Morgunblaðið - 12.11.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1982
ilfaKgtiitlrlftfeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 130 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 10 kr. eintakið.
Leonid
Brezhnev
Forsetaskipli á sögulegu FIDE-þingi í Luzern í Sviss
Taldi mig vinna
með meiri mun
— sagði Florencio Campomanes, eftir
sigur sinn gegn Friðriki Ólafssyni
118 ár fór Leonid Brezhnev
með forystu í Kommún-
istaflokki Sovétríkjanna og
hin síðustu ár var hann jafn-
framt forseti Sovétríkjanna.
Við fráfall Brezhnevs ríkir
efnahagsleg stöðnun í Sovét-
ríkjunum, lífskjörum almenn-
ings hrakar. Herinn hefur eflst
á þessum 18 árum, vígtólum
hefur fjölgað, Sovétmenn státa
sig af því að hernaðarlegt jafn-
ræði sé milli þeirra og
Bandaríkjamanna. Með slökun
milli austurs og vesturs að yf-
irvarpi hafa Sovétmenn í
stjórnartíð Brezhnevs notað
hvert tækifæri sem þeim hefur
gefist til útþenslu og íhlutun-
ar. Sovétmenn þola ekki hið
minnsta frávik frá þeim regl-
um sem þeir sjálfir setja um
þróun innanlandsmála í lepp-
ríkjunum.
Ein kommúnísk kennisetn-
ing ber nafn hins látna for-
ingja Sovétríkjanna, Brezhn-
ev-kenningin. Þessi kenning
varð til í þann mund, sem
Varsjárbandalagslönd réðust
inn í Tékkóslóvakíu í ágúst
1968. Samkvæmt henni hafa
Kremlverjar „rétt“ til að hlut-
ast til um málefni „sósíal-
ískra" landa, ef þeim finnst
„sósíalisminn" vera tekinn að
þróast inn á hættulegar braut-
ir. Síðan þessi kenning var
mótuð getur það ekki verið
keppikefli neinnar þjóðar að
rúmast innan hennar. Víet-
namar hafa þó bæst í hinn
ógæfusama hóp síðan en Afg-
anir berjast enn fyrir frelsi
sínu og lífi. Síðustu ræður
Leonid Brezhnevs snerust um
það, hve brýnt væri að efla og
styrkja sovéska herinn, hann
mætti ekki og ætti ekki að
skorta neitt. I ávarpi sem
Brezhnev flutti á byltingar-
daginn 7. nóvember hafði hann
í heitingum við hvern þann
sem ætlaði að gerast svo djarf-
ur að ráðast inn í Sovétríkin.
Þeim sem eru utan Kremlar-
múra koma slík ummæli sov-
éskra ráðamanna alltaf jafn
mikið á óvart. Hver hyggur á
innrás í Sovétríkin? Eina öfl-
uga herveldið sem háð hefur
árásarstríð undanfarna ára-
tugi er Sovétríkin — sovéskir
hermenn berjast í Afganistan
og kúbanskir hermenn berjast
fyrir Kremlverja í Afríku.
Leonid Brezhnev hófst til
valda úr hinum sviplausa hópi
handlangara flokksins sem
unnu óhæfuverkin í nafni Stal-
íns. Brezhnev ýtti Krútsjoff
eftirmanni Stalíns úr sessi
1964 og hóf leiðtogastörf sín
sem einn af hópnum en tók síð-
an ótvíræða forystu. Á síðari
árum var ástunduð dýrkun á
persónu hans í sovéska heim-
sveldinu, eins og sannaðist
best við hátíðahöldin á 75 ára
afmæli hans 19. desember
1981. Myndir sýndu hann goð-
um líkan og ásýnd hans var
böðuð í „sól frelsisins", en svo
hét heiðursmerkið sem Babrak
Karmal, yfirleppur í Afg-
anistan, sæmdi Brezhnev 75
ára.
Stærstu stundir Leonid
Brezhnevs á alþjóðavettvangi
voru gerð SALT 1-samkomu-
lagsins við Bandaríkin 1972,
undirritun SALT 2-samkomu-
lagsins 1979 og undirritun
lokasamþykktarinnar um ör-
yggi og samvinnu í Evrópu í
Helsinki 1975. Eini samning-
urinn sem hefur haft þýðingu
er SALT 1-samkomulagið,
SALT 2 var aldrei staðfest af
Bandaríkjamönnum meðal
annars vegna innrásarinnar í
Afganistan, og engir hafa lagt
sig meira fram um að gera
Helsinki-samþykktina að engu
en Kremlverjar. Eftir að hún
var undirrituð hefur verið
unnið að því skipulegar en áð-
ur að uppræta í Sovétríkjunum
og lepplöndunum allt sem
minnir á mannréttindakafla
samþykktarinnar. Pólverjar
eru sú þjóð sem mest finnur
fyrir miskunnarleysinu þessa
stundina.
Á undan Brezhnev hafa að-
eins tveir leiðtogar sovéskra
kommúnista dáið í embætti í
þau 65 ár sem liðin eru frá
byltingunni miklu, þeir Vlad-
imir Lenín og Jósep Stalín. Á
sínum tíma var Stalín lagður
til hinstu hvílu í grafhýsi Len-
íns undir Kremlarmúrum á
Rauða torginu. Þar hvíldi Stal-
ín þangað til eftirmenn hans
höfðu treyst sig ,í valdasessi
með því að afhjúpa grimmd og
kúgun hins fallna foringja.
Skyldu Leonid Brezhnevs bíða
sömu örlög?
Útfarir og hersýningar eru
taldar veita besta innsýn inn í
valdaröðina í hinu lokaða
Kremlarkerfi. Yuri Andropov,
fyrrum yfirmaður KGB,
Konstantín Chernenko, hand-
genginn Brezhnev, og Viktor
Grishin, flokksstjóri í Moskvu,
koma allir til álita sem eftir-
menn hins látna leiðtoga. Að
baki þeirra bíður svo hópur
yngri manna eftir að fá hluta
af arfinum og hirða hann allan
síðar, meðal þeirra er til dæm-
is G.V. Romanov, flokksstjóri í
Leníngrad. Náið verður fylgst
með öllum ytri búnaði útfarar
Brezhnevs. Yuri Andropov hef-
ur þegar notað athöfnina til að
staðfesta áhrif sín, hann er
formaður útfararnefndarinn-
ar.
Frá Halli Hallsiyni,
bladamanni Mbl. í Luzern.
„ÉG VAR viss um að sigra — kom
vel undirbúinn til þingsins. Taldi
að munurinn yrði meiri — að ég
fengi meirihluta atkvæða í I. um-
ferð. 1>Ó verð ég að játa, að ég svaf
lítið í nótt,“ sagði Florencio
('ampomanes, hinn nýi forseti
FIDE, Alþjóðaskáksambandsins,
við blaðamann Mbl. eftir sigur yfir
Friðriki Ólafssyni.
„Nú verðum við að bretta upp
ermarnar og hefjast handa. Sigur
minn og Ramon Toran, varafor-
seta FIDE, sýnir styrk spænsku-
mælandi þjóða og þjóða þriðja
heimsins.
Þessi þróun hófst á Kúbu 1966
þegar þjóðir þriðja heimsins
fengu í fyrsta sinn kjörinn vara-
forseta FIDE. Það var „mini-
bylting" — nú hefur byltingin
tekizt að fullu. Og við erum rétt
að byrja.
Framundan er geysimikil
vinna. Það þarf að stórefla skák
í þróunarlöndum — ég vil segja
að það eina sem vel tókst til í
forsetatíð Friðriks Ólafssonar
hafi verið að efla skák í þróun-
arlöndum. Sérstök nefnd var
sett á laggirnar til þess að
styrkja og efla skák í þessum
löndum og þar vorum við Aver-
bach frá Sovétríkjunum burðar-
ásar.
Friðrik Ólafsson er Evrópubúi
og hann skilur ekki vandamál
þriðja heimsins — hann horfir á
viðburði frá sjónarhorni Evr-
ópubúans. Við þurfum meiri víð-
sýni — þar sem ekki miðast allt
við Evrópu og hagsmuni sterk-
ustu skákmanna heims. Með
þessum kosningum innan FIDE
hefur stórt skref verið stigið
fram á við.“
— Á hvaða mál leggur þú
mesta áherzlu?
„Þróun — framfarir. Evrópa
er í stakk búin til að sjá um sig
sjálf. Því þarf nýja stefnu — ný
markmið. Þróun skáklistarinnar
um allan heim verður megin-
blaóamanni Mbl. í Luzcrn:
„PÓLITÍK var skákinni yfirsterk-
ari hér í Luzern — baktjaldamakk
og mútur réðu rikjum. Og svo virð-
ist sem Sovétmcnn hafi ekki fyrir-
gefið mér afstöðu mína í
Korchnoi-málinu — ég sagði að ég
stæði og félli með ákvörðun minni,
að fjölskyldu Korchnoi yrði hleypt
úr landi. Þegar að leikslokum er
spurt, virðist sem ég hafi fallið
vegna afstöðu minnar í Korchnoi-
málinu sem forseti FIDE, en í
sjálfu sér má scgja, að þegar ann-
arleg sjónarmið ráða innan FIDE
sé það ekki lengur eftirsóknarvert
að vera forseti FIDE. Því verð ég
að segja, að það er að vissu leyti
markmið mitt. í fyrsta sinn í
sögunni hefur Asíubúa tekizt að
komast í áskorendaeinvígin,
Eugune Torre frá Filippseyjum.
Næsta Ólympíumót verður hald-
ið í Asíu — þar eru þegar haldin
sterk mót. Asía verður mikil-
vægur öxull í skákheiminum.
Þar á skáklistin upptök sín —
segja má að skákin sé að koma
Rætt við Friðrik
Olafsson, fyrr-
um forseta FIDE
léttir að vera laus. Þó auðvitað hafi
ég barist til síðustu stundar," sagði
Friðrik Olafsson eftir að (’ampom-
anes hafði velt honum úr sessi sem
forseti FII)E, alþjóðaskáksam-
handsins.
„Það er í sjálfu sér í lagi að
tapa í heiðarlegri baráttu, en
hins vegar sárnar manni, þegar
brögð eru höfð í tafli, þegar til-
gangurinn helgar meðalið.
heim með þessum breytingum."
— Munt þú flytja höfuðstöð-
var FIDE frá Evrópu?
„Ég mun halda skrifstofunni í
Amsterdam opinni en koma á fót
skrifstofu á Filippseyjum.“
— Óttastu klofning innan
FIDE nú þegar þú hefur verið
kosinn?
„Þetta er kjaftæði — fráleitt,
Bókstaflega öllum brögðum var
beitt í Luzern. Daginn fyrir kjör-
ið skýrði fulltrúi Grikklands frá
því hvernig reynt var að múta
honum til þess að kjósa Campo-
manes. Honum voru boðnir 6
þúsund dollarar fyrir atkvæðið,
2 þúsund dollarar fyrirfram og 4
þúsund dollarar ef Campomanes
hlyti kosningu. Gjafir Campo-
manesar og veislur sýna í sjálfu
sér við hvað var að etja. Maður
með milljónir á milljónir ofan er
erfiður viðureignar en fleira
kom til en peningar.
Pólitík skipti miklu máli, mjög
hart var sótt að Evrópu. Við
sögðum Rússum að þeir léku sér
að eldinum með því að styðja