Morgunblaðið - 13.03.1982, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MARZ 1982
Strandapósturinn
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Strandapósturinn er með líflegri
héraðaritum. Hann er líka kominn *
til ára sinna ef miðað er við
skamman meðalaldur íslenskra
tímarita því 15. árgangur er nú
nýkominn út. Hygg ég að ritið eigi
öðru fremur gengi sitt fáeinum
áhugamönnum að þakka — enda
þótt margir hafi lagt því lið og
birt þar þætti og kveðskap. Ingólf-
ur Jónsson frá Prestsbakka hefur
jöfnum höndum lagt efni til rits-
ins og verið í ritnefnd. I þessum
árgangi minnist hann Jóns Krist-
jánssonar sem einnig var lengi
meðal þeirra er settu svip á ritið.
Jón lést á liðnu ári. Einnig ritar
Ingólfur nokkra Hrútfirðingaþietti
— stuttar frásagnir úr heimahög-
um.
Jóhannes frá Asparvík er annar
þeirra sem mest og best hefur rit-
að í Strandapóstinn. Hér ritar
hann t.d. þátt er nefnist Mór. Mó-
tekja var nokkuð sem hver maður
þekkti fyrrum, þá þurfti engum að
segja hvernig farið væri að því að
afla þessa mjög svo nauðsynlega
eldiviðar. Nú er mótekja löngu úr
sögunni og veit ungt fólk þvi
naumast meira um vinnubrögð
þau, sem að mónum laut, en annað
sem taldist til hins forna sveita-
búskapar.
Jóna Vigfúsdóttir frá Stóru-
Hvalsá á í riti þessu þrjá, stutta
þætti — skopsögur í þjóðlegum
stíl, prýðilegar frásagnir. >að er
list að segja vel frá. Og sú list er
fleirum léð en þeim sem það
stunda að staðaldri í atvinnu-
skyni.
Hafí.sævintýri hollenskra duggara
á Hornströndum sumarið 1782 heit-
ir þáttur eftir Inga Karl Jóhann-
esson. Ingi Karl þekkir vel til
Hollands. Og hollenskir sjómenn
og Strandamenn — það er eins og
samtvinnað í þjóðarvitundinni
vegna Jóns Hreggviðssonar. En
hér kemur á daginn að Hollend-
Jóhannes frá Asparvík
Ingólfur Jónsson frá PresLsbakka
ingar áttu ekki aðeins dugandi
sjómenn heldur einnig alþýðlega
fræðimenn — sem við Islendingar
höfum líkast til haldið að hvergi
væru til nema hér!
Þá má nefna Þætti úr menning-
arsögu Htrandamanna eftir Torfa
Guðbrandsson. Torfi segir í upp-
hafi þáttarins frá manni nokkrum
sem lagði leið sína norður á
Strandir og hlakkaði til að sjá þar
frumstætt mannlíf svo um munaði
— »torfbæi og moldarkofa*, en
varð fyrir vonbrigðum er norður
kom.
Hér er og prentaður þáttur eftir
Jónadab Guðmundsson á Núpi,
Fyrsta Borðcyrar verslun, bráð-
skemmtilegur þáttur og stórfróð-
legur um verslun á Borðeyri fyrir
og um miðja nítjándu öld. Hefur
þáttur þessi áður birst í Stranda-
póstinum. Þótt góð vísa sé aldrei
of oft kveðin finnst mér það hefði
átt að nægja.
Kveðskapur er í riti þessu eins
og flestum ritum af sama tagi.
Misjafn er hann í ritum þessum
eins og gengur, sumt betra, annað
síðra. Minningar um átthaga kalla
oft á viðkvæmni og angurværð og
er tungutak gömlu skáldanna þá
gjarnan haft að fyrirmynd og ort
um blíðan blæ og bláan sæ og
grænan dal og blóm í hlíð. Sjald-
gæfara er, að hið þjóðlega efni,
sem er þó aðal þessara rita, sé
bundið í stuðla og höfuðstafi. Það
gerir þó Jóhannes frá Asparvík
því hann yrkir hér langt Bændatal
í Árneshreppi 1972. Telur hann þar
upp bæi og ábúendur — bændur
og húsfreyjur — og fær hver og
einn sína einkunn.
Hygg ég að héraðaritin yrðu
líflegri mjög ef önnur sveitarskáld
tæku upp stefnu Jóhannesar og
ortu um fólk og atburði í heima-
högum fremur en að syngja land-
inu almennt lof í hátíðlegu máli —
nítjándu aldar skáldin gerðu það
svo vel að við munum ekki gera
betur.
Meðal annarra höfunda, sem
eiga efni í þessum Strandapósti,
eru Guðbjörg Andrésdóttir sem
ritar Nokkrar minningar, Hjörtur
L. Jónsson sem ritar þáttinn
Skólaferð fyrir 50 árum. Ingvar
Agnarsson sem á hér bæði kveð-
skap og laust mál, Sveinsína
Ágústsdóttir, sem áður hefur ritað
í Strandapóstinn, Ingi Guðmons-
son sem ritar þáttinn Eyðibýlið
Kolbeinsvík, og Þorsteinn Ólafsson
er ritar nokkur minningarorð um
Jón Kristjánsson.
Allt er efni þetta tengt átthög-
um höfundanna með einum eða
öðrum hætti. Gott rit, Stranda-
pósturinn!
Ut úr gæsakofanum
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
TÍMARIT MÁLS
<k; menningar.
4. hefti 42. árgangs.
RiLstjórn: Þorleifur llauksson.
Ritnefnd: Árni Bergmann, Ingi-
björg Haraldsdóttir, Oskar Hall-
dórsson, Pétur Gunnarsson.
Utgefandi: Bókmenntafélagið
Mál og menning.
Guðbergur Bergsson færist
mikið í fang í Tímariti Máls og
menningar. Hann freistar þess
að birta samhengið í bókmennt-
um þjóða SuðurAmeríku, eink-
um með því að láta verkin tala.
Guðbergur segir að „margra
ára hugsun og lestur hafa rek-
ið mig í þá freistni að reyna að
rekja samhengi það sem ég
þykist sjá í suðuramerískum
bókmenntum, og þá með þeirri
aðferð að leyfa textunum sjálf-
um að tala. Með slíkri aðferð
geta lesendur einnig myndað
sér einhverja skoðun á bók-
menntum þessum og orðið mér
kannski ósamdóma."
Það sem knýr Guðberg til að
„semja jafn ófullkomið yfirlit"
er að ná út fyrir hinn „inni-
byrgða menningarblæ íslenska
gæsakofans" því að eins og
hann skrifar: „Um leið og þjóð-
ir ná vissum menningarþroska
fara þær að hugsa örlítið út
fyrir landsteina sinnar menn-
ingareyju."
Það er nú ekki laust við dá-
lítið yfirlæti í viðhorfum Guð-
bergs til íslensks samtíma, en
honum fyrirgefst það vonandi.
Guðbergur kynnir fyrst mæja-
bókmenntir og ver hann miklu
rúmi í bókmenntirnar fyrir
Kólumbus. Það er fróðlegur
Iestur. Engu að síður er maður
forvitnari um samtíma-
bókmenntir, en Guðbergur
sleppir viljandi ýmsum mik-
ilhæfum höfundum eins og
Romúlo Gallegos frá Venezu-
ela, Alejo Carpentíer frá
Kúbu, Perúmanninum Vargas
Llosa, Argentínumanninum
Jorge Luis Borges og Gabriel
García Márquez frá Kólumbíu.
Bót er í máli að hér eru verk
eftir Julio Cortazar, Argent-
ínu, Cesar Vallejo, Perú, Octa-
vío Paz, Mexíkó og Juan Carlos
Onettí frá Úrúguay.
Guðbergur Bergsson kallar
Octavio Paz mesta ljóðskáld
Suður-Ameríku eftir dauða
Pablos Neruda frá Chile og
Lezama Lima á Kúbu. Það er
að vísu umdeilanlegt mat,
einkum með tilliti til Borges,
en Paz er mikið skáld. Það ef-
ast enginn um. Guðbergur þýð-
ir m.a. eftir hann ljóðið þjóð.
Steinarnir eru stundir
stormurinn
Aldirnar eru stormar
Trén eru tími
Þjóðir, það eru steinar
stormurinn
hringsnyst og hverfur
í harðan dag steinsins
Allt er þurrt en augun skína.
Þetta er líklega, ásamt
Guðbergur Bergsson
Morgunsári Paz, best heppn-
aða ljóðaþýðing Guðbergs í
heftinu. Að vera lífs „í und
miðri/ sem enn er fersk" eins
og stendur í Morgunsári er
líka áhrifamikið.
Aftur á móti eru Vallejoþýð-
ingarnar stirðari, einkum
vegna stuðlasetningar og há-
stemmds orðalags.
Skemmtilegastar eru smá-
sögurnar í heftinu sem margar
hverjar eru til vitnis um seið
suðuramerískra bókmennta,
hið einkennilega sambland
miskunnarlausa veruleika-
skyns og ótamins hugmynda-
flugs sem á víða rætur í menn-
ingu Indíána, frumbyggjanna.
í þessu sambandi mætti minna
á Dauðastríð dansarans Rasú
Níti eftir Perúmanninn Jose
María Arguedas og ýmsar
fleiri sögur sem uppörvandi er
að lesa.
Grafík og
teikningar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það skeður ekki oft, að
uppistaða listsýninga hérlendis
samanstandi af dúkristum eins
og á sér staö um sýningu Ingi-
bergs Magnússonar í Gallerí
Lækjartorg. En á sýningu Ingi-
bergs eru einmitt 18 dúkristur,
3 steinþrykkmyndir og 9 teikn-
ingar og eru myndirnar allar
frá síöustu þrem árum.
Um dúkristu hefur því verið
haldið fram, að hún sé ásamt
tréristunni erfiöust grafískra
greina og mun það mikið rétt,
því að þótt auövelt sé að skera
í dúk er jafn erfitt að ná eftir-
minnilegum árangri.
Ingiberg Magnússon lauk
námi viö Myndlista- og hand-
íöaskóla íslands árið 1970 og
hefur síðan aðallega fengist
við kennslu en sinnt dúkrist-
unni og annarri listsköpun í
hjáverkum. Þá hefur hann
haldið tvær einkasýningar í
Reykjavík og ennfremur á Eg-
ilsstöðum og Akranesi ásamt
því aö taka þátt í mörgum
Hljóm-
plötur
Finnbogi Marinósson
Silfurkúlu-
hljómsveitin
Bob Seger and
the Silver Bullet Band.
Nine Tonight.
I>LC 164—400 46/47.
Því hefur verið haldið fram að
frá því að Bob Seger sendi frá
sér sína fyrstu stóru plötu 1965
og þar til árið 1977 hafi hann
verið einn mesti hæfileikamað-
urinn innan rokksins sem enn
var óþekktur. Þótt hann væri
frábær textahöfundur og fram-
úrskarandi rokksöngvari tókst
honum ekki að verða frægur út
fyrir sína heimaborg, Detroit.
Þar átti hann þó hvert hit-lagið
á fætur öðru inni á „TOP 10“. Af
þessum ástæðum hurfu margar
af mjög góðum plötum í fjöld-
ann. Það var ekki fyrr en 1977
með útkomu „Night Moves" að
frægðardyrnar lukust upp. Að
vísu hafði jarðvegurinn verið vel
undirbúinn. Á plötunni „Seven“
kynnti hann fyrst hljómsveit
sína Silver Bullet Band og á
„Beautiful Loser" heyrðust fyrst
ballöður hans, sem svo margar
áttu eftir að verða frægar síðar,
t.d. „Against the Wind“. Á þess-
um tíma voru þær á frumstigi,
en veittu honum þó tækifæri til
að spila fleira en rokk. Platan
sem kom út á eftir „Night Mov-
es“, „Stranger in Town“, tryggði
honum svo sess meðal hinna
stóru í poppheiminum. Annars
er skrýtið til þess að hugsa hvað
íbúar Detroit halda mikilli
tryggð við sína menn. Til að
mynda var gítarsnillingurinn
Ted Nugent búinn að vera vin-
sæll frá 1961 til 1975 í Detroit
áður en hann sló í gegn á fleiri
stöðum, en það er nú önnur saga.
Platan „Nine Tonight" er önn-
ur „live“-platan sem Bob og silf-
urkúlurnar senda frá sér. Sú
fyrri er „Live Bullet" sem af
mörgum er talin ein af betri
hljómleikaplötum rokksins, vel
og örugglega flutt rokk og fyrsta
flokks handbragð. Svo er einnig
á „Nine Tonight". Mjög vel flutt
rokk situr í fyrirrúmi en inn á
milli læðist ein og ein ballaða
sem gefur rokkinu því meira
gildi. Söngur gamla mannsins er
óaðfinnanlegur og á hann hrós
skilið fyrir að vera einn af mjög
fáum sem haldið hafa tryggð við
sinn stíl í stað þess að fórna hon-
um fyrir framavon. Flest lögin á
plötunni eru frá seinni helmingi
ferils hans. Á fyrri plötunni er
að finna gamla góða slagara eins
og „Hollywood Nights" og „Old
Time Rock’n’Roll" og svo síðast
en ekki síst „Against the Wind“.
Seinni platan hefur aftur á móti
að geyma lög eins og „Fire Lake“
sem tröllreið öllum vinsældalist-
um á sínum tíma og rúsínan í
pylsuendanum er svo hlið 4. Hún
hefur að geyma aðeins 3 lög og
eru það fyrst slagarinn „Night
Moves" og rokkararnir „Rock
and Roll Never Forgets" og „Let
It Rock“. Þótt platan sé í heild-
ina góð þá ber þessi hlið af. Bob
og hljómsveit hans fara á kost-
um og það má enginn sannur
rokkari láta þessa hlið fram hjá
sér fara. Þó svo að platan sé ekki
keypt þá að reyna að fá að hlusta
í næstu hljómplötuverslun.
„Sándið" er gott og ber það
nokkur merki þess að yfir það
hafi verið farið í stúdíói á eftir.
Ef einhver þekkir ekki til Bob
Segers þá ætti hann ekki að láta
hjá líða að kynnast honum, svo
að viðkomandi hrökkvi ekki upp
af svefni við að vita ekki að góði
rokkarinn sem hann heyrði í í
gær var með Bob Seger. Betra er
seint en aldrei.
FM/AM.