Morgunblaðið - 01.02.1984, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. FEBRÚAR 1984
55
Mismunandi holdfylling á lærum og mölum á jafnþungum dilkaröllum, t.v. fall af lambi undan lágfættum hrút, en t.h.
undan háfættum hrút.
þeirra. Þó smekkur manna með
tilliti til fitu sé mjög breytilegur,
þá er ljóst að sífellt færri neytend-
ur vilja borða feitt kjöt. Hitt er
jafnljóst, að nokkur fitusöfnun er
nauðsynleg til að tryggja gæði
kjötsins, einkum þar sem allt kjöt
er fryst. Þetta ber að hafa í huga,
og jafnframt ber að virða fitusöfn-
unareiginleika fjárins með hlið-
sjón af sumarhögum og þeim væn-
leika sem vænta má á viðkomandi
landsvæðum. Hinn bráði þroski
lágfætta fjárins er óumdeilanleg-
ur kostur þar sem stefnt er að
mikilli frjósemi og vaxtarskilyrði
eru ekki betri en svo, að meðalfall-
þungi dilka sé 13—15 kg.
Við slík skilyrði verður ekki hjá
því komist, að stór hluti lamba af
hinni grófbyggðu og beinastóru
gerð falli í mati og verði mjög lé-
leg vara. Hins vegar er lágfætta
fénu hættara við offitun, þegar
þungi fallanna nálgast 18—20 kg,
einkum þegar um gimbrarlömb er
að ræða. Af þessum sökum má
ekki stefna að eins bráðum þroska
fjár í landbestu sveitum, þar sem
vænleiki er mestur, þótt ekki megi
á slíkum stöðum fremur en annars
staðar missa sjónar á markmið-
inu, sem er ræktun vöðvasöfnun-
arfiár.
A það skal að lokum bent, að
innan lágfætta stofnsins á Hesti
hefur komið f ljós verulegur arf-
gengur breytileiki á fituþykkt,
sem bendir eindregið til, að ná
megi árangri í úrvali gegn fitu-
söfnun, án þess að aðrir kjötgæða-
eiginleikar spillist. Þetta sýnir sig
í minnkandi fitu síðan farið var að
velja gegn henni.
Er stjörnuflokkurinn
einskis virði?
Árið 1977 var reglum um kjöt-
mat breytt og þá tekinn upp nýr
gæðaflokkur, stjörnuflokkur, fyrir
„skrokka sérlega vel vaxna og með
greinilegum ræktunareinkennum,
vel holdfyllta, einkum í lærum og
á baki, hæfilega feita og með
jafnri og hvítri fitudreifingu um
allan kroppinn".
Fyrir þennan gæðaflokk fá
bændur 5% hærra verð en fyrir 1.
flokk, og var tilgangurinn sá að
hvetja bændur til að framleiða
betra kjöt og koma jafnframt til
móts við fjölbreyttar óskir neyt-
enda. Hins vegar skortir mikið á,
að neytendum hafi verið kynntar
þessar reglur sem skyldi, enda eru
þeir í miklum minnihluta, sem
gera sér grein fyrir því í hverju
mismunur einstakra gæðaflokka
er fólginn.
Nýlega var gerður ítarlegur
samanburður á kjötgæðaeiginleik-
um dilkaskrokka af mismunandi
gæðaflokkur, þar sem hver
skrokkur var hlutaður sundur eft-
ir ákveðnum reglum og veginn
hver vefur, þ.e. fita, vöðvi, bein, í
hverjum skrokkhluta. Jafnframt
voru vegnir 15 einstakir vöðvar,
allir þeir verðmestu, og gerðar ít-
arlegar mælingar á skrokklögun,
vöðva- og fituþykkt.
Nokkrar af markverðustu
niðurstöðum þessa samanburðar
eru birtar í meðfylgjandi töflu.
Þar kemur fram, að í stjörnu-
skrokkunum var um 7% meiri
vöðvi og 15% minni fíta en í 1.
flokks föllum, enda er hámark sett
á fituþykkt falla í stjörnuflokki.
Þessi munur samsvarar 560 g
þyngri vöðva í 14 kg stjörnuflokki
eða með öðrum orðum ríflegri
tveggja manna máltíð í hreinum
vöðva.
Enda þótt beinaþungi sé svipað-
ur í báðum flokkum, þá eru öll
bein styttri í stjörnuflokknum
sem af sér leiðir aukna vöðva-
þykkt um allan skrokkinn, svo
sem fram kom í þessari rannsókn,
Vöðvaþykktin ein sér er mikils-
verður eiginleiki, þar sem slíkir
skrokkar bjóða upp á betri nýt-
ingu, ekki síst þegar matreiða skal
einstaka vöðva, sem nú færist í
vöxt hér og erlendis. Ennfremur
hefur sýnt sig í erlendum rann-
sóknum, að þykkir vöðvar eru að
jafnaði meyrari og lostætari en
þunnir, þar sem í þeim er hærra
hlutfall mjúkra vöðvaþráða en
minni tengivefur. Þá kemur fram
umtalsverður munur á dreifingu
vöðva sem lýsir sér m.a. í nær 13%
þyngri bakvöðva, 18% þyngri
lundum og 12% þyngri innlæris-
vöðva í stjörnuskrokknum, en
þetta eru eftirsóttustu og dýrustu
vöðvar skrokksins. Einnig má
benda á, að flatarmál vöðvans í
kótelettunni var um 24% stærra í
stjörnu-skrokknum.
Þessar niðurstöður lýsa best
þeim markmiðum, sem stefnt er
að með bættu byggingarlagi
sauðfjár. Stefán Aðalsteinsson
gerir lítið úr kynbótum af þessu
tagi og telur þær ekki borga sig
fyrir bóndann. Svo sem að framan
greinir er nú aðeins 5% verðmun-
ur á 1. flokki og stjörnuflokki. Að
okkar áliti er sá verðmunur of lít-
ill, séu ofangreindar upplýsingar
um raunverulegan gæðamun
flokkanna hafðar í huga. Enn sem
komið er fer aðeins u.þ.b. 1% allra
dilkafalla í landinu í stjörnu-
flokk, og sýnir það, að mikið starf
er enn óunnið á þessum vettvangi.
Til eru þó þeir bændur, sem með
Tízkuverzlunin
/
Rauðarárstig 1 Sími 15077
skipulegu kynbótastarfi hafa náð
þeim árangri að fá milli 30 og 40%
lamba sinna í stjörnuflokk sam-
fara miklum vænleika, og sýnir
það hve góðum árangri er unnt að
ná á þessu sviði.
U.þ.b. 85% verðmæta sauðfjár-
framleiðslunnar eru kjöt. Þótt við
viljum síst varpa rýrð á þátt ullar-
innar í sauðfjárafurðum né mik-
ilvægi ullariðnaðar í landinu, þá
er ljóst, að kjötframleiðsla verður
áfram undirstaða íslenskrar
sauðfjárræktar. íslenskir neyt-
endur mynda stærsta og örugg-
asta markað landbúnaðarins. Það
er í senn hagur og skylda bænda-
stéttarinnar, rannsóknarmanna
og leiðbeinenda hennar að leitast
við að fullnægja óskum þessa
markaðar með aukinni hag-
kvæmni, fjölbreytni í framleiðslu
og alhliða vöruvöndun.
Höfundar greinarinnar eru sér-
fræóingar í búfjárrækt við Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins.
Lestunar-
áætlun
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
HULL/GOOLE:
Jan ... 7/2
Jan ... 20/2
Jan ... 5/3
Jan .... 19/3
ROTTERDAM:
Jan .... 8/1
Jan .... 21/2
Jan .... 6/2
Jan .... 20/3
ANTWERPEN:
Jan .... 8/2
Jan .... 22/2
Jan .... 7/3
Jan .... 21/3
HAMBORG:
Jan .. 10/22
Jan ... 24/22
Jan ... 9/35
Jan ... 23/31
HELSINKI:
Jan ... 22/2!
LARVIK:
Hvassafell ... 13/2!
Hvassafell ... 27/2?
Hvassafell ... 12/3 5
GAUTABORG:
Hvassafell 14/2
Hvassafell 28/2
Hvassafell 13/3
KAUPMANNAHÖFN:
Hvassafell ...... 15/2
Hvassafell ...... 29/2
Hvassafell ...... 14/3
SVENDBORG:
Hvassafell ....... 2/2
Hvassafell ...... 16/2
Arnarfell ....... 24/2
Hvassafell ....... 1/3
ÁRHUS:
Hvassafell ....... 2/2
Hvassafell ...... 16/2
Helgafell ....... 24/2
Hvassafell ....... 1/3
FALKENBERG:
Mælifell ........ 14/2
GLOUCESTER MASS.:
Jökulfell ....... 15/2
Skaftafell ...... 25/2
HALIFAX, KANADA:
Skaftafell ...... 26/2

SKIPADEILD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Sími 28200 Telex 2101
Samanburður á nokkrum mikilvægum kjöteiginleikum
jafnþungra (14 kg) dilkaskrokka í stjörnuflokki (DI*) og 1.
flokki (1)1).
Meðaltöl byggð á krufningu 10 skrokka úr hvorum flokki,
sem valdir voru af handahófi í tveimur sláturhúsum.
Eiginleiki (■æðaflokkur DI* DI % mismunur
lllutfall vöAva í heilum skrokk 60,1% 56,1% 7,1
Hlutfall fitu í heilum skrokk 22,5% 26,5% -s-15,1
lllutfall beina í heilum skrokk 11,8% 12,0% + 1,7
Kg vöðvi per kg bein í heilum skr. 5,40 4,69 9,6
Iningi vöðva í la rum (g) 3054 2845 7,3
Þungi »öð»» í hrygg (g) 1715 1527 12,3
Imngi innlærisvöðvans (g) 408 364 12,1
Iningi bakvöðvans (g) 734 652 12,6
l*ungi lundanna (g) 272 231 17,7
Flatarmál kótelettuvöðva (cm1) 16,7 13,5 23,7
Fituþykkt ofan á kótelettuvöðva (mm) 3,0 3,1 +3,2
Mesta fituþykkt á síðu (mm) 7,7 8,8 + 12,5