Morgunblaðið - 13.04.1985, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1985
Erindi flutt á landsfundi í gær
Einar Hákonarson
myndlistarmaöur:
Tækni kemur
ekki í stað
mannlegrar
hugsunar og
tilfinninga
„VIÐ íslendingar erum fámenn
þjóA, en vandamál okkar eru ekki
smæAin, heldur tilfinningin og
hugsunin um smæð okkar, sem
setur takmörk,“ sagði Einar Há-
konarson myndlistarmaður í upp-
hafi ræðu sinnar, en hann fjallaði
um menningu og listir á lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins, undir
yfirskriftinni „Allir sem einn“.
Einar varaði m.a. í ræðu sinni
við því að ráðamenn gerðu sér
ekki grein fyrir þýðingu listanna
fyrir þjóðarsálina og sagði að
þeir hefðu þá mikið á samvizk-
unni. „Ef höggvið er á þær ræt-
ur, eina af annarri, verður hér
andleg auðn meðalmennsku og
vilji til átaka í listum og atvinnu
troðinn niður," sagði hann og
bætti við: „En spyrja má, hvort
þjóðin hafi ekki sífel lt verið að
ganga á þennan arf, líkt og við
höfum gengið á náttúruauðlindir
þessa lands og þá á ég einnig við
í siðferðilegu tilliti."
Þá fjallaöi hann um gildi list-
arinnar fyrir manninn og sam-
band listamannsins og áhorf-
andans. Hann sagði síðan: „List-
in er andardráttur þjóðfélagins
og mikil lægð í listum er merki
um andlega hnignun þjóða.
Menningarstig og þróun þjóða
endurspeglast í þeim menning-
arverðmætum, sem kynslóðirnar
skilja eftir sig.“ Þá ræddi hann
stöðu listamanna á íslandi og
sagði, að við hefðum borið gæfu
til að meta okkar beztu lista-
menn, en nú á seinni árum hefð-
um við aðhyllst um of efnis-
hyggju og látið andann sitja á
hakanum." í framhaldi af því
ræddi hann tækni nútímans og
sagði að lofsöngurinn í kringum
tæknina hefði komið á eins kon-
ar afturhvarfi til fortíðarinnar.
Tækni kæmi aldrei í staðinn
fyrir mannlega hugsun og til-
finningar. „Tækni er aðeins
hjálparmeðal í þjónustu manns-
ins, en ekki herra. Það er jú
mannleg hugsun sem kemur öllu
af stað, innblásin krafti náttúr-
unnar. Þessu vilja menn oft
rugla saman, málmkenndur, hol-
ur rómur rafmagnsheilans getur
ekki keppt við lifandi söng.“
Einar sagði það skoðun sína að
við ættum mikla ónýtta orku í
hugviti til framleiðslu á ýmsum
sviðum. Á sviði listiðnaðar væri
svo til óplægður akur. Hann
brýndi formhönnuði og lista-
menn til dáða og sagði: „Við
verðum allir sem einn að skilja
okkar vitjunartíma, að í fleiru
felast verðmæti, en í fiski og
sauðfé." Síðar í ræðu sinni benti
hann á að fjármagn til menntun-
ar á sviði listiðnaðar skilaði sér
margfalt til baka fyrir þjóðar-
heill og að hinar Norðurlanda-
þjóðirnar hefðu fyrir löngu skil-
ið þetta, enda væri listiðnaður
þeirra þekktur víða um veröld."
Einar kvaðst fagna frumvarpi
menntamálaráðherra um
Myndlistarháskóla. Þá sagði
hann kvikmyndalistina vera þá
listgrein sem ræktað hefði
tengslin við menningararfinn
hvað beinast síðustu árin. Loka-
orð Einars Hákonarsonar voru:
„Á allra síðustu árum hafa horf-
ið af sviðinu afreksmenn í sögu
okkar, sem mótað hafa menn-
ingu og þjóðmálasögu liðinna
áratuga. Nú er komið að okkur
að standa saman allir sem einn
vörð um sjálfstæði og menningu
þjóðarinnar, bæta við hana og
auka svo hér megi verða gott og
hamingjuríkt líf.“
Katrín Fjeldsted
læknir:
„Heilt
lífsstarf að
vera maður“
„HVERNIG hornsteinn er það
heimili þar sem annríki foreldra
og átök um það hver eigi að vinna
heimilisstörfín leiðir til þess að
ekki er lengur eldaður venjulegur
matur heldur nærzt á snarli?
„Súrmjólk í hádeginu og Cheerios
á kvöldin" heyrist sungið í útvarp-
inu, en á bak við það leynist meiri
harmleikur en flesta grunar",
sagði Katrín Fjeldsted læknir m.a.
í ræðu sinni á landsfundi Sjálf-
stæðisfíokksins en hún fjallaði um
fjölskylduna í nútímaþjóðfélagi.
Katrín gerði að umtalsefni
stöðu fjölskyldunnar í íslenzku
samfélagi, húsnæðismál, at-
vinnumál og tengsl við þá lifs-
hætti sem við lifum við. Hún
sagði ábyrgðina á afkomu fjöl-
skyldunnar við ríkjandi aðstæð-
ur svo þrúgandi, að engar tvær
manneskjur gætu staðið undir
henni og það bitnaði fyrst og
fremst á yngstu aldurshópunum.
Hún spurði: „Til hvers er að
státa sig af háum meðalaldri og
að dregið hafi úr ungbarnadauða
ef enginn hefur tíma eða löngun
til að sinna einstaklingum í
þessum viðkvæmu aldursflokk-
um nema sérmenntað vanda-
laust fólk?
Þá sagði hún: „Sé þjóðfélagið
og fjölskyldan skoðuð af háum
sjónarhóli blasir við heild, sem í
stórum dráttum er fjandsamleg
börnum." Þá gerði hún saman-
burð á tilfinningalegum þroska
barna á Vesturlöndum og í þjóð-
félögum, sem okkur er gjarnt að
kalla vanþróuð, t.d. í Indlandi og
í öðrum Austurlöndum. Niður-
staða hennar var sú, að allt benti
til að þau lönd væru þróaðri
hvað varðar tilfinningalegan
þroska og afstöðu til fjölskyld-
unnar.
Katrín sagði í lok ræðu sinnar:
„Heimilið þarf að verða horn-
steinn að nýju, sá griðastaður og
skjól sem hverjum og einum er
nauðsynlegt." Hún lauk máli
sínu með því að vitna í Meistara
Kjarval, er hann sagði: „Það er
nefnilega heilt lífsstarf að véra
maður.“
Magnús Gústafsson,
forstjóri:
„Tækifærin
eru í snjallri
markaðssókn
og beitingu
nýtækni“
„AUKIN þjóðarframleiðsla byggist
fyrst og fremst á samkeppnishæfni
atvinnuveganna, sem háð er fram-
leiðni en hún mótast aftur af stigi
tæknivæðingar. Það er því raikil-
vægt að við íslendingar nýtum þá
öru tækniþróun sem við erum vitni
að í heiminum nú,“ sagði Magnús
Gústafsson, forstjóri Coldwater
Seafood co., sölufyrirtækis Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna í
Bandaríkjunum, m.a. í erindi sínu.
í erindinu fjallaði hann um at-
vinnutækifæri í matvælaþjónustu
og lagði á það áherslu að vegna
þess að við værum og yrðum miklir
matvælaframleiðendur bæði í sjáv-
arútvegi og landbúnaði væri mik-
ilvægt að allir sem einn reyndu að
nýta þau tækifæri, sem þar eru.
í lok erindisins tók hann sam-
an helstu efnisatriðin með eftir-
farandi orðum: „Ég hef leitast
við að koma þeirri skoðun á
framfæri að við eigum að vera
næmari fyrir markaðnum og
tækifærum þar, en láta ráðast
minna af framleiðsluviðhorfum.
Sveigjanleiki Bandaríkja-
manna virðist hafa skapað 14
milljónir starfa, meðan störfum
fækkaði um 1,6 milljónir í Efna-
hagsbandalagslöndunum. Að
einhverju leyti er þessi aukni
sveigjanleiki vegna þess að
launasamningar eru ekki eins
miðstýrðir og þátttaka í verka-
lýðsfélögum ekki almenn,
minnkaði úr 35% 1955 í 19%
1983. Að stunda viðskipti til að
hagnast er besta aðferðin til að
tryggja heilbrigðan rekstur fyr-
irtækja og jafnrétti í þjóðfé-
laginu.
Bandaríkjamenn eyða minni
hluta tekna sinna í mat og hafa
áhuga á gæðum, hollustu og fjöl-
breytni. Við sem sinnum sér-
þörfum getum nýtt okkur það,
en fiskneysla er aðeins 2% af
kjöti, fiðurfé og fiski samanlagt.
Þeir sem selja eingöngu hráefni
efnast sjaldan. Það er of auðvelt
að keppa í verði. Mikilvægt er að
beita hugmyndaflugi og veita
góða þjónustu en Levitt sagði að
séreinkenni vöru (Product Im-
age) væri það mikilvægasta í
markaðssókninni.
íslendingar hafa valið þá leið í
Bandaríkjunum að þróa sérein-
kenni sín og þjónustu sem Kan-
adamenn vildu gjarnan gert
hafa. Samstaða einstaklings-
hyggjumanna á íslandi í sölu-
málum virðist hafa verið rétt
ákvörðun. Tækifærin eru í
snjallri markaðssókn og beitingu
nýtækninnar í auknum mæli í
matvælaframleiðslunni. Láta
ytri skilyrði ekki hindra að vel
rekin fyrirtæki hagnist svo þau
verði enn þróttmeiri, og það þarf
að gera það áhugavert og aðlað-
andi að taka þátt í matvælaþjón-
ustu til útflutnings. En vel-
gengni í útflutningi byggist á því
að við höfum vel hæft og áhuga-
samt starfsfólk. Tækifærin bíða
okkar ef við stöndum saman all-
ir sem einn,“ sagði Magnús
Gústafsson.
Margrét S.
Einarsdóttir,
sjúkraliði:
„íslending-
ar hafa
aldrei þolað
ánauð eða
kúgun“
„JÁ, VIÐ erum öll af sömu þjóð,“
sagði Margrét S. Einarsdóttir,
sjúkraliði, í upphafí erindis síns
sem hún nefndi „velferð einstakl-
ingsins tryggir velferð þjóðarinn-
ar“, og vitnaði í Ijóð eftir Einar
Benediktsson. „Svo mikið er víst
að íslendingar hafa aldrei þolað
ánauð eða kúgun,“ sagði Margrét,
„íslendingar unna frelsinu ofar
öllu, og geta því eðli sínu sam-
kvæmt aðeins notið sín þar sem
frelsi lýðræðis, frelsi einstaklings-
ins er í hávegum haft.“
Margrét ræddi um stefnu
Sjálfstæðisflokksins og sagði að
hann væri stærsti stjórnmála-
flokkur þjóðarinnar vegna þess
að hann hefur verið upphaflegri
stefnuskrá sinni trúr. Hún sagði
að samhliða því að tryggja at-
vinnuöryggi, þyrfti að tryggja
eðlilega tekjuskiptingu og kaup-
mátt launa. „Með réttlátri tekju-
skiptingu á ég ekki við tekju-
jöfnuð," sagði Margrét. „Tekju-
jöfnuður er ekki til þess fallinn
að vera afkastahvetjandi eða
stuðla að eðlilegri samkeppni
manna á milli. Það verður hins-
vegar að tryggja það að fullvinn-
andi maður beri úr býtum laun,
sem unnt er að lifa af, laun sem
tryggja efnahagslegt sjálfstæði
einstaklingsins, en efnahagslegt
sjálfstæði er hverjum manni
mikilsvert." Hún lagði á það
áherslu að efnahagslegt frelsi
stuðlaði að aukinni sjálfsvirð-
ingu, efldi löngunina til heil-
brigðrar lífsbaráttu og væri
jafnan hvati til framkvæmda.
En hvernig hefur núverandi
ríkisstjórn tekist að halda á
þessum málum? spurði Margrét.
„Vissulega var ríkisstjórnin á
réttri leið í baráttunni við verð-
bólguna, sem alltof lengi hefur
ógnað hagsæld þjóðarinnar.
Fólkið í landinu var reiðubúið að
taka á sig réttlátar byrðar í
þeirri baráttu. En árangur í
formi betri lífskjara, raunhæfs
kaupmáttar fyrir allan almenn-
ing. lét á sér sfanda. Biðin varð
of löng, því fór sem fór,“ sagði
Margrét.
Hún ræddi um ófrið á vinnu-
markaðnum, einkum í röðum
opinberra starfsmanna, og starf
sjálfstæðismanna í launþega-
samtökunum sem hún sagði að
þyrfti að efla. „Ef við trúum því
sjálf að styrkur Sjálfstæðis-
flokksins og velferð þjóðarinnar
fari saman má enginn hópur
gleymast eða verða útundan,"
sagði Margrét síðan. „Sem
sjálfstæðismenn getum við ekki
unað því að Sjálfstæðisflokkur-
inn gleymi eða hafni neinni stétt
þjóðfélagsins og sem sjálfstæðis-
mönnum ber okkur skylda til að
vinna að því að engin stétt af-
neiti Sjálfstæðisflokknum. Við
eigum samleið hvar í stétt sem
við stöndum."
„Með samtakamætti og með
þann skilning að leiðarljósi að
velferð einstaklingsins tryggir
velferð þjóðarinnar, er sá mögu-
leiki fyrir hendi, að þessi litla
þjóð norður á hjara veraldar
hafi til þess öll skilyrði að vera í
raun hamingjusamasta þjóð í
heimi," voru lokaorð Margrétar
S. Einarsdóttur.
Sigríður Þórðar-
dóttir kennari:
Teikn um
að æskan
hafi verið
svipt
öryggi og
kjölfestu
SIGRÍÐUR Þórðardóttir kennari
ræddi málefni æskunnar og lagði
út af orðtakinu „æskan í dag er
þjóðin á morgun“. Hún varaði við
þeirri þróun sem orðið hefur í þá
átt að börn séu skilin eftir ein á
heimilunum á meðan báðir for-
eldrar verða að vinna fyrir lífs-
nauðsynjum. Sagði hún hina svart-
sýnustu þegar vera farna a ðsjá
ýmis teikn þess, að æska landsins
hefði verið svipt því öryggi og
kjölfestu sem falist hefði í því að
eiga móður á vísum stað til að
deila gleði með og sorgum, eins og
hún orðaði það.
Sigríður sagði, að þegar mætti
greina alvarleg áhrif nútímalifn-
aðarhátta í lífi barna, svo sem
vaxandi neyslu hættulegra
vímuefna, tilgangsleysi, stefnu-
leysi, einsemd, jafnvel vonleysi