Morgunblaðið - 16.11.1982, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 1982
37
af miklum fjölda Hafnfirðinga um
langt skeið. Áttu hinir miklu kost-
ir Helga drýgstan þáttinn í því að
sjálfstæðismenn leituðu til hans
um það, að vera í framboði fyrir
flokkinn við bæjarstjórnarkosn-
ingarnar 1950. Helgi hafði ekki
gefið sig að sjórnmálastarfi áður.
Hann tók sér því umhugsunar-
frest en gaf síðan jáyrði sitt. Var
mikill fengur að því að fá hann til
framboðs og starfa að bæjarmál-
efnum. í bæjarstjórn sat hann tvö
kjörtímabil, frá 1950 til 1958. Og í
bæjarráði átti hann sæti allan
tímann nema fyrsta árið.
Helgi naut mikils trausts í bæj-
arstjórninni. Tilgangslaust var að
bregða honum um hlutdrægni eða
óheilindi, þá vissu allir að um
ósannindi væri að ræða. Hann
lagði mikla vinnu í að kynna mál-
in og hikaði ekki við að óska eftir
umhugsunarfresti ef hann taldi
sig þurfa á frekari upplýsingum
að halda en fyrir lágu. Síðan gekk
hann strax í að afla upplýsinga og
kanna málin frá öllum hliðum.
Sjálfstæðismenn voru í minni-
hluta allan tímann, sem Helgi var
í bæjarstjórn. En það var hlustað
á Helga og oft tekið tillit til þess
sem hann hafði fram að færa.
Hann gætti þess ávallt að vera vel
undirbúinn og fara rétt með í
málflutningi.
Helgi átti sæti í íþróttanefnd
1950—54, í Krísuvíkurnefnd
1954—60, í atvinnumálanefnd
1950—52 og stjórn Rafveitu Hafn-
arfjarðar 1957—74, formaður
hennar 1962—70. ÖIl þessi marg-
þættu störf í þágu bæjarfélagsins
vann Helgi af því að til hans var
leitað en sjálfum sér ýtti hann
ekki fram.
Ég átti mikil samskipti við
Helga, einkum á meðan hann var í
bæjarstjórn. Til hans sótti ég upp-
lýsingar um fjölmörg mál. Þær
voru ávallt öruggar og réttar.
Hann var sem klettur se.ií hagg-
aðist ekki og óhætt var að byggja
á. Ég er því einn af þeim, sem á
Helga mikið að þakka.
Helgi var mjög hógvær maður.
Hann var nægjusamur og barst
ekki á. Margir sóttu til hans
stuðning og hann var traustur
vinur. Helgi kvongaðist ekki en
var fjölskyldu sinni mikill og
sannur vinur og bar hag hennar
fyrir brjósti. Helgi var mikill
trúmaður og las og hugsaði mikið
um þau mál. Við, sem trúum því
að annað og meira taki við að
jarðlífi loknu, erum þess fuilviss
að Helgi eigi góða heimkomu
handan móðunnar miklu og við
biðjum honum Guðs blessunar á
nýjum vegum. Fjölskyldu hans
sendum við innilegar samúðar-
kveðjur.
Páll V. Daníelsson
Kær vinur og starfsfélagi, Helgi
S. Guðmundsson, fyrrverandi
skrifstofustjóri, er borinn til graf-
ar í dag. Andlát hans bar brátt að,
en hann var viðbúinn kallinu.
Á þessari stundu er okkur, sam-
starfsfólki hans á bæjarfógeta-
skrifstofunni í Kópavogi, efst í
huga þakklæti og virðing fyrir
samfylgdina undanfarin ár og
áratugi og söknuð setur að nú í
samferðarlokin. í hugum okkar
flestra er ævistarf Helga bundið
skrifstofustjórastarfinu. Þá
gleymum við reyndar, að hann átti
að baki merkilegt starf á ýmsum
vettvangi, m.a. sem einn af frum-
herjum bílaaldar á íslandi, er
hann réðst til starfa við embættið
nýstofnað, þá tæplega fimmtugur
að aldri.
Það sem einkenndi Helga í
starfi öðru fremur var
trúmennska, samviskusemi og
góðvilji. Hann var hjálpsamur og
hlýr í viðmóti gagnvart sam-
starfsmönnum jafnt sem við-
skiptamönnum og vildi hvers
manns vanda leysa. Hann hafði
sterka og einlæga trúarsannfær-
ingu, en flíkaði því ekki. Trúin var
veigamesti þáttur lífs hans síðari
hluta ævinnar. Yfir Helga var
hæglát reisn og höfðingsbragur.
Það duldist engum sem þekkti
hann, að þar fór góður maður.
Mörgum verður hann minnisstæð-
ur. Samferð með slíkum manni er
ein af góðum gjöfum lífsins, göfg-
andi og þroskandi. Fyrir hana vilj-
um við nú þakka að leiðarlokum.
Blessuð veri minning Helga S.
Guðmundssonar.
Samstarfsfólk
Helgi S. Guðmundsson lést á
sjúkrahúsi í Reykjavík, 8. þ.m.,
eftir stutta legu. Heilsu hans hafði
hrakað hin síðari árin en ekki kom
mér þó til hugar, er við áttum
saman kvöldstund nú nýlega, að
þá væru okkar síðustu samfundir.
Fyrir tæpum 6 árum skrifaði
undirritaður nokkrar línur í
Morgunblaðið í tilefni af sjötugs-
afmæli Helga. Við lestur þeirrar
greinar sýnist mér ég ekki geta
breytt miklu af því sem ég þá rit-
aði og verða því þau minningar-
orð, sem mig nú langar til að rita
að þessum vini mínum gengnum,
að einhverju, eða miklu leyti,
endurtekning þess sem ég þá rit-
aði.
Helgi Soffonias Guðmundsson
fæddist í Hafnarfirði 18. nóvem-
ber 1906, sonur hjónanna Stefaníu
Halldórsdóttur frá Ásum í Holt-
um og Guðmundar Magnússonar í
Hafnarfirði.
Helgi ólst upp í foreldrahúsum
ásamt systkinum sínum, Kjartani,
Sólveigu og Víglundi, en þau eru
öll látin. Fjórði bróðirinn var í
fjölskyldunni, Guðmann Sigfús
Émil, en hann dó tveggja ára gam-
all. Guðmundur, faðir þeirra
systkina, annaðist póstferðir og
flutningastarfsemi, bæði milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur,
svo og innan Hafnarfjarðar.
Bræðurnir urðu snemma virkir
þátttakendur í atvinnurekstri föð-
ur þeirra og annarri umsýslu
heimilisins. Með breyttum tíma
breyttust atvinnuhættir í þeirra
starfrækslu, eins og í flestu öðru,
og voru bifreiðir komnar í stað
hestvagna áður eða um það leyti
sem eldri bræðurnir höfðu náð
aldri bifreiðastjóra. Flutninga-
starfsemi varð síðan aðalstarf
Helga fram um fertugsaldur svo
sem síðar verður vikið að.
Helgi stundaði nám í Flensborg
og Gagnfræðaskólanum á Akur-
eyri, sem síðar varð menntaskóli,
undir stjórn Sigurðar Guð-
mundssonar.
Um miðjan fjórða áratuginn
stofnaði Helgi fyrirtækið Áætlun-
arbílar Hafnarfjarðar ásamt
Kjartani bróður sínum og fjórðum
mönnum öðrum. Var Helgi fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins alla
tíð. Það fyrirtæki hafði á hendi
áætlunarferðir milli Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar, að hluta á móti
öðrum aðilum. Ég tel mig hafa
komist að því í samtölum við
Helga, að ekki hafi forstjórastarf-
ið í því fyrirtæki veitt hægan sess
í fínni skrifstofu. Þar mun for-
stjórinn eins og hinir eigendurnir
hafa þurft að sinna hvaða verkefni
sem leysa þurfti, og þá jafnvel að
bæta á sig heilu vöktunum við
akstur áætlunarbifreiðanna ef
veikindi eða önnur atvik gerðu
skörð.í bifreiðastjórahópinn.
Þó að það eigi víst ekki vel við í
minningargrein að blanda stjórn-
málum þar saman við, þá tel ég að
ekki sé hægt að rita sannleikanum
samkvæmt um Helga S. Guð-
mundsson án þess að það komi
fram, að ég held að hann hafi
aldrei skilið að þjóðfélagslega
nauðsyn hafi borið til að leggja
fyrirtæki þeirra félaga niður með
valdboði og þjóðnýta þessa sam-
gönguleið. Með þeirri ráðstöfun
hinna æðstu valdhafa var kippt
fótunum undan atvinnu Helga og
félaga hans, er hann var um fer-
tugsaldur. Hann starfaði síðan
næstu árin við ýmislegt viðvíkj-
andi slitum atvinnurekstrarins og
einhvern hliðarrekstur, en gekk
síðan í þjónustu ríkisins hinn 1.
janúar 1956. Þá hófust okkar
kynni, samstarf og — að ég leyfi
mér að telja — vinátta. Þannig
atvikaðist það, að Sólveig systir
Helga hafði tekið við gjaldkera-
starfi í bæjarfógetaskrifstofunni í
Kópavogi, með því samkomulagi
við mig að hún tæki við trygginga-
umboðinu ef bæjarfógetaembætt-
inu yrði falið það. Það skeði nokk-
uð fyrirvaralítið og vantaði þá
starfsmann, bókara og gjaldkera,
án fyrirvara. Varð það úr að Helgi
féllst á beiðni mína, fyrir milli-
göngu systur sinnar, að koma og
starfa á bæjarfógetaskrifstofunni
í 3 mánuði á meðan ég leitaði eftir
starfsmanni til frambúðar. Hann
var þá bæjarfulltrúi og bæjar-
ráðsmaður í Hafnarfirði, en því
fylgdu talsverð störf, enda mun
hann ekki hafa hugsað sér ríkið
sem atvinnuveitanda til lengdar.
Eftir að ég fór að kynnast Helga
Guðmundssyni, bæði sem manni
og starfsmanni, minnkaði áhugi
minn á að leita eftir gjaldkera og
bókara í hans stað að liðnum 3
mánaða ráðningartímanum. Þögð-
um við báðir um málið í nærfellt
tvo áratugi eða allt til þess, er
Helgi fór að ræða um að létta af
sér störfum, sem leiddi til þess að
hann lét af föstu starfi í árslok
1975, en hann vann áfram við
embættið eftir því sem þörf var á
og samrýmdist hans hentugleik-
um.
Það er skoðun mín, að í öllum
tilviljunum lífsins komi sú tilvilj-
un hvernig samstarfsmenn maður
hefur, næst á eftir því að þýðingu
hverskonar fjölskyldu maður á,
foreldra, maka og börn. Sumu af
þessu getur maður að einhverju
leyti ráðið sjálfur svo sem maka-
vali og vali samstarfsmanna ef
maður hefur þá aðstöðu, sem ég
hafði, er ég réði Helga til bráða-
birgða, en í þessum efnum eins og
svo mörgu er það hið stóra happ-
drætti lífsins sem ræður. Fyrir
mann, sem er að stíga fyrstu spor-
in við stjórn fyrirtækis, í þessu
tilviki opinberrar skrifstofu, sem
ég gerði 1955, var það hreinn
happdrættisvinningur að fá til
starfa þau systkinin Sólveigu
Guðmundsdóttur og Helga S. Guð-
mundsson. Það hefur oft gefið á
bátinn í þeirri siglingu, sem rekst-
ur bæjarfógetaembættisins í
Kópavogi hefur verið, en þeim
hlutum sem Helgi Guðmundsson
átti að sjá um eða tók að sér að sjá
um, umfram skyldu, þurfti aldrei
að hafa neinar áhyggjur af. I mín-
um augum var Helgi S. Guð-
mundsson ekki aðeins einn hinn
skylduræknasti, færasti og vand-
aðasti starfsmaður sem ég hef
haft samstarf við, heldur var hann
einnig hinn þægilegasti og hlýj-
asti félagi sem hægt er að kjósa
sér.
Eftir því sem íbúum fjölgaði, og
rekstur bæjarfógetaembættisins
varð viðameiri, jókst ábyrgð
Helga, enda varð hann fljótlega
skrifstofustjóri og stjórnandi alls
þess sem snerti bókhald og fjár-
vörslu.
Þó að samstarfi okkar Helga
lyki að fullu fyrir rúmum 3 árum,
er ég lét af störfum í bæjarfógeta-
skrifstofunni í Kópavogi þá hitt-
umst við stundum, að vísu alltof
sjaldan, og var það okkur hjónun-
um alltaf mikið fagnaðarefni, þeg-
ar af þeim fundum varð. Við Helgi
S. Guðmundsson vorum sam-
starfsmenn í tæp 24 ár og er það
lengsta samstarf utan heimilis,
sem ég hef átt með nokkrum
manni. Fyrir það er nú þakkað og
alla vináttu Helga mér og mínum
til handa. Ég veit að ég mun til
hinstu stundar minnast hans með-
al hins besta, sem ég hef kynnst í
lífinu. Um það fóru aldrei orð á
milli okkar en ég vona að hann
hafi haft hugboð um skoðanir
mínar að þessu leyti.
Sigurgeir Jónsson
Sæmundur Kristjánsson var
einn þeirra manna sem héldu í
heiðri þessi fleygu og spaklegu orð
skáldsins:
„Madurinn einn er ei nema hálfur
mt'd öArum er hann meiri en hann sjálfur."
(E.B.)
Þannig mat þessi heiðursmaður
sambúðina við eiginkonu sína.
Heimili þeirra Sæmundar og
Benediktu er fallegt og aðlaðandi,
listrænt, enda hafa hjónin verið
mjög samhent við að fegra það og
prýða og gera það að þeim griða-
stað, að þar líður manni vel.
Við vottum Benediktu og fjöl-
skyldu hennar innilegustu samúð
okkar og biðjum þeim blessunar.
Sólroðin birta umlykur Sæmund
Kristjánsson, frá þakklátum, hlýj-
um hugum vina hans, nú er hann
siglir fleyi sínu í sólarátt.
Drottinn vaki yfir Sæmundi.
Hallur Hermannsson
Fátt er okkur meira virði í
henni veröld en að bera gæfu til að
kynnast góðum manni og eiga með
honum samleið svo lengi að kostir
hans verða okkur ljósir, bæði hver
og einn og hvernig þeir fléttast í
heild. Slíkur maður er á vissan
hátt förunautur æ síðan.
Sæmundur Kristjánsson var
einn þessara góðu samfylgdar-
manna. Hann varð á vegi mínum
fyrir hálfum öðrum áratug. Ég var
þá að halda að heiman en hann
átti að baki alllanga slóð úr föð-
urhúsum, nær sextugur að aldri.
Hann brosti hlýlega við mér, var
glettinn í augum eins og tilefni
var til, svona okkar á milli karl-
anna, og tók mér eins og jafningja
í hópi förumanna. Ég veitti því
enga athygli þá og aldrei síðan að
hann var búinn að slíta margfalt
fleiri skóm en ég á þessari jarðn-
esku göngu; stundum mátti ég
hafa mig allan við að fylgja hon-
um eftir. Loks skildi svo með
okkur. Við höfðum alltaf gert ráð
fyrir að svo færi á endum en von-
að innst inni að til þess drægi ekki
svona fljótt.
Það var ekki sjaldan að við sát-
um undir grábláum pípustrókum
báðir tveir og ræddum þarfa og
óþarfa hluti, stundum með dálitla
brjóstbirtu í glasi, og ýmist var
myrkur á gluggum í stofunni
heima eða móska yfir borginni en
alltaf jafnhlýtt og bjart í návist
hans, þessa hógláta, þýðlynda
manns. Og margir urðu dagarnir á
Stokkseyri. Við dyttuðum að litlu
húsi, oftast nær kappklæddir í
nepjunni á Bakkanum, ekki veislu-
búnir en í veisluskapi ævinlega
nema þegar við gátum með engu
móti fengið staur til að tolla eða
skrúfu að halda. Sæmundur sá
alltaf ráð við slíku, sneri sér und-
an veðrinu, kveikti í pípu sinni og
fann lausnina í þann mund sem
glóðin var að festa rætur í tóbak-
inu. Hann var verklaginn maður.
Ég kunni í fyrstunni ekkert á
staura og skrúfur en lærði af hon-
um flest sem mönnum er þarft að
vita um þessa hluti. Að loknu
dagsverki var svo sest fyrir innan
suðurgluggann og kvöldsólin látin
skína á órökuð andlit og úfið hár
og alltaf haft við orð hvað manni
liði ósköp vel á þessum stað. Sæ-
mundur átti drjúgan þátt í hvað
þetta litla hús var mörgum kær-
komið, ungum og öldnum. Hann
var einn af þeim mönnum sem
fara á fætur á undan hinum á
köldum morgni og færa konum og
börnum rjúkandi bolla í rúmið og
segja körlunum að það sé nýlagað
kaffi á brúsanum frammi. Síðan
var hann farinn út að vinna og
unni sér aldrei hvíldar meðan
bjart var af degi.
Hann var góður drengur. Þeir
sem kynntust honum geta nefnt
um það ótal dæmi en ég læt nægja
hér að minna á hversu annt hon-
um var um gamalmenni. Ég varð
nokkrum sinnum vitni að því þeg-
ar hann tók á móti gömlum og
dauðlúnum körlum í litla húsinu á
Stokkseyri og dáðist að því ævin-
lega hvað hann sýndi þeim mikla
umhyggju og alúð. Það var sama
hvernig á stóð, þó að hann væri á
kafi í verkum, þá gaf hann sér
alltaf tóm til að ræða við þá um
heima og geima, sötraði með þeim
úr bolla og hressti þá við með
gamanyrðum og þéttu handtaki í
útidyrum að lokinni oft langri
setu. Tengdaföður sínum háöldr-
uðum, sem dó fyrir nokkrum ár-
um, sýndi hann svo mikla vináttu,
þolinmæði og ástúð að þess eru
eflaust ekki mörg dæmi. Sæmund-
ur hafði vegna þessa og alls ann-
ars reyndar unnið til þess að eiga
fögur og friðsæl elliár en ferð
hans lauk áður en hann náði svo
langt.
Við stöndum nú ein eftir á veg-
inum, nánir samfylgdarmenn
hans. Sumir eiga langa leið fyrir
höndum, aðrir aðeins stuttan spöl.
Minning hans er gott veganesti.
Hann sagði mér einhverju sinni,
þegar við námum staðar á braut-
arbrún, að hann vissi ekki hvert
ferðinni væri heitið. Núna veit
hann það. Við vitum einungis að
fótatak hans hefur hljóðnað við
hlið okkar og berst ekki að eyrum
annað en gnauð í vindum þar sem
þeir slást fyrir húshorn, vetrar-
kaldir.
Enginn treystist til að leggja
réttan dóm á gildi einnar
mannsævi fyrir þann sem er geng-
inn á vit feðra sinna og verður
ekki framar inntur svars. Þeim
sem standa utan við ævi hins
hógláta alþýðumanns og allfjarri
þykir hún vonlega tíðindasnauð,
en þeir sem urðu nánir förunautar
hans meta ævi hans næst sinni
eigin; hann sem átti þessa ævi
fórnaði henni lífi sínu og kröftum.
Til handa honum á ég enga ósk
heitari en þá að hann hafi, þegar á
reyndi, fært þessa fórn sáttur við
hlut sinn, vegferð og samfylgd-
armenn.
Jón Örn Marinósson
Nýlega hefur Eyjólfur
Kúld gullsmiður opnað
vinnustofu og skartgripa-
verzlun á Hjallavegi 25 í
Reykjavík.
Eyjólfur nam iðn sína
hjá Jóni Dalmannssyni
gullsmíðameisTara. Meist-
arabréfið hlaut hann árið
1975. Auk venjulegrar
gullsmíði hefur Eyjólfur
lagt sérstaka stund á
handsmíðað víravirki,
upp á gamla mátann, á ís-
lenzku þjóðbúningana.