Morgunblaðið - 30.12.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1984
Hvers er helzt að
minnast frá árinu
Þegar áriö er aö líöa í aldanna skaut líta menn oft til baka, ekki síöur en fram á viö, og rifja upp atburöi líðandi árs. Man þá
hver eftir því, sem hann hefur mestu skipt á einn eöa annan hátt. Til aö gefa nokkra mynd af því, sem markveröast kann aö
virðast í byggöum landsins á árinu, sem nú er aö líða, hefur Morgunblaöiö eins og undanfarin ár leitaö til nokkurra fréttaritara
sinna víösvegar um landiö og fengiö þá til aö rifja upp þaö, sem þeim hefur þótt markveröast í sinni sveit eöa landsmálum.
Fara pistlar þeirra hér á eftir.
Guttormur V. I'ormar
Guttormur V. Þormar,
Geitagerði í Fljótsdal:
Nokkur
hreyfing fólks
í sveitinni
Árið 1984 hefur um marga hluti
verið minnisstætt. Austfirðingar
hafa búið við mjög gott veðurfar
svo til allt árið. Nokkuð mikil
hálka var víða í fjórðungnum
fyrst á árinu, en í febrúar brá til
suðlægrar áttar og upp tók öll
svell. Fram til vors var veturinn
einmuna góður, hvorki mikil frost
né stórviðri. Vorið var hæfilega
votviðrasamt, þannig að spretta
var snemma á ferð.
Ágætir þurrkar héldust allt
sumarið og var heyskap því lokið
hjá flestum í ágústbyrjun. Hey
voru einnig mikil og góð. Sumarið
í heild er eitt hið hlýjasta, sem
mælst hefur á Hallormsstað frá
árinu 1937, samkvæmt frásögn
Páls Guttormssonar veðurathug-
unarmanns þar.
Berjaspretta var geysimikil,
einkum á fjörðunum. Á Hall-
ormsstað var hins vegar ekki mjög
mikið um ber og þar voru þau
einnig frekar smá.
í sumar fór trjágróðri mjög vel
fram, sérstaklega lerki og víðiteg-
undum. í haust voru tveir skóg-
ræktarmenn að vinna við girðingu
í Geitagerði og rákust þá á árs-
sprota á lerkitré, sem mældist 98
sm.
Nokkuð þoku- og rigningarsamt
var í október, en göngur og réttir
gengu þó allvel. Vænleiki dilka var
með betra móti.
Nokkuð var um brottflutning
fólks úr sveitinni, en einnig kom
nýtt fólk í búskap, t.d. fluttust ung
hjón úr Borgarfirði vestra í Víði-
velli fremri og settu upp kúabú
þar, hið eina í sveitinni.
Þór Þorbergsson tilraunastjóri
á Skriðuklaustri lét af starfi og
við því tók Þórarinn Lárusson,
rannsóknamaður hjá Ræktunarfé-
lagi Norðurlands. Þá hefur Búnað-
arsamband Austurlands samið við
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins (RALA) um að taka búrekstur-
inn á Skriðuklaustri á leigu frá
næstu fardögum.
Af innlendum atburðum á árinu
verður mér einna minnisstæðast
er Guðlaugur Friðþórsson vann
það afrek að synda til lands marga
klukkutíma í ísköldum sjó, er bát-
ur hans fórst við Vestmannaeyjar
sl. vetur.
Af erlendum vettvangi verður
endurkjör Reagans í forsetaemb-
ættið í Bandaríkjunum að teljast
eftirminnilegast. Á hinn veginn
morðið á Indiru Gandhi í Indlandi.
Þráinn Bjarnason,
Hlíðarholti,
Staðarsveit:
Verkfallið
í haust ógeð-
fellt og
óskynsamlegt
Ef litið er til baka og rifjaðir
upp viðburðir ársins 1984 verður
fyrst fyrir að huga að veðurfarinu
sem óhjákvæmilega hefir hvað
mest áhrif á afkomu og hagsæld
þeirra er landbúnað stunda.
Má þá fyrst nefna óvenjumikil
snjóalög hér á Snæfellsnesi á liðn-
um vetri, sem ollu miklum erfið-
leikum á öllum samgöngum. Úr
rættist þó betur en á horfðist hvað
þetta varðaði, og er leið að vori
leysti þennan mikla snjó á hag-
stæðasta hátt þannig að jörð kom
mjög vel undan vetri. Vorið mátti
teljast gott og fór gróðri vel fram,
en þegar leið að heyskapartíma
brá til mikilla óþurrka er héldust
með stuttum hléum allt til höfuð-
dags. Þá brá til hagstæðs tíðarfars
og náðust þá mikil hey að magni
til en að sjálfsögðu víða hrakin og
úr sér sprottin og því slök að gæð-
um. Haustið var með eindæmum
veðragott allt fram í desember-
mánuð, og má það teljast góð upp-
bót á erfitt sumar. Sauðfé var yf-
irleitt ekki tekið á gjöf fyrr en upp
úr miðjum nóvembermánuði. Þeg-
ar á allt er litið verður þó að telja
árið 1984 allgott ár þrátt fyrir vot-
viðrasumar.
Það sem veldur bændum hvað
mestum áhyggjum nú eru mark-
aðserfiðleikar fyrir búvörufram-
leiðsluna og offramleiðsla, enda þó
Þráinn Bjarnason
að sífellt fari fækkandi þeim
höndum, sem að henni vinna.
Augljóst er að draga verður enn
úr búvöruframleiðslunni því ekki
virðist neinn grundvöllur fyrir út-
flutningi eins og nú horfir. Að
þessu er markvisst unnið, en eðli-
lega þarf nokkurn aðlögunartíma í
þessu efni. Til þess að koma í veg
fyrir mikla tekjurýrnun vegna
minnkandi framleiðslu er nauð-
synlegt að spara eftir því sem auð-
ið er kaup á aðföngum til búanna
og auka sem mest heimaöflun til
þeirra.
Að mínu áliti voru verkfallsað-
gerðir opinberra starfsmanna í
októbermánuði sl. eitt af því
ógeðfeldasta sem ég minnist frá
líðandi ári. Ekki vegna þess að ég
efist um að þeir er lægst hafa
launin í þeirri stétt þurfi að bera
meira úr býtum, heldur hins að
gera verður þá kröfu til vel
menntaðra og upplýstra þjóðfé-
lagsþegna að þeir stofni ekki til
slíkrar skemmdarstarfsemi. Það
er t.d. alveg fráleit niðurstaða að
láta hina venjulegu prósentu-
hækkun launa gilda yfir alla lín-
una þegar augljóst er að þjóðfé-
lagið hefir ekki efni á að bæta
launakjör þeirra betur settu með
sama hætti.
Hversvegna er ekki hægt að
komast að skynsamlegri og sann-
gjarnri niðurstöðu um skiptingu
þjóðarteknanna nú á tímum tölvu-
tækni, skýrsluhalds og upplýsinga
af öllu mögulegu tagi?
í þessu sambandi dettur mér í
hug og vil benda á að ekki hafa
bændur hingað til beitt verkfalls-
rétti eða sölubanni á framleiðslu
sína til þess að knýja fram stærri
hlut sér til handa. Svo sem kunn-
ugt er, þá er afurðaverð til bænda
ákveðið samkvæmt lögum með
þeim hætti að verðákvörðunin er í
höndum sexmannanefndar sem
skipuð er þrem fulltrúum frá
hvorum aðila, framleiöendum og
neytendum, en gerðardómur sker
úr ef samkomulag næst ekki. Ég
held að í flestum tilfellum hafi þó
náðst samkomulag.
Nú er ég ekki að nefna þetta af
því að ég telji að bændur hafi með
þessu skipulagi náð betri árangri í
kjaramálum en aðrar stéttir. Það
er síður en svo sé. Hitt er stað-
reynd að þarna er um sanngjarna
leið að ræða, sem ég tel að beita
mætti til þess að ná viðunandi
lausn við ákvörðun um kaup og
kjör annarra launastétta í þjóðfé-
laginu.
Þær raddir hafa heyrst og
sumar allháværar sem krefjast
þess að núgildandi verðlagskerfi
landbúnaðarins verði með öllu af-
numið og að því er maður helst
fær skilið horfið til fyrri hátta
þegar skipulagslausir viðskipta-
hættir riktu um verslun með land-
búnaðarafurðir. Vonandi tekst
ekki svo illa til að slík verði raun-
in.
Að sjálfsögðu þarf alltaf að
bæta um í þessu efni sem öðru og
taka upp betri hætti í samræmi
við breytta tíma og dóm reynsl-
unnar, en varast skal að kasta frá
sér og kollvarpa því skipulagi sem
vel hefir reynst bæði fyrir fram-
leiðendur og neytendur.
Ég enda svo þessar hugleiðingar
með þeirri ósk og von að komandi
ár verði farsælt og gott öllum
bæði til sjávar og sveita.
Jón Gunnlaugsson,
Akranesi:
Mesta íþrótta-
ár í sögu
bæjarins
Það ár sem nú er að líða verður
mér á margan hátt minnisstætt.
Mörg atvik rifjast upp þegar mað-
ur fer að líta yfir farinn veg, bæði
hvað varðar mig sjálfan og ekki
síöur í mínu bæjarfélagi auk ým-
issa atvika bæði innanlands og
utan.
Hér á Akranesi skeði atburður á
fyrstu dögum ársins sem verður
öðrum atburðum minnisstæðari.
Þetta var þegar sjór gekk á land
og af varð mikið eignatjón svo til á
allri strandlengjunni við Akranes.
Þetta atvik minnir okkur á hve
skjótt skipast veður í lofti og hve
Jón Gunnlaugsson
lítilsmegnug við erum þegar slíkar
hamfarir ganga yfir.
Mikil óvissa ríkti með atvinnu-
ástand á Akranesi mestan hluta
ársins, þó að mörgu leyti hafi ræst
úr því. Hluti þessa ástands skap-
aðist vegna óvissu um útgerð eins
af togurum staðarins sem í lok
ársins var seldur á uppboði. Til
allrar hamingju tóku heimamenn
sig til og keyptu hann og forðuðu
þar með stórfelldu atvinnuleysi í
fiskiðnaði á Akranesi.
Sem mikill áhugamaður um
íþróttir verður ekki hjá því komist
að minna á frábæran árangur
íþróttafólks á Akranesi á þessu
ári. Má með sanni segja að þetta
ár sé mesta íþróttaár í sögu bæj-
arins, enda unnu alls 118 manns
til íslandsmeistaratitla. Hæst ber
árangur knattspyrnumanna, en
þar vörðu þeir báða stóru titlana
sem er algjört einsdæmi í knatt-
spyrnu og einnig náðist góður ár-
angur bæði í badminton og sundi.
Ekki verður hjá því komist þeg-
ar rifjuð eru upp atriði frá þessu
ári að minnast á blessað veðrið
sem spilar svo ríkan þátt í lífi
okkar. Við hér á suðvesturhorninu
fengum enn eitt rigningarsumarið
meðan landar okkar á öðrum
landshornum sleiktu sólskinið.
Þeim er misskipt lífsins gæðum.
Ekki eru mörg atriði hér innan-
lands sem telja má til stórtíðinda.
Hæst ber verkföllin nú í haust
sem náðu að lama þjóðlífið svo um
munaði. Að mínu mati er það
tímaskekkja í íslensku þjóðlífi að
hægt sé að lama svo ýmsa þætti í
opinberri þjónustu sem gert var í
þessu verkfalli Sérstaklega er
þetta umhugsunarvert þegar í ljós
kemur að þetta verkfall skilur
ekki eftir sig það sem búast mátti
við eftir þessi hörðu átök.
Þjóðmálaumræða snerist mikið
um efnahagsástandið þó sýnilega
sé lítil breyting á því frá ári til
árs. Kominn er tími til að menn
snúi nú bökum saman og geri nú
eitthvað róttækt til lausnar þess-
ari kreppu okkar, en karpi ekki
um smáatriöi í tíma og ótíma.
Erlendis gerðust mörg minnis-
stæð atvik, þó flest þeirra séu mið-
ur glæsileg. Fyrst vil ég nefna
hungrið sem hrjáir milljónir
manna í Eþíópíu og öðrum lönd-
um. Allar þjóðir heims sem af-
lögufærar eru með matvæli eða
önnur hjálpargögn verða að taka
höndum saman til útrýmingar
þessari hungurvofu. Ég held við
(slendingar getum vel við unað
með þá hjálp sem við höfum látið í
té að þessu sinni, þó alltaf megi
betur gera. Af öðrum erlendum
viðburðum vil ég nefna morðið á
Indiru Gandhi, morð á þjóðarleið-
toga stærsta lýðræðisríkis heims
vekur menn til umhugsunar um þá
ógn sem víða er vegna hermdar-
verkamanna sem vaða uppi. Iðn-
aðarslysið mikla á Indlandi fyrir
nokkrum vikum má ekki gleymast
í slíkri upptalningu. Það er hreint
ótrúlegt að slíkt geti skeð nú á
tímum tækniframfara.
Þegar minnst er á tæknifram-
farir mega ekki gleymast þau af-
rek sem unnin eru í geimnum. Það
fer að verða nær daglegt brauð að
fylgjast með ferðum geimskutla út
í geiminn og í hverri ferð eru unn-
in ný afrek. Mér finnst að Rúss-
arnir verði að fara að koma með
einhverjar nýjungar í þessu kapp-
hlaupi stórveldanna, þær hafa
nær eingöngu komið frá Banda-
ríkjamönnum á síðustu árum.
Ékki er síður fréttnæmt þegar
þjóðhöfðingjaskipti verða í stór-
veldunum tveim. Nýr leiðtogi tók
við í Rússlandi, en forsetakosn-
ingar fóru fram í Bandaríkjunum
nú í vetur þar sem Ronald Reagan
vann yfirburðasigur. Þegar fylgst
er með fréttum frá þessum tveim
stórveldum sér maður vel hve
ólíkt farið er að við val á þjóðar-
leiðtogum þessara ríkja. Annars-
vegar þunglamalega miðstýringu
hjá Rússum og hinsvegar það
sjónarspil sem viðgengst í for-
kosningum í Bandaríkjunum þeg-
ar frambjóðendur flokkanna eru
valdir og ekki síður á flokksþing-
um flokkanna tveggja sem velja
frambjóðendur endanlega.
Hvað varðar sjálfan mig get ég
með sanni sagt að þetta var gott
ár í alla staði. Ég fór ásamt konu
minni og eldri syni í 3ja vikna
ferðalag til Houston í Texas í
sumar og verður það ferðalag mér
mjög eftirminnilegt. Við heim-
sóttum þarna venslafólk og ferð-
uðumst töluvert um, m.a. fórum
við niður til Mexíkó. Af öðru má
nefna að við fluttum í nýtt hús-
næði í lok ársins og einnig tók ég
við nýju starfi á árinu. Ekíci vil ég
gleyma að minnast á öldungaliðið
okkar í knattspyrnunni sem varð
íslandsmeistari í sínum flokki í
sumar. ( þessu liði erum við marg-
ir af gömlu kunningjunum frá
fyrri árum í knattspyrnunni og þó
menn séu komnir af léttasta skeiði
leynir sér ekki að keppnisskapið er
fyrir hendi þó menn taki þetta
ekki háalvarlega og hagi undir-
búningi og æfingum í samræmi
við það.
Að endingu vil ég eiga þá von í
brjósti að nýtt ár megi verða far-
sælt fyrir íslensku þjóðina, öllum
þegnum hennar til góðs.
Halldór Gunnarsson
prestur í Holti
undir Eyjafjöllum:
í hjálpar-
starfinu finn
ég styrk okkar
íslendinga
Eftirminnilegt er mér nú sem
áður hversu gott ár við íslend-
ingar höfum þegið. í samanburði
við aðrar þjóðir njótum við alls
frá landi okkar og hafinu um-
hverfis og búum ekki við skort
sem kallar á atvinnuleysi og
margt annað verra.
Árið gaf okkur mörg tækifæri
til að leiða til betri vegar ýmis
heimatilbúin vandræði, sem fyrri
hluta ársins virtist vera tekist á
við af ráðamönnum, en nú í árslok
er séð að enn stefnir í ógæfuátt. Á
ég við verðbólgu, miklar skuldir
þjóðarbúsins og vaxandi mun á