Morgunblaðið - 22.01.1984, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1984
59
Um þessa mynd segir Halldór: „Þessi raynd er tekin, þegar vid sýndum Stokkhólma-Rauð 618 meó afkvæmum í fyrsta og eina skipti á Vindheimamelum. Lengst til hægri er ég á Rauð, en síðan
kemur Þórólfur Pétursson, Halldór Jónsson — afbragðsmaður sem lengi hefur verið hjálparhella mín og hægri hönd — Eysteinn Jóhannsson, Pétur Sigurðsson á Hjaltastöðum og kona mín, Þórdís
Jónsdóttir. Þau sitja þarna þau fimm hross undan hestinum, sem búið var að temja.“
Ljósm: Anders Hansen.
Ungir stóðhestar undan Stokkhólma-Rauð 618. Þeirra er að taka upp merki ættföðursins að honum föllnum og ef til
vill leynist í þessum hópi afburðahestur, sem mun bera hróður skagfirskra hrossa vítt um landið og til útlanda.
hjá hrossaræktarráðunautunum?
„Já, það er rétt, enda kemur
bæði til að ráðunautarnir eru ekki
alvitrir, og svo hitt, að margir eiga
erfitt með að sætta sig við harða
dóma á hrossum sínum.
Þegar Theódór hætti sem ráðu-
nautur, kom Gunnar Bjarnason á
skellinöðrunni og tók við. Ég man
eftir einni sýningu, þar sem Sig-
urður í Krossanesi sýndi jarpan
graðfoia frá Löngumýri. Hestur-
inn fékk ekki fyrstu verðlaun, og
Sigga stórmislíkaði og reið marga
hringi kringum Gunnar á þeim
jarpa og sló til hans með svipu
sinni og skammaði ráðunautinn
óskaplega!
Skýringin á þessu var meðal
annars sú, að Gunnar var mennt-
aður kaupstaðarstrákur, sem
menn héldu að þekkti ekki gang-
tegundirnar. Hann hefur nú mikið
breyst síðan! — Það hafa fáir
meira vit á hrossum og hrossa-
rækt en Gunnar og ég hef lært
meira af honum en nokkrum öðr-
um hestamanni og á vonandi eftir
að læra meira. — Jafnframt held
ég svo að ég hafi getað komið að
einhverju lítilræði hjá Gunnari í
staðinn, eins og meðal annars sést
á því að nú metur hann að ég held
gamla Stokkhólmakynið meira en
Hornafjarðarhrossin, og raunar
tími til kominn!"
— Já, Gunnar hefur löngum
þótt hallur undir Hornafjarðar-
kynið?
„Já, en satt að segja held ég að
hann hafi metið heimasæturnar
hornfirsku meira en hrossin, en
hann á svo góða konu að hann þarf
ekki að sækja neitt til Hornafjarð-
ar í því efni. En talandi um gamla
Stokkhólmastofninn, þá má geta
þess, að Gunnar vinur minn segir
Stokkhólmahrossin flest komin út
til Þýskalands. Ég tel mig vita
betur og mun gera mitt besta til
að ná kyninu upp aftur. Nú á ég
fimm hvítar hryssur af þessu kyni
og ungan graðhest með sama lit,
af þessum gamla stofni."
Ræktun
Svaðastaðahrossa
— Auk Stokkhólmahrossanna
hefur þú svo verið með Svaða-
staðahross, hafa þau ekki verið
aðalatriðið í ræktun þinni undan-
farin ár?
„Það er nú kannski erfitt að
segja hvað hefur verið aðalatriði í
ræktuninni í þessu tilliti og hvað
ekki. Þegar ég keypti Stokkhólma
af föður minum, hafði jörðin verið
í eyði í nokkur ár, en ég keypti
bæði jörðina og flest hrossin sem
þar voru, en flest þeirra voru af
gamla Stokkhólmakyninu. Með
þeim hófst mín ræktun. — Ýmis-
legt hefur hins vegar gert það að
verkum að ég hef ekki fengist ein-
göngu við ræktun þessa stofns,
skortur á afburða stóðhesti af
stofninum hefur meðal annars
komið til, en nú vona ég að brátt
megi ráða bót á þeim vanda.
Fyrir utan Stokkhólmastofninn
hef ég svo verið með Svaðastaða-
hross, eða austan-vatna-hross úr
Skagafirði. Ég hef aldrei ræktað
önnur hross en skagfirsk. Þegar
Jón bóndi á Hofi á Höfðaströnd
hætti að búa, keypti ég stóðið af
honum. Þetta voru afbragðs hross,
enda tel ég Jón hafa verið einn af
mestu hestamönnum í Skagafirði
á sinni tíð, glöggur á hross og af-
buróa tamningamaður. Þá get ég
nefnt, að eitt sinn keypti ég
fimmtán hryssur og þrjá unga
stóðhesta í Kirkjubæ og sumar af
mínum bestu hryssum hef ég
keypt hjá Friðrik bónda Pálma-
syni á Svaðastöðum. Friðrik er af-
ar hestglöggur maður og hann
geymdi hrossin fyrir mig í nokkur
ár. Svo glöggur er Friðrik á hesta,
að sæi hann einu sinni hross hjá
mér, þekkti hann það alltaf aftur.
Enn get ég svo nefnt það, að mjög
margt góðra hrossa hef ég keypt
úr stóði Sigurmons Hartmanns-
sonar í Kolkuósi, þar eru kosta-
mikil hross eins og alþjóð veit.“
— Og einn frægasti stóðhestur
þinn kom þaðan?
Stokkhólma-Rauður 618
frá Kolkuósi
„Já, sá frægasti og sá besti,
Rauður 618, sem ég hef kallað
Stokkhólma-Rauð, þótt ýmsir
virðist eiga erfitt með að kyngja
því nafni.
Það er vandi að eignast eða
koma sér upp nægilega góðum
stóðhesti, og marga eignaðist ég
góða en lengi engan nógu góðan.
Pétur bróðir minn á Hjaltastöðum
átti hins vegar afskaplega falleg-
an hest, Rauð 618 frá Kolkuósi,
sem var hreinn Svaðastaðahestur
af Kolkuósslínunni. Pétur sýndi
Rauð á landsmótinu á Hólum 1966
og það öfunduðu hann allir af
hestinum fyrir mótið. Þegar hann
kom heim með hestinn að mótinu
loknu var hann á hinn bóginn ekki
öfundsverður. Svo hart var Rauð-
ur dæmdur af „snillingunum" þar,
að dómurinn var að mínu mati
ekkert annað en geldingadómur.
Eg hreifst hins vegar mjög af
hestinum, og falaði hann nú af
Pétri að mótinu loknu og var það
auðsótt mál eftir Hólaferðina.
Mér var á hinn bóginn mikill
vandi á höndum eftir þetta mót.
Ég var með hest, sem ég efaðist
ekki um að byggi yfir miklum
hæfileikum og miklu kynbótagildi,
en örðugt gat reynst að sanna
ágæti hans eftir Hólamótið. Ég
ákvað þó að reyna til þrautar,
skírði Rauð upp og nefndi hann
Stokkhólma-Rauð, svona eins og
til að leggja áherslu á að ég stæði
eða félli með hestinum. Hestinn
notaði ég svo á-hryssustofn minn,
sem var ágætur og kostamikill.
Stokkhólma-Rauður var stór, al-
hliða gæðingur, hágengur töltari
og flugvakur og með sæmilegt
brokk. Viljinn var mikill, en lund-
in ljúf. — Gallalaus var hesturinn
þó ekki frekar en önnur hross, svo
sem sjá má af því að ef hryssurnar
voru mjög gangsamar, vildu koma
of skeiðlægir hestar undan hon-
um. Það, sem á hinn bóginn ein-
kennir þorra afkvæma hans, er af-
burða mikið gangrými."
Stokkhólma-Rauður
fer að Hólum
— Og smám saman hrakti hest-
urinn dóminn frá Hólum 1966?
„Já, svo sannarlega. Ég notaði
hestinn á hryssurnar mínar, tók
þá áhættu að fara eftir eigin
hyRgjuviti í stað þess að hlíta
geldingardómi hinna hálfmennt-
uðu „snillinga". Ég vildi standa
eða falla með Rauð, og hætta
þessu ef illa færi. Það varð þó
ekki, því hesturinn óx jafnt og
þétt í áliti, og að því kom að Þor-
kell Bjarnason hrossaræktarráðu-
nautur kom til mín og óskaði eftir
því að fá hestinn leigðan á kyn-
bótabú ríkisins á Hólum í Hjalta-
dal, en þar er sem kunnugt er unn-
ið að ræktun Svaðastaðahrossa.
Ég var satt að segja mjög undr-
andi á þessari bón Þorkels, en
hann sagði Rauð vera eina stóð-
hestinn, sem gæti bjargað rækt-
unarbúinu á Hólum. Ég svaraði
Þorkeli neitandi, sagði að hann
fengi ekki Stokkhólma-Rauð, gat
þess að ég hefði alltaf talið hann
fyrstu verðlauna hest, en þó væri
þeim nær að notast við þá hesta,
sem þeir hefðu dæmt til fyrstu
verðlauna. Þorkell gafst þó ekki
upp og loks lét ég hestinn eftir á
SJÁ NÆSTU SÍÐU