Tíminn - 29.07.1965, Qupperneq 5

FIMMTUDAGUR 29. júlí 1965
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skriístofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7 Af-
greiósluslmi 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 90.00 á mán. innanlands — f
lausasölú kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Hættuleg skammsýni
Fréttir berast stöðugt af fleiri og fleiri iðnfyrirtækjum
sei eru að gefast upp vegna þess, að ríkisstjórnin hefur
b, ;:t erlendum iðnvarningi nær hömlulaust inn í land-
ið. F/rirtækin voru ekki á neinn hátt búin undir það
að mæta þessari samkeppni, t.d. með því að tryggja þeim
sambærileg vaxta- og lánakjör og iðnaðurinn býr yfir-
leitt við annars staðar. Ef engin breyting verður í
þessum efnum, mun fjöldi atvinnutækja verða að hætta
starfsemi sinni í náinni framtíð og hundruð manna
missa atvinnu sína.
Einhverjir kunna að segja, að þetta geri ekki mikið
til, þar sem atvinna sé næg, og gjaldeyrisafkoman sæmi-
leg. Vonandi helzt áfram sú velgengni til sjávarins, sem
nú er helzta undirstaða mikillar atvinnu og sæmilegrar
afkomu út á við. Reynslan hefur þó sýnt oft áður, að
þetta er ekki fullkomlega öruggt. Komið getur fyrir,
að sjávarafli bregðist og verðlag á útflutningsvöru lækki.
Afkoma þjóðarinnar verður aðeins örugglega tryggð,
að hún búi við fjölþætta atvinnuvegi. Fjölþættnin á að
geta aukizt í sama hlutfalli og þjóðinni fjölgar og sjálf-
virkni vex. Hér á því nð stefna að fjölbreyttum iðnaði,
en e'kki aðeins fábreyttri'stóriðju, eins og suma virðist
dreyma um, þótt hún eigi að sjálfsögðu að vera einn
þátturinn. Menn verða jafnframt að gera sér ljóst, að
atvinnugrein, sem sparar erlendan gjaldeyri, er ekki
síður mikilvæg en hin, sem aflar hans.
Á seinasta þingi lögðu Framsóknarmenn til, að ríkis-
stjórnin léti athuga það í samráði við fulltrúa iðnrek-
enda og iðnverkafólks, hvað gera mætti til stuðnings
þeim iðnaði, sem nú stendur höllustum fæti. Stjórnar-
liðið hafnaði þeirri tillögu. Allt bendir til, að stjórnarliðið
ætli að láta sig engu skipta, þótt aðgerðir ríkisstjórnar-
innar leiði til þess, að veigamiklir þættir íslenzks iðnað-
ar leggist í rúst. Hér ræður vissulega mikil og hættuleg
skammsýni.
Furðuleg afstaða
Þjóðviljinn heldur áfram furðuskrifum sínum um
hækkun hitaveitu- og strætisvagnagjalda. Fulltrúi hans
í borgarráði var þó búinn að viðuúkenna nauðsyn þessara
hækkana, en breytti síðar um afstöðu, og gekk þó ekki
lengra en að leggja til, að þessu yrði frestað í 2—3 mán-
uði! Þá veit Þjóðviljinn mæta vel, að þessar hækkanir
rekja ekki rætur til seinustu kaupsamninga, heldur eldri
orsaka. Það er því furðulegt, að Þjóðviljinn skuli halda
því fram, að með þessum hækkunum sé skapað fordæmi
fyrir því, að seinustu kauphækkanir verði almennt tekn-
ar inn í verðlagið.
Furðulegust er þó afstaða Þjóðviljans til hitaveitunnar.
Mörg bæjarhverfi eru enn hitaveitulaus- Þar verða menn
að greiða miklu meira fyrir upphitunina. Framsóknar-
menn hafa m.a. af þessum ástæðum lagt kapp á, að
hitaveitan nái sem fyrst til allra bæjarhluta. Það hefði
verið ósamrýmanlegt þessu sjónarmiði þeirra að hafna
hinni hóflegu hækkun hitaveitugjaldanna á dögunum,
þar sem afleiðing þess hefði orðið minni framkvæmdir
við lagningu hitaveitunnar. Þjóðviljinn og flokkur hans
taka hins vegar ekki tillit til þeirra, sem nú þurfa að
búa við miklu hærri hitunarkostnað en hinir, sem búa
á hitaveitusvæðinu. En illa sæmir það flokki, sem
kennir sig við alþýðuna að vilja þannig ekki taka tillit til
þeirra, sem eru útundan.
TÍIV8INN_______________________________________
r"1------------------ ■■■— ■■■ ■■■■■■■■■■ '
Walter Uppmann ritar um alþjóðamái;
Viðsjál braut, sem enginn
getur séð íyrir endann á
Þó er aukið amerískt lið í Víetnam sennilega skársti kosturinn
johnson
EFLING bandaríska land-
hersins í Suður-Vietnam er
sennilega skásti kosturinn,
sem forsetinn á nú um að velja.
Stafar þetta fyrst og fremst af
því, að við eigum nú um færra
að velja en áður.
Við okkur blasa þær stað-
reyndir, að her Suður-Vietnam
er í þann veginn að hætta að
vera starfhæfur til baráttu og
Viet Cong og valdhaíarnir í
Hanoi eru enn ófúsari til samn-
inga en nokkru sinni fyrr. Efl-
ing landhers er langtum skárr:
kostur en tilraun til að vinna
sigur í stríðinu með skefjalaus-
um loftárásum.
En þótt gengið sé út frá þessu
sem gefnu, stríðir sú mikilvæga
spurning engu að síður á, hvort
tilgangurinn með eflingu land-
hersins sé að senda Bandaríkja
menn út af örkinni til þess að
friða Suður-Vietnam, dvelja
þar og stjórna því um óákveð-
inn tíma? Að mínu viti er efl-
ing landhersins því aðeins skyn
samleg, að tilgangurinn með
henni sé að viðhalda nærveru
Bandaríkjamanna og tryggja
hana þar til unnt verður að ná
víðtækum samningum um skip-
an mála í SúJSUfiAsiu.
| g ' if.s .’ Wr *■ u
VIÐ ERUM nú staddir á nýj-
um og örlagaríkum vegimótbm
í stríðinu. Johnson forseti var
staddur á öðrum slíkum vega-
mótum vorið 1964, við upphaf
kosningabaráttunnar, þegar
hann vísaði á bug ráðleggmgu
um tilraun til viðræðna um
umsamda stjórnmálalausn, sem
tryggði hlutleysi Suður-Viet-
nam. Ef til vill hefðu slíkir
samningar ekki einu sinni verið
mögulegir þá. En vorið 1964
var engu að síður síðasta hugs-
anlega tækifærið til að ná siík-
um samningum, þar-sem hern-
aðarlegri og stjórnmálalegri að-
stöðu Saigon-stjórnarinnar hrak
aði hröðum skrefum upp frá
því.
Forsetanum fannst hann
knúinn til að hefja loftárásir á
Norður-Vietnam vegna þessa
yfirvofandi hruns í Saigon. En
þessi stefna hefur gersamlega
brugðizt. Hún hefur ekki á nokk
urn hátt orðið til þess að gera
samninga auðveldari en áður.
Og meðan þessari stefnu hefun
verið fylgt, hefur her Suður-
Vietnam svo gersamlega giatað
baráttuhæfni sinni og baráttu-
vilja, að stríðið er að verða
bandarískt stríð gegn Viet
Cong.
STJ ÓRNARSTEFNA forset-
ans hefur undantekningariaust
verið of seinfær, miðað við
hernaðaraðstæður, alla tíð síð-
an vorið 1964. Um áramótin,
þegar Saigon-stjómin riðaði
gersamlega til falls, var það
stefna ríkisstjórnar Bandarikj-
anna, að ekki væri um neitt að
semja og ófriðnum lyki þá fyrst
er Norður-Vietnamar hyrfu á
brott úr Suður-Vietnam. Um
þetta leyti þótti orðið „samn-
ingaumleitanir“ ljótur munn-
söfnuður í stjórnarherbúðun-
um.
í febrúar réði forsetinn til
atlögu með loftárásunum á
Norður-Vietnam. Þá kom fljót-
lega í ljós, að ekki reyndist
unnt að réttlæta stefnu Banda-
ríkjastjórnar í augum banda-
manna okkar, né í augum okk-
ar eigin þjóðar, nema því að-
eins að forsetinn brygði út af
andstöðu Dean Rusks utanrík-
isráðherra gegn samningaum-
leitunum. Forsetinn stakk því
upp á „óskilorðsbundnum samn
ingaviðræðum" í ræðunni, sem
hann flutti í Baltimore.
Ekki verður í efa dregið, að
þetta tilboð styrkti mjög að-
stöðu forsetans, bæði heima og
erlendis. Wilson forsætisráð-
herra Breta hefði til dæmis
ekki með nokkru móti getað
stutt stefnu forsetans ef Balti-
more-ræðan hefði aldrei verið
flutt.
EN NÚ nægir samningstil-
boðið frá Baltimore ekki fram-
ar, þegar Bandaríkin eru að
efla landher sinn svo mjog í
Suður-Vietnam, að meginá-
byrgð stríðsins og allur þungi
þess hlýtur að hvíla á honum.
Óhjákvæmilegt verður að svara
þeirri spurningu, á hvern hátt
Bandaríkjamenn hyggist ná
settu marki sínu í Indókína og
tryggja, að unnt reynist að
halda því í framtíðinni?
Vel er til dæmis hugsanlegt,
að Bandaríkjamönnum auðnist
að halda enn öruggri fótfestu
í Suður-Vietnam að regntíman-
um liðnum, og jafnvel að nokkr
um regntímum liðnum. En
þetta er þó hvergi nærri ör-
uggt. Og hvernig ætlum við
og hvernig getum við náð þvi
marki, að friður komist á í
Suðaustur-Asíu, svo að unnt 6
reynist að hverfa á burt með
bandaríska herinn?
Þessi mikilvæga spuming
hvílir á okkur eins og mara.
Sá uggur sækir fast að okkur,
að við séum komnir út á við-
sjála braut, sem hvorki forset-
inn né nokkur annar sjái iyr-
ir endann á. Allt of langt er
nú gengið til þess, að forsetinn
geti vísað þessum ugg á bug
með því að endurtaka enn einu
sinni, að eina markmið okkar
sé að hrinda árásinni og við
munum gera allt, sem f okkar
valdi stendur til þess að svo
megi verða.
Þurfi forsetinn að bjóða út
her til þess að efla landherinn
í Suður-Vietnam, kemst hann
ekki hjá að sannfæra þjóðina
um, að tilgangur hans með
stríðinu samræmist varuleikan-
um. Enn sem komið er hefur
hann ekki gert neina tilrarm
til þessa. Sá tilgangur or
i samræmi við vermeiknnn að
ætla sér að yfirbuga Viet Cong
í eitt skipti fyrir öll og um
alla framtíð.
J