Morgunblaðið - 15.11.1983, Síða 16

64
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1983
Talið er að á milli 5000 og 6000
manns leggi stund á rúpnaveiðar á
hverju hausti, samkvæmt upplýs-
ingum sem Morgunblaðið fékk hjá
Sverri Sch. Thorsteinsson, for-
manni Skotveiðifélags íslands.
Þar af er talið að á milli 150 og 200
menn stundi rjúpnaveiðar í at-
vinnuskyni á hverju hausti. Jafn-
framt er álitið að ekki færri en
10.000 manns eigi skotvopn og um
4.000 menn hafa endurnýjað
skotvopnaleyfi hjá lögreglunni í
Reykjavík.
Sverrir sagði í spjalli við Mbl.
að það væri mat Skotveiðifélags-
ins að megnið af þeim mönnum
sem færu til fuglaveiða, stunduðu
rjúpnaveiðar. Misjafnt væri hins
vegar hversu oft menn færu, en
fjöldi manna færi ekki oftar en
einu sinni til þrisvar sinnum á
hausti. En þó væru til atvinn-
umennirnir svokölluðu, sem færu
eins oft og hægt væri og stætt
væri vegna veðurs. Þessir menn
seldu síðan afla sinn.
Varðandi veiðiréttarmál, gat
Sverrir þess að þau hefðu lengi
verið ofarlega á dagskrá í Skot-
veiðifélaginu og hefðu menn sýnt
þessum málum sérstaka rækt.
Sverrir sagði að félagið hefði mik-
inn áhuga á réttindum manna á
hreindýraveiðisvæðum og það
væri mat félagsins að hreindýrin
væru eign þjóðarinnar og hefðu
landeigendur ekki neinn forgang
þar að, en þessi mál væru í ólestri,
og ekki síst af hálfu menntamála-
ráðuneytisins, sem ætti að halda
utan um þau. Varðandi gæsaveið-
ar, sagði Sverrir, að hann hefði
setið í nefnd á vegum ráðuneytis-
og fuglafriðun, nr. 33/1966. í 2. gr.
þeirra er kveðið svo á, að landeig-
anda einum eða ábúanda, ef jörð
er byggð á leigu, séu heimilar
fuglaveiðar í landareign sinni. En
hvað er landareign? Um það getur
risið ágreiningur í fjölmörgum til-
vikum. Eðlilegast virðist að skýra
þetta hugtak í umræddum lögum
svo að það taki til lands, sem lúti
fullkomnum einkaeignarrétti.
Samkvæmt 2. til 5. gr. sömu laga
virðist aðalreglan sú, að afréttir
eru almenningi frjálsir til fugla-
veiða. Þar segir: „Öllum íslenskum
ríkisborgurum eru fuglaveiðar
heimilar í afréttum og almenning-
um utan landareigna lögbýla,
enda geti enginn sannað eignar-
rétt sinn til þeirra."
Svo virðist sem sá misskilning-
ur sé nokkuð útbreiddur, að það að
eiga afrétt heimili landeiganda
eða landeigendum að banna
mönnum þar fuglaveiði. Afréttar-
eign fylgir einungis ákveðinn
takmarkaður afnotaréttur, t.a.m.
beitarréttur og veiðiréttur í vötn-
um og ám, en alls ekki betri réttur
til fuglaveiða, en íslenskir ríkis-
borgarar almennt njóta. Á þessum
misskilningi kunna í ýmsum til-
vikum að hafa byggst auglýsingar
landeigenda um bann við rjúpna-
veiðum á afréttum þeirra. Hér er
þó skylt að taka fram að til kunna
að vera einhverjir afréttir í einka-
eign, sbr. niðurlag lagaákvæðisins
hér að framan.
f nokkur ár auglýstu Ölfus- og
Selvogshreppar rjúpnaveiðibann á
afréttum sínum, m.a. á Hellis-
Talið að á milli 5000 og 6000
manns veiði ijúpu á hveriu hausti
ins sem fjallaði um þessi mál og
væri niðurstaðan sú að samskipti
veiðimanna og landeigenda séu í
nokkuð góðu horfi. Einnig hefði
gæsanefnd félagsins samið við
bændur víða um land um að fé-
lagsmenn Skotveiðifélagsins
fengju aðgang að veiðum í löndum
þeirra, en menn fengju aðeins
þessi réttindi að undangengnu
prófi hjá Skotveiðifélaginu.
Varðandi réttindi rjúpnaveiði-
manna sagði Sverrir, að félagið
hefði snúið vörn í sókn varðandi
landréttarmálin. Væri það mat fé-
lagsins að landeigendur, sem teldu
sig eiga lög frá fjöru og upp í
jökla, yrðu að sýna fram á og
sanna það að þeir ættu landið. Það
væri skoðun félagsins að menn
væru í fullum rétti að veiða á af-
réttum og almenningum, svo og
ógirtum beitarlöndum, jafnvel þó
þau lægju býsna nálægt ræktuð-
um löndum og bæjum. Hins vegar
vildi félagið að veiðimenn virtu að
fullu rétt landeigandans, væri
hann til staðar.
Hér á eftir birtist greinargerð
frá Landréttarnefnd Skotveiðifé-
lagsins um það, hvar má veiða
rjúpu og hvar ekki.
Hvar má skjóta rjúpu
og hvar ekki?
Rjúpnaveiðitíminn er hafinn.
Vaknar þá sú spurning enn, sem
rjúpnaskyttur spyrja sjálfar sig
og aðra: Hvar má veiða rjúpu og
hvar ekki? Því miður fer því fjarri
að reglur séu svo skýrar, að unnt
sé með vissu að draga glögg mörk
í hverju einstöku tilviki milli
landa, sem almenningi er heimilt
að veiða á án sérstaks leyfis, og
landa, þar sem veiðileyfis er þörf.
Meginreglurnar eru þó nokkuð
ótvíræðar í lögum um fuglaveiðar
heiði. Af einhverjum óútskýrðum
ástæðum tók lögreglan á Selfossi
að sér að framfylgja banninu, m.a.
með því að leggja hald á byssur
manna, sem gengu til veiða á
þessa afrétti. Ein rjúpnaskyttan
höfðaði mál fyrir bæjarþingi
Reykjavíkur í febrúar 1975 (mál
nr. 525/1975) gegn fjármálaráð-
herra, dómsmálaráðherra og rík-
issaksóknara fyrir hönd ríkissjóðs
til greiðslu bóta vegna þess að
Skotveiðifélag Islands með tilmæli til rjúpnaveiðimanna:
Virðið lög og reglur varðandi
vopn, leyfi, skotfæri og landrétt
SKOTVEIÐIFÉLAG íslands hefur
sent frá sér eftirfarandi fréttatil-
kynningu, í tilefni þess að
rjúpnaveiðitíminn er hafinn.
Rjúpnaveiðitími er í algleym-
ingi. Skotveiðifélag íslands hvetur
hérmeð félagsmenn sína og aila
aðra sem ganga til rjúpna, að
virða gildandi lög og reglur varð-
andi skotvopn, skotfæri, vopna-
leyfi og landrétt.
1. Gangið vel um land og lífríki.
2. Virðið rétt landeigenda.
3. Sýnið öðrum veiðimönnum
háttvísi.
4. Gangið til veiða í einu og öllu
með hugarfari góðs veiðimanns.
5. Látið vita af ykkur, ef nokkur
kostur er, bæði við komu og
brottför (upphaf og lok veiði-
ferðar). Látið vita hvert farið
er og um áætlaðan veiðitíma.
6. Félagsmenn, munið að útfylla
veiðiskýrslu. Þær eru þýð-
ingarmikil gögn við rannsóknir.
7. Verið vel útbúnir að öllu leyti.
Öll rjúpnaveiði á vélknúnum
farartækjum er bönnuð. Fugla-
veiði á vélsleðum er siðleysi.
Þá hefur Skotveiðifélagið bent á
heppilegan útbúnað fyrir rjúpna-
skyttur og segir að eftirfarandi
útbúnaður sé miðaður við eins
dags gönguferðir á rjúpnaveiðum.
Mikilvægt sé að miða útbúnað við
aðstæður og veðráttu hverju sinni
og á sumum sviðum gildi að hver
verði að haga útbúnaði sínum sem
reynslan kennir honum. Hins veg-
ar sé annar búnaður ófrávíkjan-
legur og ætti enginn að ganga til
rjúpna án þeirra hluta. Síðan seg-
ir:
Klæðnaður:
Nærfot, síðar ullarnærbuxur og
langerma ullarbolur.
Milliskyrta, sem loftar vel (ull-
arskyrta, peysa).
Lopapeysa, víð og þykk (eða lamb-
skinnsvesti).
Anorak, vindheldur, síður í áber-
andi lit.
Buxur, helst úr ull, víðar. Galla-
buxur harðna í frosti og eru því
óhæfar. Fjallgöngubuxur rétt
niður fyrir hné eru góðar.
Ullarsokkar, háir og þykkir.
Ullarvettlingar, belgvettlingar eða
skotvettlingar.
Ullartrefill.
Húfa (lambhúshetta), æskilega í
sterkum lit.
Föt til vara í plastpoka, ullarnærföt,
regnföt, ullarsokkar og ullarvettl-
ingar.
Matur:
Leggið aldrei af stað í gönguferð
fyrr en eftir undirstöðugóðan
morgunverð.
Nesti: Brauð með góðu áleggi,
kjötbiti, ávextir.
Drykkir: Ávaxtasafi, heitt kaffi, te,
súpa eða kakó. Tekinn skal vari
fyrir því að drekka kalt fjallavatn,
oftast nægir að skola munninn
með köldu vatni.
Geymið allan útbúnað í góðum,
litsterkum bakpoka á grind.
Skilyrðislaus
neyðarbúnaður:
Álpoki
Pennamerkjabyssa eða merkjaskot í
haglabyssu.
Stór appelsínugulur poki (plast,
nælon).
Skilyrðislaus
útbúnaður:
Áttaviti.
Landakort.
Skyndihjálparpakki.
Úr, klukka.
Vasahnífur, snæri.
Vasaljós, með rafhlöðum, sem þola
mikið frost.
Flauta.
Hitatæki, stormeldspýtur, spritt.
Annar útbúnaður:
Feröaútvarp.
Labb/rabb-tæki.
Kerti.
Stormgleraugu.
Andlitshlíf.
Hæðarmælir, lítill.
Þrúgur, skíði, mannbroddar.
Klósettpappír.
Auk þess getur komið sér vel að
hafa ýmislegt smávegis, svo sem
límband, saumnál, tvinna, vara-
reimar og plastpoka.
Að lokum: Skiljið bíllykla ávallt
eftir við bílinn.
Veiðibúnaður:
Skotvopn, í burðaról.
Skotfæri, í belti eða tösku.
Sjónauki, léttur.
Hreinsitæki.
Skotkrækja.
Skotvopnaleyfi.
Útbúnaður: