(i<K>a n«tt mönnu sinna Lúlli. Ég fæ smá aukapening fyrir
Púlli. Dúddi. Búddi. Gúlli og hringflug!
Snúlli...
HÖGNI HREKKVISI
O v * -
„ xytfio/v þ/AJ ?.. jTfA/oi/e f/io v/o ./0/a/a .
Athugasemd við bréf „HúsmóÖur“:
„Aldrei hafa fleiri
en nú verið í hættu
og þolað píslir vegna
drykkjufýsnar
Húsmóðir á pistil hjá Velvakanda
17. september. Hún vitnar i blaðið
Ásgarð því til sönnunar að fátt Kott
sé að fá frá Svíþjóð. „ÁfenKÍsvanda-
mál, fíkniefnavandamál o.fl. eru þar
miklu alvarlegri en hér. Þeim sem
því trúa að bann lækni áfengisvanda-
málið er ráðlagt að lesa þetta.“
Við þetta er það að athuga að
vandinn og bölið hjá Svíum er
einkum tengt frjálshyggjunni sem
þar réði til skamms tíma en drykkju-
skapur hefur minnmkað síðan skipt
var um stefnu og tökin hert. Annars
er erfitt að gera nákvæman saman-
burð milli landa. Og núna rétt nýskeð
var einhver að segja okkur í útvarp-
inu að allar þjóðir nema Islendingar
og Finnar hefðu tileinkað sér vín-
menningu. Þá voru Svíar taldir miklu
betri en við.
En svo segir húsmóðirin:
„Þjóðir sem aldrei láta sig dreyma
um að bann lækni áfengissýki, þar
sést varla nokkur undir áhrifum."
Hvaða þjóðir skyldi hún eiga við? í
Frakklandi og á Spáni er nú viður-
kennt að drykkjuskapur sé með
algengustu dauðameinum. Þessar
þjóðir eru líka báðar komnar í tölu
þeirra sem reyna að sporna við
drykkjuskap og draga úr voðanum
með hömlum, takmörkun sölustaða
og sölutíma o.s.frv. Auðvitað dettur
engum í hug að bann lækni drykkjus-
ýki en hömlur vernda svo að færri
verða drykkjusjúkir.
Fyrst farið er að ræða þessi mál er
rétt að víkja að frásögn sumra
fjölmiðla af könnun Gísla Ás-
mundssonar sálfræðings á drykkju-
venjum Islendinga. Sagt hefur verið
að sú athugun leiddi í ljós að færri
ættu nú en áður við vanda að stríða
vegna drykkjuhneigðar. Þetta var
alls ekki til umfjöllunar almennt.
Árið 1974 var hópur manna spurður
um venjur sínar. Árið 1979 voru svo
þeir sömu menn sem svarað höfðu
spurðir sömu spurninga. Samkvæmt
svörunum þá eru nú færri í þessum
hjópi sem telja sig búa við vandræði
af þeim sökum. En það vantar svör
frá ýmsum og talið sennilegt að þar
ráði nokkru um mikil drykkja.
Þessi könnun var gerð til að
fræðast um neysluvenjur ákveðins
hóps en ekki til að gera samanburð á
almennu ástandi fyrr og síðar.
Þrátt fyrir það að ýmsir hafi hætt
áfengisneyslu og margir drekki
minna með aldrinum en á yngri
árum koma alltaf nýir ofdrykkju-
menn í staðinn. Við höfum nú rúm
fyrir nokkuð á þriðja hundrað manns
samtímis sem þurfa hælisvist eða
meðferð beinlínis vegna drykkju-
skapar og þau eru alltaf fullskipuð.
Fólk kemur stöðugt yngra og yngra
að leita sér hjálpar i neyð sinni. Þær
staðreyndir, sem við verðum að
horfast í augu við eru, að aldrei hafa
fleiri en nú verið í hættu og þolað
píslir vegna drykkjufýsnar.
Þetta er rétt að allir geri sér ljóst.
II.Kr.
Hverjir eru óvinir íslenskr-
ar „menningar-helgi“?
G.A. skrifar:
Þetta verða stuttar hugleiðingar í
tilefni Rabb-dálks Lesbókar Mbl.
sem bar yfirskriftina Ný árás á
„menningarhelgina".
Höfundur áðurnefnds Rabb-dálks
telur ekki eins auðvelt að stunda
löggæzlu í „menningarhelginni" og í
venjulegri landhelgi. Nefnir hann
sem dæmi „video“-tæknina, sem nú
hefur haldið innreið sína í landið.
Auk þess ræðir hann hin ýmsu
viðhorf, sem skapazt hafa hérlendis
með tilkomu sjónvarps, myndbanda
og væntanlega gerfihnatta.
Það er erfitt að greina til fulls
hvað greinarhöfundur er að fara og
enn erfiðara að geta sér þess til, hvað
hann meinar í raun og veru. Er hann
t.d. á móti auknu framboði á erlendu
myndefni til sýnis íslenzkum al-
menningi? Eða vill hann láta vinza
úr efni til sýningar fyrir Islendinga
sérstaklega?
Eitt virðist hafa farið mjög í
taugarnar á honum og það er Kefla-
víkursjónvarpið, sem hann oftar
nefnir „Kanasjónvarpið“! Höfundur
Rabb-dálksins segist vel geta skilið
áhyggjur manna af því að íslend-
ingar hafa nú aðstöðu til að fá
andlegt fóður eða andlaust hvaðan-
æva úr heimi. Hins vegar hafi
reynslan sýnt, að móðursýki og áköll
eftir boðum og bönnum séu ekki rétt
viðbrögð.
„Keflavíkursjónvarpinu var að
vísu lokað góðu heilli," segir hann
síðan. Og ennfremur: „... en þá hafði
líka þorri manna misst á því áhug-
ann vegna tilkomu íslenzka sjón-
varpsins.“ Hvernig verður slík rök-
semdafærsla skilin? — Með lokun
Keflavíkursjónvarpsins, en finnst, að
áköll eftir boðum og bönnum séu ekki
rétt viðbrögð!
Ef landsmenn hafa misst áhugann
á Keflavíkursjónvarpinu, vegna til-
komu íslenzka sjónvarpsins (sem
auðvitað er ekki rétt, a.m.k. að mati
þess, er þetta ritar), til hvers þurfti
þá að loka Keflavíkursjónvarpinu?
Megin spurningin hlýtur að vera
þessi: Hver er yfirleitt dómbær á
það, hvað er rusl og hvað ekki af því
efni, sem almenningur hefur aðgang
að? Reynsla hefur sannað, að bók-
lestur t.d. minnkar ekki við tilkomu
sjónvarps eða myndefnis úr „video“-
tækjum. Þessi reynsla er margsönn-
víkurflugvelli um afnot af sjónvarpi
þeirra að nýju.
Núverandi forsætisráðherra hefur
sagt, í viðtali „beinnar línu“ eins
ísænzks fjölmiðils, að hann fyrir sitt
leyti muni láta kanna það mál að
nýju, ef um það berist áskoranir
umtalsverðs hóps landsmanna.
Menningarvitar allra landa geta
aldrei komið í veg fyrir, að óskir
fjöldans verði virtar að vettugi til
langframa. Það sem menningarvitar
svokallaðir hafa barizt hvað ákafast
gegn, t.d. að ekki séu teknir til
sýningar þessir eða hinir þættir í
sjónvarpi, hefur oftast reynzt hvað
vinsælast hjá öllum þorra fólks. Má
nefna Dallas-þáttinn margumtalaða
Ný áras a
„menningar
helgina“
tmn •< titlttkipuóum mtnnmg
arpotlulum vofum ku nftogt hatk
lund.6 upp or6.6 ..IP»6
akfnt W0 rmntunlugt ttáttt ttm
og t!ttt6t hmt htgt orPttm.Ot
M þt.rrt ttm htgnytt tét tf*n-
.trpttlm t myndtxmdum Tll t6
komt I rtg tyrn mrttkilmng nI tg
ttkt pt6 trmm. t6 tg t tkki
myndttgulbtnd t,tn og t,ón
rtrptlmki6 mitl tr tkk, ttngl
nttnu ndtoktrh Ott gtn ég
godlttltgl grm t» þtim ttm t,t
hrorki ðtgmn né rtgmn tynr
ttónrarptgltpi og mér hnnat þt6
tbyrgðtrhluli a6 Itla born og
týZtrarpi ín það ar lika abyrgó
Imknmyiungum aðt tkalla lénta-
Itimph • þa ttm nl/a intmka ttr
þmr íða itlnrtl að laka trt d/upt
i armm að mtlt að banna þmr maó
lata gtra
vm rorum nytaga tð tp,aHa
ttman um tyénrtrp myndbood
og Hordtti og hun krtétl rtta
þttt tultrin að otl þttn i/olmiói
un myndi mnan tiéar ganga tð
tungunm ðauén fétk rmri hmtt
aé Ittt bmkur hmlt aé rtttt fynr
ttr ttyndarðémum hta og titvtru
an Mli mata ng gagnrymalaual a
omtrkiltgualu alurðum tuðraldl
htimtmi Htnnr rar tro hadt i
htmar aé mér atéé akki a aama
bo kannaðial ag n* attt og annaé
Al þtttu ttréu að tg gtt mmla
rat tkilié éhyggiur mtnnt at pn
aé Itltndmgtr hata nu aéatoéu lit
tð lé andtagt tða andtaual toéur
hvaétnmva ur haimi Hma vtgar
hatur rtyntltn aynt aé móóurtyh
og ékatt attir boéum og bónnum
tru akki rétt nébrogð Ktflarrk
uraténvarpmu rat a* ntu lokté
goéu héilh. an þa hatér Hka þorn
manna miaat é þn éhugann ragna
tilkomu itltntka kfénrarpaina
Vmau hotðu þé tmmg lyal ng
andnga nttniku aténrarpt. þvi aé
þaé myndi a tkommum hma gtra
þ/oðma ðimta og nttauaa bar
holðu titlltkipaéir mtnnmgar
tromuérr aitthvaé til métanna tð
Itgg/a tigi aé aiéur /ukuat ullén
bókatatna attir að aiðnrarpié tók
M altilt Itiklial i landinu hatur
a/aidan rtnð mté moin btéma an
undantarm ér og tama ma tégia
um Htttar grtmtr tktptndi balar
f éra gomul grannkona mm var
aro hntm at t,onvarptk nkmynd-
hun rar aynd Til allarar hammg/u
hafa þmr rtyntt marklauaar kann-
raan avo nékrmmur grééur aé
hun þyldi tkki artanda Irtmhaldt
þmlh um harétatta. glaumgeaa og
tnakan aðel
tigum rté þa eé téta þttta
ndto bytg,u nét ytir én þtat aé
aéhalaal nokkué M motrmgn 7 fg
sem dæmi. Svo ergilegt sem það er
fyrir löggæzlumenn íslenzkrar
menningarhelgi, þá tæmast götur
höfuðborgarinnar og bændur og búa-
lið til sveita keppist við að Ijúka
skyldustörfum fyrir sýningu þessara
þátta.
Það yrði lofsvert framtak hins
annars ágæta fjölmiðils, Morgun-
blaðsins, og fylgirita hans (t.d. Les-
bókar) að bæta og lífga íslenzkt
þjóðlíf með því að taka skelegga
afstöðu með auknu frelsi í sjón-
varpsmálum landsmanna.
uð erlendis og ætlar einnig að
sannast hér á landi.
Greinarhöfundur Rabb-dálksins í
Lesbók Morgunblaðsins telur, að
bezti mótleikarinn, sem við Islend-
ingar eigum gegn „árás“ myndvæð-
ingar í íslenzka „menningarhelgi" sé
stóraukið framboð af íslenzku efni til
fróðleiks og skemmtunar. Enn má
spyrja: Til hvers er verið að kenna
erlend tungumál í skólum landsins,
ef svo á að fara að sporna sérstaklega
við sýningu á erlendu myndefni á
þeirri forsendu, að það sé einhver
„árás“ á íslenzka „menningarhelgi"?
Langflestir þeir, er aðstöðu höfðu
til þess að horfa a Keflavíkursjón-
varpið — sællar minningar — stað-
hæfa, að það myndefni, sem þar var
boðið upp á, hafi verið jafnaðarlega
miklum mun áhugaverðara heldur en
það efni, sem íslenzka sjónvarpið
sýnir.
Sá, er þetta ritar álítur, að stað-
reyndin sé sú, að yfirgnæfandi meiri-
hluti landsmanna vilji hafa algjört
frjálsræði um að velja og hafna öllu
því myndefni (hvort sem um er að
ræða sjónvarp eða myndsegulbönd),
sem til boða getur staðið. Keflavík-
ursjónvarpið var einn þeirra fjöl-
miðla (eða miðla), sem fólk vildi fá að
njóta. Þar voru örfáir aðilar, sem
tóku sér það fyrir hendur upp á sitt
ein'dæmi að krefjast lokunar. Þeir
töldu sig löggæzlumenn fyrir tugþús-
undir manna.
Allir sem vilja vita eru þess
meðvitandi, að við íslendingar mun-
um engra kosta eiga völ á sjónvarps-
efni frá öðrum stöðvum en núverandi
sjónvarpsstöð um langt árabil, hvað
sem líður bollaleggingum um Nord-
sat eða aðra gervihnetti. Meira að
segja jarðstöðin Skyggnir, sem átti,
að því er sagt var, að bæta úr að
nokkru, einkum með fjölbreyttara
fréttaefni, hefur engu bætt við fjöl-
breytni landsmanna í þessum efnum,
þótt altalað sé, að starfsmenn
Skyggnis geti horft á sendingar að
utan um gervihnetti.
Það er því engan veginn dottin upp
fyrir hugmyndin um afnot af Kefla-
víkursjónvarpinu fyrir alla lands-
menn. Nú þegar hafa þúsundir lands-
manna, víða um land, skrifað undir
áskorun til alþingismanna um að
skora á ráðamenn að hefja samn-
ingaviðræður við yfirmenn á Kefla-