Morgunblaðið - 18.08.1985, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ; SUNNUÐAGUR 18. AQÚBT1985
B 5
um Jóns Pálssonar. Sem prestur
var séra Eggert skyldurækinn
með afbrigðum en hann var sjald-
an „biblíufastur" og fór ekki ávallt
stranglega eftir fyrirmælum
kirkjunnar né kennidómsins. Því
sagði hann einhverju sinni: „Þegar
ég skíri barn, gifti hjón eða jarða
framliðna sleppi ég öllum kjána-
skap úr handbókinni." Var hann
þá spurður: „Hvaða kjánaskapur
er það?“ „Kjánaskapur," sagði
séra Eggert. „Hvort það er. Eða
hvað er þetta til dæmis, sem ætl-
ast er til að lesið sé yfir brúðhjón-
unum: „Með sótt skaltu börn þín
fæða o.s.frv.? Þarf að segja nokk-
urri konu það að hún muni verða
eitthvað lasin um það leyti, sem
hún elur barn? Ætli hún megi
ekki búast við því, eins og aðrar
konur. Og hvað þýðir að segja
næturgömlu barni, að það sé fætt
í synd eða dauðum manni, að hann
verði að mold, er eigi upp að rísa?
En svona eru nú fyrirskipanir
kirkjunnar. Margar þeirra eru
kjánaskapur, og því fer sem fer
um trúna."
Séra Eggert var lærður maður.
Einhverju sinni kom til hans
þýsksur prófessor að Vogsósum og
áttu þeir tal saman á latínu. „En
hann flaskaði einu sinni á því,“
sagði séra Eggert, „að nota þolfall
í stað þágufalls. Ekki var það
gott.“
Galdramaðurinn
í Vogsósum
Annar nafntogaður klerkur sat
á Vogsósum, séra Eiríkur Magn-
ússon, sem kallaður var galdra-
maður og af fara margar sögur.
Hann dó 1716. Rafn Bjarnason
segir okkur að hann sé fimmti
maður frá séra Eiríki og hann
kann af þessum forföður sínum
margar sögur. Eitt sinn komu
Tyrkir í Selvog. Eiríkur var þá
staddur í verslun í Hafnarfirði.
Hann bað búðarpiltinn að vera
fljótan að afgreiða sig, það væru
komnir gestir í Selvog. Leið hans
heim lá vestan við Svörtubjörg
sem kölluð eru. Hann hlóð vörðu
fram á Svörtubjörgum, fremst á
bjarginu og mælti svo um að með-
an steinn standi yfir steini f vörð-
unni muni ekki ófriður granda
Selvogi. Kvaðst Rafn muna eftir
jarðskjálfta þegar flestir hlaðnir
veggir hrundu en varðan stóð það
af sér. Rafn kvað gámalt fólk hafa
sagt sér að varðan hafi ekki breyst
neitt frá því það mundi fyrst eftir.
Hleðslur eru þó yfirleitt fljótar að
hrynja í jarðskjálftum, sérstak-
lega við fjöll. í síðasta jarðskjálfta
sagði Rafn að allar vegghleðslur í
Herdísarvík hafi hrunið og einnig
hrunið úr fjallinu en varðan hans
Eiríks hafi ekki haggast. Hún er
nú orðin a.m.k. þrjú hundruð ára.
Fólk úr söfnuði séra Eiríks
hafði áhyggjur af sáluhjálp hans
eftir dauðann, þar sem hann var
þekktur fyrir fjölkynngi. En Ei-
ríkur sagði að þeir gætu séð það
hvort hann færi vel eða illa við
jarðarförina. Ef hann færi vel
ætti að vera heiðskírt veður og
gera skúr á meðan athöfnin stæði
yfir. Svo áttu að koma tveir fuglar
og setjast á kirkjuburstina meðan
á athöfninni stæði og þeir myndu
rífast. Ef sá svarti hefði betur
færi hann illa en vel ef sá hvíti
hefði betur. Þetta gekk allt eftir
og sóknarbörnum séra Eiríks til
mikillar gleði hafði hviti fuglinn
betur.
Eitt sinn komu tveir strákar til
séra Eiríks og báðu hann að kenna
sér galdur. Fór hann þá með þá út
í fjós, þar sem gömul kona, hálf-
blind og vesöl, var fyrir. Hann
hvíslaði að þeim að hann skyldi
kenna þeim galdur ef þeir dræpu
kerlinguna. Þá sagði annar að það
væri nú ekki mikið, þetta væri
hrörlegt gamalmenni. Hinn sagð-
ist ekki vinna það fyrir galdur að
drepa konuna. Þá sagði séra Eirík-
ur: „Þér kenni ég en hinum ekki,
hann svífst einskis."
Rafn lét það fylgja sögunum að
séra Eiríkur væri grafinn fyrir
lr?'Ái WjVaí kr.'Ví.'i i.r.'íi
B <1
V *
fleytt í land. Þetta voru köntuð
tré, stórir viðir og borðviður, allt
til kirkjubyggingar pantað eftir
útreikningum Sigurðar.
Veglegasta guðshús
í sýslunni
Þessi kirkja, sem og aðrar kirkj-
ur á Strönd í seinni tíð, var byggð
fyrir áheitafé til kirkjunnar. Ný-
byggð var þessi kirkja talin veg-
legasta guðshús í sýslunni. Árið
1968 var byggt utan um grindina
sem reist var 1887. Þá var kirkjan
endurbyggð og sett á hana nýtt
eirþak og fengið í hana nýtt pfpu-
hafði sérstakan sjóð í hinum al-
menna kirkjusjóði. Úr þeim sjóði
er tekið fé til endurbyggingar og
viðhalds kirkjunni. Ur sjóðnum
hefur einnig verið lánað til endur-
byggingar fátækari kirkjum.
Sjaldan hljótt
við ströndina
Það er orðið æði kvöldsett þegar
Rafn fylgir okkur til kirkju. Það
er enn það bjart að unnt er að
taka mynd af meðhjálparanum á
kirkjutröppunum. Áð því loknu
snýst hann á hæl og tekur að
handleika kirkjulyklana. Við
stöndum norpandi á kirkjutröpp-
unum á meðan í kuldastrekkingn-
um, horfum á dökk rigningarský
og hlustum á beljandi hafið. „Það
er sjaldan hljótt við ströndina,"
segir Rafn um leið og hann opnar
kirkjudyrnar.
Þetta er ekkert
venjulegt hús
Það er hljótt inni í guðshúsinu
og ósjálfrátt stígur maður varlega
niður á rautt gólfteppið. í fordyri
kirkjunnar er innrömmuð bæn
eftir Sigurð Pálsson vígslubiskup,
skrautrituð af kaþólskum nunnum
og hefst svo:
Þetta er ekkert venjulegt hús,
heldur himinn á jörðu.
Því Drottinn himnanna býr hér.
Gamlir munir
Rafn leiðir okkur inn i helgi-
dóminn. Altaristaflan er eftir Sig-
urð Guðmundsson málara frá ár-
inu 1865. Litirnir eru þó enn bjart-
ir og skírir. Númerataflan er einn-
ig frá 1865. Hún hangir á vegg í
horninu til vinstri handar þegar
inn er komið. Þar stóð áður kórinn
og söng. 1968 var byggt söngloft.
Kirkjan er öll þiljuð með við en í
gömlu kirkjunni var að sögn
Rafns blá hvelfing með gylltum
stjörnum sem honum fannst mik-
ill sjónarsviptir að. í lofti hanga
þrjár ljósakrónur. Sú í miðið er úr
skornu gleri, keypt í Þýskalandi
og er eitthvað á annað hundrað
ára gömul. Kirkjan á einnig kaleik
frá þrettándu öld, gefinn af Ivari
Hólm Vigfússyni, góðan og vegleg-
an grip. Kaleikurinn er talinn vera
þýskur og fundist hefur þar i landi
kaleikur sem steyptur er i sama
mót og kaleikur Strandarkirkju.
Kransar úr glerperlum
1 skrúðhúsi hanga á vegg sér-
kennilegir kransar tveir, gerðir úr
glerperlum þræddum á band svo
þær mynda ýmiskonar mynstur.
Slíkir kransar voru lagðir á leiði
fyrirmanna fyrri tíma og mundi
Rafn eftir þremur slíkum frá því
hann var barn. Annar kransinn i
skrúðhúsinu var lagður á leiði
séra Eggerts Sigfússonar sem var
prestur í Vogsósum og dó 1908.
Eftir dauða hans tilheyrði Strand-
arkirkja Arnarbælisprestakalli.
Séra Tómas Guðmundsson i
Hveragerði þjónar kirkjunni nú.
Af séra Eggerti
Þegar séra Eggert dó höfðu
myndast um hann margar sagnir.
Sumt af því er skráð í Austantór-
Altaristafla Sigurðar milara: Upprisan.
Strandarkirkja í dag.
Strandarkirkja um 1940.
verið mikið hækkaður að hún
verst langtum betur en áður sand-
inum að utanverðu."
Þorvaldur Thoroddsen kemur að
Strandarkirkju sumarið 1883. Seg-
ir hann að Strandarkirkja, sem
svo margir heiti á, standi nú ein
fjarri byggð á kringlóttum gras-
fíeti (kirkjugarði) sem vindurinn
hefir rifið sandinn frá, svo hátt sé
niður af honum til allra hliða en
enginn garður í kring.
Ferö í Strandarkirkju
Það var kvöld eitt fyrir skömmu
að blaðamaður Morgunblaðsins og
ljósmyndari tóku sér ferð á hend-
ur suður í Selvog til að skoða hina
fornfrægu Strandarkirkju. Rafn
Bjarnason bóndi í Þorkelsgerði I,
sem er annar bær frá kirkjunni, er
meðhjálpari í kirkjunni og manna
fróðastur um hana. Hann hafði
lofað að sýna kirkjuna og spjalla
við blaðamann.
Það er vindasamt á þessum
slóðum og brimhljóðið frá strönd-
inni lætur hátt í eyrum þegar
gengið er heim að bænum. Fjórir
hundar eru mjög uppveðraðir af
gestakomunni. Rafn kannast við
gefið loforð og býður komu-
mönnum í bæinn. í stofunni eru
Strandarkirkja 1887.
tvær stórar myndir af Strandar-
kirkju og gamalt orgel úr kirkj-
unni. Rafn tekur aðra myndina
ofan af veggnum og segir okkur að
timburkirkju þessa hafi ömmu-
bróðir sinn, Sigurður Arnórsson
snikkari, smíðað árið 1887 með að-
stoð eins lærlings. Þeir félagar
héldu til í skúr meðan á smíðinni
stóð. Bróðir Sigurðar, Árni, bjó þá
í Þorkelsgerði I. Hann átti renni-
bekk og var það mikið hagræði
fyrir kirkjusmiðinn að geta notað
hann. Timbrið fékk hann beint frá
Noregi, það kom á skútu og var
orgel frá Vestur-Þýskalandi. Rób-
ert A. Ottósson hafði veg og vanda
af orgelsmíðinni erlendis, tók
sjálfur nákvæmt mál af því rúmi
sem orgelinu var ætlað.
Rafn Bjarnason leggur á það
mikla áherslu að það væri
óframkvæmanlegt fyrir fámennan
söfnuð eins og nú er í Selvogs-
hreppi, um 14 manns, að halda
kirkjunni sómasamlega við ef ekki
kæmi til áheitaféð. Árið 1887 voru
í Selvogshreppi rúmt hundrað
manns svo fólki þar hefur fækkað
mikið. Strandarkirkja hefur og