Morgunblaðið - 30.06.1982, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1982
37
ÁR ALDRAÐRA — ÞÓRIR S. GUÐBERGSSON
VERND — VIRKNI — VELLIÐAN
Aldraðir og
atvinna
Maður nokkur á níræðisaldri
var eitt sinn spurður að því í
einu af dagblöðum Reykjavíkur
hvað hefði haft mest áhrif á
hann á efri árum. Hann svaraði:
„Mesta áfallið sem ég hef fengið
á ævinni var þegar ég varð að
hætta að vinna og hafði bókstaf-
lega ekkert að gera.“
Margir geta sjálfsagt tekið í
sama streng og þessi aldni mað-
ur. En þó fer það gjarnan eftir
efnum og aðstæðum hverju sinni
hversu erfitt það reynist fólki að
„hætta að vinna". Sumum er
sagt upp með litlum fyrirvara og
eru þá lítt undir það búnir, aðrir
fá smám saman að minnka við
sig vinnu eftir þreki og löngun
og enn aðrir hafa aðstöðu til
þess að dunda sér heima við eftir
að launavinnu lýkur og þá jafn-
vei við verkefni sem þeir hafa
lengi þráð að geta helgað sig.
Þannig verður þessi breyting
misjöfn eftir aðstæðum og ein-
staklingum.
Margir aldraðir
stunda launavinnu
utan heimilis
í ýtarlegri og greinargóðri
könnun, sem Jón Björnsson, sál-
fræðingur, gerði fyrir Félags-
málaráð Reykjavíkur á árunum
1974—75 um atvinnumál aldr-
aðra kom í ljós að margir al-
draðir stunda launavinnu utan
heimilis, jafnvel á háum aldri.
Könnunin leiddi m.a. í ljós, að
í aldursflokknum 60—69 ára
stunduðu 74% vinnu, í aldurs-
flokknum 70—79 ára stunduðu
28% vinnu, í aldursflokknum 80
ára og eldri stunduðu 18%
vinnu.
Þrátt fyrir þá staðreynd, að
ellilífeyrismörk hérlendis eru
hærri en víðast hvar annars
staðar í nágrannalöndum okkar
er atvinnuþátttaka aldraðra
mun meiri hérlendis en þar.
í ofannefndri könnun kom
einnig í ljós að það heyrir frem-
ur til undantekningar ef fólk
hættir alveg vinnu um 67 ára
aldur þrátt fyrir þá staðreynd að
heilsa margra er brostin miklu
Margir aldraðir
hætta launavinnu
af illri nauðsyn
fyrr. Þá ritar Jón Björnsson í
timarit um sveitarstjórnarmál:
„Þá kom það fram í áðurnefndri
könnun að flestir virðast hætta
að stunda launavinnu af „illri
nauðsyn" en ekki samkvæmt eig-
in ósk. Eldra fólk heldur i vinn-
una dauðahaldi af ýmsum
ástæðum.
Bætur almannatrygginga
duga ekki til lífsframfæris nema
við bestu aðstæður svo margt
eldra fólk er beinlínis nauðbeygt
til þess að halda í nokkrar
vinnutekjur. Tekjuskattur knýr
marga til þess að halda áfram
vinnu. Ýmsar félagslegar og
sálrænar ástæður eru þó síst
léttvægari en hinar fjárhags-
legu. Eldra fólki, sem vissulega
er af mjög vinnusamri kynslóð,
sem lítið hefur þekkt til tóm-
stunda, finnst að drjúgur hluti
manngildisins felist í þvi að geta
séð fyrir sér sjálfur og vera ekki
upp á aðra kominn. Margir ótt-
ast einangrunina þegar látið er
af vinnu o.s.frv., sakna vinnu-
félaganna, tilbreytingarinnar og
þeirrar lífsfyllingar sem vinnan
gaf.“
Á efri árum eiga margir þess
engan kost að skipta um vinnu
eða að endurhæfa sig til nýrrar.
Verða nefndir hér fáeinir þættir,
sem lítill gaumur hefur verið
gefinn hér á landi fram til þessa
og styðjast við áðurnefnda könn-
un:
1. Auðvelda þarf öldruðum að
skipta um vinnu og taka að sér
verkefni sem krefjast ekki eins
mikillar snerpu og álags sem
fyrr.
2. Gera þarf öldruðum kleift
að minnka við sig vinnu smám
saman með sameiginlegu átaki
atvinnurekenda, sveitarfélaga og
yfirvalda.
3- Leggja þarf áherslu á
endurmenntun og endurhæfingu
á fullorðinsárum.
4. Minni munur þyrfti að vera
á lífeyri frá Tryggingarstofnun
ríkisins og raunverulegum at-
vinnutekjum og meiri sveigjan-
leiki í töku lífeyris.
5. Hefja þarf markvisst starf
að undirbúningi elliáranna með
útgáfu rita, bæklinga, nám-
skeiða og hvers kyns upplýs-
ingastarfsemi.
rai^TTsm
BETA ER BETRA
afjcct *mc nmu« M ! ! M ! TDAYS/ 1PROORAM coutn* EE:30 VIOEO CASSETTE RECOROER VBS-7500 4
—-r >**•> ^ «na «n> •« -——
rrmzx 'U ccc
Verð
VBS-7000 12.800-
VBS -7500 14.450-
VBS -9000 18.350-
Beta
ra
LAGMULA 7
REYKJAVÍK SÍMI 85333
SJÓNVARPSBÚDIN
m BETA MYNDBANDALEIGAN
| Barónstig 3, við hliðina á Hafnarbíó
Opnar næstu daga. Geysilegt úrval af 1. flokks efni