Morgunblaðið - 27.03.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MARZ 1983
79
„Kátir voru karlar"
á Hótel Loftleiðum
Diddi og dúllurnar var þetta skemmtiatriði nefnt.
ÞAÐ VAR glatt á hjalla og menn
kyrjuðu „Kátir voru karlar“ af inn-
lifun þegar Hótel Loftleiðir efndu
til Skagakvölda í Blómasalnum í
febrúarlok. Fjöldi burtfarinna Ak-
urnesinga var þar saman kominn
og skemmti sér konunglega við
söng, glens og gaman og ekki
spillti sfldarævintýrið á hlaðborð-
inu fyrir.
Félagar úr Skagaleikflokknum
ásamt Skagakvartettinum
ómissandi tróðu upp með
skemmtiatriði og söng og ekki
bar á öðru en þau féllu vel í
kramið. Til þess að kóróna
skemmtanir tók Gunnar „bak-
ari“ Sigurðsson, stjórnandi
kvöldanna, lagið og söng fransk-
an óð af slíkri snilld og innlifun
að viðstaddir veinuðu af hlátri.
Meðfylgjandi myndir voru
teknar á laugardagskvöldi af
Kristjáni Einarssyni, ljósmynd-
ara Morgunblaðsins.
Mennirnir
á bak við
fréttirnar
RAGNAR Axelsson, Ijósmyndari
Morgunblaðsins tók þessar
skemmtilegu „fréttamyndir" af
kollegum sínum að starfl. Menn-
irnir í hvítu sloppunum eru frá
vinstri talið, Árni Sæberg, Ijós-
myndari Tímans, vel falinn á bak
við myndavélina, Helgi Svein-
björnsson, kvikmyndatökumaður
hjá sjónvarpinu, Böðvar Guð-
mundsson, hljóðmaður hjá sjón-
varpinu, og Helgi Helgason, frétta-
maður. Þeir eru staddir í frystihúsi
Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar og
tilefnið er kynning á skólastarfl
Fiskvinnsluskólans.
Á hinni myndinni má sjá
baksvipinn á Ómari Ragnars-
syni, fréttamanni, Gunnari V.
Andréssyni, ljósmyndara DV, og
Helga Sveinbjörnssyni. Menn á
réttum stað á réttum tíma. Þeir
eru þarna fyrir utan bókasafnið
á Hvolsvelli að festa á filmu
fréttnæma atburði I sambandi
við opinbera heimsókn forseta
íslands á dögunum.
SPUNNIÐ UM STALÍN
eftir MATTHÍAS JOHANNESSEN
hvers konar marxisti er hann, blessaður! Hann hefur
fengið ofgott uppeldi hjá romanovunum, þótt ekki sjái
þess merki í ævisögu hans. Nema síður sé.
Stalín ýtir þessari hugsun frá sér, meðan þeir tala
saman. Hann hefur sannfæringu fyrir því, að það sé
pólitískur ávinningur að því að breyta fæðingarbæ skálds-
ins, Nizníj Novgorod í Gorkí: Ég hef fulla sannfæringu
fyrir því, félagi Aleksej Maksimovic, segir hann. Það er
heiður fyrir borgina, flokkinn og fólkið! Gorkí er auðtrúa
eins og barn.
Skáldið les fyrir gestina úr verkum sínum. Stalín hlust-
ar eins og dáleiddur lærisveinn. Sjálfur hefur hann alltaf
verið að yrkja eitthvað, án þess það birtist á prenti. En
hann er frambærilegt skáld að dómi þeirra pólitísku fag-
urkera, sem meta bókmenntir smjaðurslaust. Um þetta
hugsar hann, þegar Gorkí réttir honum handrit til að
árita. Einkennilegt hvað þessi orð hafa djúp áhrif á hann:
Það er enginn guð á himni
fegurri en sólin
og engir eldar dýrðlegri
en eldur ástarinnar.
Stalín skrifar á handritið: „Þetta er áhrifameira en Fást
Goethes (ástin sigrar dauðann). Stalín.“
Gorkí hugsar um þessi orð alla tíð. Og undrast. Þau
gefa honum jafnvel kjark að fara á fund Stalíns tveimur
eða þremur árum síðar til að biðja hann þeirrar bónar að
tala við vin sinn, Kamenev, áður en lengra er haldið. f
minningu vinar þeirra beggja og lærimeis'.ara, félaga Len-
íns. Stalín verður við þeirri ósk. Hittir Kamenev og
Zinoviev í skrifstofu sinni í Kreml, en segir eftir fundinn:
Nú eru þeir komnir í kisturnar. Við þurfum ekki annað
en taka þeim gröf.
Eftir það er settur vörður um hús Gorkís. Þegar hann
óskar eftir því við Stalín, að hann fái að skreppa til Ítalíu
af heilsufarsástæðum, svarar hann: Þú getur farið til
Krím, þar er gott að vera!
En Gorkí fer hvergi. Hann hverfur hægt og sígandi inn
í þögnina. Á þaðan að vísu afturkvæmt — eftir dauðann.
Gorkí leggur metnað sinn í að hjálpa öðrum. Hann er
félagi í raun. Eins og Pasternak. Hvorugum þeirra kemur
til hugar að taka nærri sér, hvað þá móðgast, þegar Stalín
lýsir yfir 1935, að Mayakovský hafi verið „gáfaðasta og
mesta skáld samtímans". Eða var það: sósíalismans? Hálf-
um áratug eftir að skáldið framdi sjálfsmorð. Auðvitað
var það glæpur gegn ríkinu. Auglýsing um óhamingju í
landi hamingjunnar. En allir vita, að þetta var gervióham-
ingja, sprottin af gerviefasemdum. Kannski eru þessi orð
cinvaldans ekki síður uppreisn fyrir konuna sem hann
hafði elskað öðrum fremur, þessa einu konu: Nadya!
Hafði hún ekki einnig fargað sér með sama hætti? Af
sömu ástæðum? Kúla í heilann, eða kúla í hjartað —
hverju breytti það? í þessu drama er leikurinn spunninn
af tilviljunum og blindum náttúrulögmálum, en ekki
fyrirfram ákveðinn. Á bak við hann engin örlög, svo
mikið veit hann.
Já, örlögin, einmitt. Um þessar mundir kemur Emil
Ludwig til Moskvu, heimsfrægur spyrill og rithöfundur,
sérfræðingur í stórmennum. Höfundur margra bóka, m.a.
um Napoleon, þar sem hann kemst svo að orði, að snill-
ingur sé blossi af himni, sem sjaldan finnur höfuð við sitt
hæfi. Stalín hefur lesið þessa bók og tekur orðin til sín.
Hann hrósar Emil Ludwig og gerir gælur við hann,
óvanalegt! Veltir jafnvel fyrir sér, hvort hann eigi ekki að
biðja hann — eða bjóða honum — að skrifa ævisögu sína,
en hættir við. Það þarf góðan kommúnista til. Gorkí
kannski? En hann sýnir engan áhuga. Engu líkara en hann
telji sína eigin ævisögu merkari en lífshlaup Stalíns! Þeir
eru óútreiknanlegir þessir listamenn. Eigingirnin upp
máluð. Eða kannski hann ætti að biðja — eða bjóða —
Fcuchtwanger að skrifa ævisöguna? Hann er einnig verð-
ugur, góður marxisti. (Þegar Feuchtwanger kom til
Moskvu að fylgjast með Búkharínréttarhöldunum án þess
það opni augu hans fyrir ógnarstjórninni, hittir hann
Stalín að máli og það fer ekki sérlega vel á nieð þeim.
FRAMHALD