Morgunblaðið - 06.06.1984, Síða 8

56
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 1984
NÁMSFERÐ VIOSKIPTAFRÆDINEMA
Viö nám í Insead.
Insead-viðskiptaháskólinn
eftir Kristin
Sv. Helgason
Insead-viðskiptaháskólinn var
stofnaður 1958 af kaupsýslu-
mönnum í Evrópu sem vildu á
þennan hátt verða að liði í sam-
einingu Evrópu. Enda kemur það
fram í stofnsamþykkt að markmið
hans sé viðskiptamenntun fólks
frá öllum iöndum, rannsóknir í
viðskiptafræðum og málum sem
snerta efnahagslega sameiningu
Evrópu. Annað markmið þeirra
sem stóðu að stofnun skólans á
sínum tíma var að Evrópa eignað-
ist vipskiptaháskóla sem gæti
keppt við þá bestu í Bandaríkjun-
um. Ungt fólk gæti því fengið þá
viðskiptamenntun sem það æskti
eftir í Evrópu. í dag nýtur Insead
mikils orðstírs og því vel viðeig-
andi að kynna þá starfsemi sem
þar fer fram en hún er bæði mikil
að magni og gæðum. Ég vil í þess-
ari stuttu kynningargrein gera
grein fyrir starfi Insead eins og
það kom mér fyrir sjónir í heim-
sókn íslenskra viðskiptafræði-
nema fyrir nokkru.
12.Meistarapróf í vióskiptafræóum
MBA (Master of Business
Administration) -nám í Insead er
mjög þungt og inntökuskilyrði
ströng en þau eru eftirfarandi í
meginatriðum:
1. Há einkunn á GMAT-prófi
(staðlað bandarískt próf yfir
stjórnunarfærni).
2. Aldur 25—30 ára.
3. Starfsreynsla.
4. Staðgóð þekking í ensku og
frönsku (þýska áður skilyrði en
ekki lengur).
Námið tekur 1 ár en sambæri-
legt nám annars staðar venjulega
um 2 ár. Það gefur augaleið að
yfirferð er mjög mikil og kröfurn-
ar miklar. Við val á umsækjendum
er reynt að skapa alþjóðlegt and-
rúmslóft þannig að það séu í það
minnsta nemendur frá 30 löndum
þar við nám á sama tíma. 285
stúdentar eru teknir inn á hverju
ári. Náminu er skipt upp í 5 annir.
Á fyrstu 3 önnunum er farið í þau
námskeið sem eru skylda til
MBA-prófs en á síðustu 2 velja
nemendur sér valgreinar á því
sviði sem þeir vilja sérmennta sig
á. í sky’.Junámsefninu eru hefð-
bundnar greinar eins og stjórnun,
sala, fjármál, tölfræði, framleiðsla
og stefnumótun. Talið er nauð-
synlegt að nemendur hafi góða
þekkingu á öllum þessum sviðum
áður en þeir hefja sérhæfingu
sína. í sérnámi sínu geta nemend-
ur, sem vilja t.d. leggja megin-.
áherslu á sölu, valið úr námskeið-
um eins og stefnumótun við sölu,
markaðsrannsóknir eða rannsókn-
ir á hegðun neytenda svo dæmi
séu tekin.
Kennsluaðferðir eru með nokk-
uð öðrum hætti en við þekkjum
hér á landi. Það er mikið beitt
svokallaðri verkefnaaðferð (“case
method") en hún byggist á því að
nemendur fá verkefni sem tekin
eru beint úr raunveruleikanum.
Þeir vinna síðan í hópum að lausn
verkefnisins og kynna hana fyrir
öðrum nemendum og kennara.
Þessir aðilar rökræða síðan gæði
lausnarinnar. Þessari aðferð er nú
mikið beitt við helstu viðskipta-
skóla í heiminum og er hægt að
benda á Harvard Business School
í því sambandi. Hún gerir kröfur
til að nemendur geti tjáð skoðanir
sínar fyrir öðrum og tekið ákvarð-
anir. Éinnig eru starfandi fyrir-
tæki athuguð og reynt að spá í
væntanlega þróun þeirra. Á t.d.
Kristinn Sv. Helgason
fyrirtæki eins og IBM að fjölga við
sig vöruflokkum? Hefur það yfir
að ráða nægilegum styrk og
tækniiegri þekkingu til að ráðast á
nýja markaði eða markaðshluta?
Þetta gæti verið dæmi um verk-
efni í stefnumótun (strategy) í
Insead. Aðrar athyglisverðar
kennsluaðferðir eru notkun að-
ferða til að líkja eftir raunveru-
legum aðstæðum („simulations") í
t.d. fjármálum og sölu.
Það kom fram í samtölum við
nemendur að vinnuálag er gífur-
lega mikið og þá sérstaklega á
fyrstu önnunum meðan þeir eru að
treysta sig í sessi. Námsefnið er
það mikið að jafnvel sólarhringur-
inn dugir ekki til að lesa allt. Þá
reynir á skipulagsgáfu nemenda
við að greina aðalatriði frá auka-
atriðum. Það er því ekki að ósekju
að MBA-námið í Insead er eitt hið
virtasta sinnar tegundar. Stórfyr-
irtæki bíða í röðum eftir nemend-
um með þessa menntun. Meðal-
byrjunarlaun eru um 70.000 ísl. kr.
á mán. en dæmi eru um að þau
hafi farið upp í 155.000 kr.
Evrópu-Asíustofnunin
Euro-Asia Centre er óháð stofn-
un, sem komið var á fót af um 70
fyrirtækjum bæði úr Evrópu og
Ásíu. Hún hefur það að markmiði
að auka viðskipti, efla boðmiðlun
og skilning milli Evrópu og Asíu-
landanna. Hún vinnur að þessum
markmiðum með eftirtöldum
hætti:
1. Stundar rannsóknir bæði í Evr-
ópu og Asíu.
2. Heldur ráðstefnur í báðum
heimshlutunum.
3. Gefur út tímarit, The Euro-
Asia Business Review.
4. Veitir félögum upplýsingar,
kemur á viðskiptasamböndum,
skipuleggur námsferðir til
Asíulandanna og heldur nám-
skeið fyrir fyrirtæki.
Ráðstefnurnar standa yfirleitt
yfir í 1—2 vikur. Þær eru bæði
haldnar í Evrópu og Asíulöndum.
Stofnunin hefur í síauknum mæli
skipulagt námsferðir evrópskra
stjórnenda til Japans og annarra
Asíulanda samhliða því sem
ráðstefnur eru haldnar. Hún hefur
komið sér upp góðum samböndum
þannig að tryggt er að þátttakend-
ur fái aðgang að mörgum af best
reknu og tæknivæddustu fyrir-
tækjum Asíulanda. Þessi nám-
skeið þykja í háum gæðaflokki
sem ræðst af því að mörg stórfyr-
irtæki senda starfsmenn sína á
slík námskeið. Þar reyna þeir að
tileinka sér aðgerðir Japana við
stefnumótun á öllum sviðum
rekstrarins. í slíkum námsferðum
eða ráðstefnum eru tekin fyrir
efni eins og japanska fyrirtækið,
hvað getur Evrópa lært af Japön-
um, stefnumótun japanskra fyrir-
tækja, stjórnun, stefnumótun við
útflutning o.s.frv. Slík námskeið
ættu að geta orðið ísl. stjórnend-
um að miklu gagni við að tileinka
sér nýjar hugmyndir á sviði
stjórnunar og stefnumótunar. ís-
lenskir stjórnendur hafa enn sem
komið er ekki gert mikið af því að
kynna sér hugmyndir Japana og
stjórnunaraðferðir þeirra en þó er
þar að verða breyting á og má í því
sambandi geta nýlegrar ferðar ís-
lenskra iðnrekenda til Japans
og fieiri Asíulanda undir forystu
Iðntæknistofnunar.
Stjórnendafræðslan
EDP (Executive development
programmes). Hér er um að ræða
námskeið fyrir starfandi stjórn-
endur á hinum ýmsu stjórnunar-
þrepum þar sem jafnframt er tek-
ið mið af starfsaldri viðkomandi.
Þessi námskeið standa oftast yfir í
1—2 vikur. Skólinn tekur einnig
að sér að halda námskeið innan
fyrirtækjanna sjálfra og þá gjarn-
an öll svið tekin fyrir og endur-
skipulögð. Hér geta stjórnendur
fengið námskeið í háum gæða-
flokki um ákveðin sérhæfð svið
eins og stefnumótun, stjórnun,
fjármál, sölu, svo eitthvað sé
nefnt. Þessi námskeið eru opin öll-
um stjórnendum þannig að ef ís-
lenskir stjórnendur hefðu áhuga á
því að bæta við sig þekkingu þá
gætu þeir án efa lært mikið af
slíkum námskeiðum. Þess má geta
að stjórnendur frá hinum Norður-
löndunum sækja þessi námskeið í
vaxandi mæli.
Símenntunarstofnun
Evrópu
CEDEP (The European centre
for continuing education). Þetta
eru samtök 18 fyrirtækja og In-
sead. Stofnunin heldur námskeið
fyrir þessi fyrirtæki jafnframt því
sem hún veitir þeim ráðgjöf. Hér
fá fyrirtækin upplýsingar um það
nýjasta sem er að gerast á hverju
sviði. Þetta hefur þau áhrif að
nýjar hugmyndir og aðferðir ber-
ast skjótt og örugglega til fyrir-
tækjanna.
Góð leið til
alþjóðasinnunar
Enn sem komið er hafa fáir ís-
lendingar notfært sér þær náms-
leiðir sem Insead býður upp á.
Einn íslendingur hefur stundað
meistaranámið og fáeinir hafa
sótt námskeið Stjórnunarfræðsl-
unnar. Það væri þó æskilegt að
fleiri öðluðust fræðslu á þennan
hátt. Það mundi auka íslenskum
stjórnendum færni og víðsýni og
stuðla að alþjóðasinnun þeirra.
Hjá Efnahagsbandalagi Evrópu
eftir Guðríði
Ólafsdóttur
Aðdragandinn
Árið 1959 var stofnað Kola- og
stálbandalag Evrópu með það að
markmiði að koma á fót sameig-
inlegum markaði fyrir kol og stál,
setja sölu og framleiðslu þessara
afurða undir samþjóðlega stjórn.
Aðilar að þessu bandlagi voru sex
þjóðir, Belgía, Holland, Frakk-
land, Luxemborg, Ítalía og Þýska-
land. Á næstu árum voru uppi
hugmyndir um nánara samband
milli þessara þjóða en ekki varð úr
samkomulagi fyrr en 1967 þegar
Efnahagsbandalag Evrópu leit
dagsins ljós í Róm með þátttöku
fyrrgreindra sex þjóða. Bretum
hafði verið boðin þátttaka en þeir
afþökkuðu gott boð. Þessi Róm-
arsáttmáli boðaði stofnun tolla-
og efnahagsbandalags, og víðtækt
samstarf á sviði efnahags- og
stjórnmála. Má nefna að banda-
lagið, ákvarðar sameiginlega
stefnu varðandi landbúnað, stál-
og kolaframleiðslu, tolla, fiskveið-
ar, samgöngur og margt fleira.
Árið 1973 urðu Danir, írar og
Bretar aðilar að bandalaginu eftir
nokkurt samingsþóf og í ársbyrj-
un 1981 bættist Grikkland í hóp-
inn þannig að í bandalaginu eru
nú 10 lönd með um 270 milljónir
íbúa. Portúgal og Spár.n hafa sótt
um aðild að bandalaginu og er
ekki séð fyrir endann á þeim
samningum enn. Grænland hins-
vegar hefur sagt sig úr bandlaginu
eins og flestir vita.
Skipulagið
Efnhagsbandalagið hefur að
meginmarkmiði að hafa sameig-
inlegan markað (common market)
þar sem vörur, þjónusta, vinnuafl
og fjármagn hreyfist frjálst innan
bandalagsins. Bandalagið byggist
upp af fjórum stofnunum, fram-
kvæmdaráði, þingi, nefnd og
dómstóli. Til þings er kosið beint
af aðildarlöndum. Nefndin er
svokölluð ráðherranefnd þar sem
ráðherrar ríkjanna 10 sitja og
dómstólinn skipa 11 dómarar
skipaðir af stjórnum aðildarríkj-
anna. Ráðið er skipað 14 meðlim-
um tilnefndum af ríkisstjórnum
landanna 10 og hefur fram-
kvæmdavaldið með höndum.
Fjárhagsáætlun Efnahags-
bandalagsins hljóðar núna uppá
22 billjónir dollara. Tekjurstofnar
bandalagsins eru skattar ýmis-
konar og tollar. Þar er fyrst að
nefna eitt prósentustig af virðis-
aukaskatti allra meðlimalanda, öll
innflutningsgjöld á vörur frá
löndum utan bandalagsins, mjólk-
urskattur til að minnka mjólkur-
framleiðslu, sykurskattur og
skattur á kol á stál. Helsta ráð-
stöfun teknanna er þessi: 65% fer
í landbúnaðinn, 6% í félagslegar
aðgerðir eins og ráðstafanir gegn
atvinnuleysi, 6—8% fer til þeirra
svæða sem erfitt eiga uppdráttar,
5% fer til þróunarlanda og 3% fer
til rannspkna svo sem orkurann-
sókna og kjarnorkurannsókna.
Til fróðleiks má geta þess að hin
illvíga deila Breta við Efnahags-
bandalagiö er tilkomin vegna þess
að þeir flytja mikið inn af vörum,
sérstaklega landbúnaðarafurðum
frá Samveldislöndunum, en öll
innflutningsgjöld á þær vöruteg-
undir renna til Bandalagsins.
Gjðldin nema hærri upphæðum en
Bretar fá til baka til styrktar eig-
in landbúnaði eða til annarra að-
gerða. Ef Bretar tækju upp á að
flytja inn umframneyslu á land-
búnaðarafurðum frá löndum
Efnahagsbandalagsins myndi
vandinn við aðildarþjóðirnar leys-
ast en upp kæmi nýtt vandamál
við Samveldislöndin.
Samskipti íslands
og EBE
í heimsókn viðskiptafræðinema
til höfuðstöðva Efnahagsbanda-
lagsins í Brússel var fyrst hlýtt á
almenna kynningu þessarar stofn-
unar. Til að fræða okkur um sam-
skipti íslands og EBE-landanna
var frændi okkar, Daninn Bang-
Hansen, mættur.
Upphaf að samskiptum okkar
við ÉBE var í gegnum Fríverslun-
arsamtökin (EFTA) en þar feng-
um við inngöngu 1970. EBE óskaði
viðræðna við þau lönd sem ekki
vildu gerast aðildar að bandalag-
inu (þar eð Danir, írar og Bretar
höfðu þá þegar óskað eftir inn-
göngu í EBE og úrsögn úr EFTA).
Áfrakstur þessara viðræðna varð
áiðan samningur millum íslands
og EBE sem undirritaður var 22.
júlí 1972. Tregt var um nokkur
samkomulagsatriði vegna þorska-
stríðsins við Breta og V-Þjóðverja
og tóku þau ekki gildi fyrr en
leystur hafði verið ágreiningur sá.
Þetta er samningur um fríverslun
með iðnaðarvörur og tilteknar
sjávarafurðir. Við fengum 10 ára
aðlögunartíma og einhliða íviln-
anir af hálfu bandalagsins gagn-