Morgunblaðið - 18.08.1985, Blaðsíða 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1985
Fiat er fyrsta stórfyrirtækið í
Vestur-Evrópu, sem opinberlega
heitir þátttöku í báðum áætlun-
um, þótt fleiri fyrirtæki hafi
áhuga. Agnelli sagði að þátttaka í
stjörnustríðsáætluninni mundi
hafa „tröllaukin áhrif" á Fiat og
„framtíðarþróun háþróaðrar
tækni“ í Evrópu. „Evrópa stendur
utan við flestar áætlanir Penta-
gons (bandaríska landvarnaráðu-
neytisins), en þetta er stórkostlegt
tækifæri." sagði hann.
Þótt stjörnustríðsáætlunin hafi
endurvakið gamla tortryggni
Frakka í garð Bandaríkjamanna
er ekki þar með sagt að þeir dragi
kosti stjörnustríðsáætlana og
geimvarnakerfa í efa eins og ýms-
ir aðrir. Mitterrand forseti neitar
því að Eureka sé stefnt til höfuðs
geimvarnaáætluninni og kveðst
vilja að Eureka bæti hana upp og
veiti henni samkeppni. Hann hef-
ur gætt þess að útiloka ekki mögu-
leika á þátttöku Frakka í áætlun-
inni í framtíðinni og leyft frönsk-
um fyrirtækjum að gera samninga
um rannsóknir við bandarísk
fyrirtæki.
Ef Evrópuþjóðir ákveða að taka
þátt í bandarísku rannsóknar-
áætluninni af heilum hug má vera
að þeim takist að koma í veg fyrir
að þær dragist of langt aftur úr í
tæknikapphlaupinu, en ólíklegt er
að þeim takist að brúa bilið með
Eureka-áætluninni. Hún hefur
talsverða kosti frá evrópsku sjón-
armiði, en vafi leikur á því hvort
fyrir hendi er vilji til að hrinda
henni í framkvæmd, þrátt fyrir
hina einróma j'firlýsingu í París á
dögunum.
ÓTTI EVRÓPU
Það sem Mitterrand óttast er að
Bandaríkjamenn þurrausi Evrópu
af hugmyndum á sviði nýrrar og
háþróaðrar tækni, án þess að sam-
starf við þá stuðli á nokkurn hátt
að aukinni hæfni Evrópumanna.
Hann óttast að Bandaríkjamenn
muni nota Evrópu, færi sér í nyt
beztu tæknistofnanir álfunnar, án
þess að nokkuð komi í staðinn. Af-
EUREKA
fyrir 20 árum og áhrifanna muni
gæta í iðnaði.
Helzt lítur út fyrir að geim-
varnaáætlunin verði mesta
tækni-, vísinda- og iðnaðarátak
aldarinnar og það er pólitísk stað-
reynd, sem ekki verður gengið
fram hjá, hvað sem líður efasemd-
um um hernaðarhliðar hennar.
Áætlunin virðist óstöðvandi og
Evrópumenn hafa talið varhuga-
vert að hafna þátttöku í henni, þar
sem þá gætu þeir orðið utangátta
og eftirbátar annarra í háþróaðri
tækni.
Vestur-Evrópubúum hefur
fundizt þeir standa frammi fyrir
erfiðu vali: að fylkja sér um
geimvarnaáætlunina og raunveru-
lega gefa Bandaríkjamönnum
frjálsar hendur, eða veðja á Eur-
eka, þótt hugmyndirnar á bak við
þá áætlun séu óljósar og þoku-
kenndar. Jafnvel Mitterrand reyn-
ir að halda báðum leiðum opnum,
þrátt fyrir baráttuna fyrir Eur-
eka.
Bandaríkjamenn hafa reynt að
færa sér í nyt efasemdir Evrópu-
manna um eigin getu og telja sig
hafa náð verulegum árangri. Þeir
hafa sniðgengið evrópsk stjórn-
völd og snúið sér beint til fyrir-
tækja, sem kynnu að hafa áhuga á
rannsóknarverkefnum, og segja að
undirtektir hafi verið mjög góðar,
nema í Frakklandi. „Evrópumenn
vilja ekki hafna í rusalatunnu sög-
unnar," sagði bandarískur tals-
maður.
SAMKEPPNI
Þar sem horfur eru á gífurlegri
tæknibyltingu vegna stórfelldra
fjárveitinga Bandaríkjamanna
hafa margir evrópskir kaupsýslu-
menn og vísindamenn keppzt um
að fá að taka þátt í stjörnustríðs-
rannsóknunum. Keppni um nýjar
uppfinningar er miskunnarlaus og
mestu tækniframfarir verða jafn-
an á sviði vígbúnaðarrannsókna.
Geysistórir markaðir munu opn-
ast og mikið er í húfi.
Nú í vikunni sagði forstjóri
Fiat-bílaverksmiðjanna á Ítalíu,
Giovanni Agnelli, að Fiat væri
reiðubúið til þátttöku í rannsókn-
um Bandaríkjamanna, en mundi
reyna um leið að fá að taka þátt í
Eureka. „Ég tel báðar áætlanirnar
framkvæmanlegar, en við ætlum
fyrst að taka þátt í þeirri banda-
rísku, því að hún er komin á ör-
uggan fjárhagslegan grundvöll,
nógu margir starfsmenn vinna að
henni og hún hefst fljótlega,"
sagði hann.
Vopn gegn gervihnöttum, sem unniö er aö samkvæmt
stjörnustríðsáætluninni.
leiðingin geti orðið sú að grund-
vellinum verði kippt undan Evr-
ópu á tæknisviðinu. Utanríkisráð-
herra Frakka, Roland Dumas, seg-
ir: „Samstarf samherja, sem
standa ekki á jafnréttisgrundvelli,
verður hvorki varanlegt né árang-
ursríkt."
Á liðnum árum hafa margar
beztu hugmyndir Evrópumanna
borizt yfir Atlantshaf og stuðlað
að aukinni velgengni bandarískra
fyrirtækja. Því hefur verið spurt
hvort geimvarnaáætlunin sé að-
eins enn eitt dæmið um „ein-
stefnu" og „atgervisflótta".
Menn eins og Agnelli, forstjóri
Fiat, vísa aftur á móti á bug þeim
ótta Mitterrands og annarra að
Evrópumenn verði aðeins „undir-
verktakar" í geimvarnaáætlun-
inni. „Ég samþykki ekki tal um
nýlendutengsl og lít frekar á þetta
sem hugmynd um samveldi," segir
hann.
Jacques Chirac, borgarstjóri
Parisar, hefur hvatt til þátttöku í
geimvarnaáætiuninni og gagnrýnt
„neikvæða og öfgafulla" afstöðu
Mitterrands. Hann telur einsýnt
að Bandaríkjamenn verði að halda
áfram með áætlunina, þar sem
Fri leiötogafundinum í Bonn. Reagan ræöir viö Nakasone. Aörir i myndinni: Mulroney, Mitterrand, Kohl, Thatcher og Delors, formaöur stjórnarnefndar
Evrópubandalagsins.

Skólaritvélar
Olynpia ritvélarnar eru allt í senn
skóla-, ferða- og heimilisritvélar. Ódýrar og
fáanlegar í mörgum gerðum.
Carma áreiðanleg vél, búin mörgum
vinnslum sem aðeins eru á stœrri ritvélum.
TraveUer de Luxe fyrirferðaiítn
og léttbyggð vél sem þolir auðveldlega hnjask
og ferðalög.
Begina C rafritvél með leiðréttingar-
búnaði. Fisléttur ásláttur auk annarra kosta
stórra skrifstofuritvéla þótt Regina sé
bœði minni og ódýrari.
Ekjaran
Vestur-Þýskaland:
Hryðjuverka-
kona tekin
Fraakfurt, 16. ágiut AP.
VEfíTIJR-ÞÝSKA lögreglan skýrði
frá því i dag aö hryðjuverkakonan
Martina Klump, sem talin er heyra
hryðjuverkasamtökunum Rauða her-
flokknum (RAF) til, hefði verið
handtekin vegna gruns um aðild að
morði i bandarískum hermanni f
síðustu viku.
Hermaðurinn, Edward F. Pim-
ental, var myrtur aðeins nokkrum
klukkustundum áður en sprengja
sprakk í herstöð bandarfska hers-
ins skammt frá Frankfurt fyrir
viku.
Að sögn lögreglunnar er nú ver-
ið að kanna hvort hugsanlegt sé að
félagar úr Rauða herflokknum
hafi notað persónuskilríki Pim-
entals til að komast inn á umráða-
svæði bandaríska hersins í þeim
tilgangi að koma sprengjunni
fyrir í bíl þar.