Morgunblaðið - 18.08.1985, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1985
EUREKA
EVRÓPSKIR ráðherrar hafa
hleypt af stokkunum samstarfs-
áœtlun, sem á að gera Evrópu-
mönnum kleift að keppa við Banda-
ríkjamenn og Japani á tœknisvið-
inu. Francois Mitterrand Frakk-
landsforseti stakk upp á þessari
áœtlun í apríl til að vega upp á móti
tilboði Bandaríkjamanna um að
evrópsk fyrirtœki taki þátt í geim-
varnarannsóknaráœtluninni SDI-
stjörnustríðsáœtluninni“. Mitt-
errand kallar evrópsku áœtlunina
Eureka, sem merkir “ég hef fundið
það“ á forn-grísku. Arkimedes mun
hafa hrópað þetta upp yfir sig þegar
hann hafði gert merka vísindaupp-
götvun.
Mitterrand: Ákveðinn.
Frú Thatcher:
Ákvað að styðja Eureka.
Ariane-eldflaug.
Áœtlun um evrópskt
tœknisamstarf hefur____
verið hleypt af stokkunum
itterrand
M
sagði þegar utanríkis- og tækni-
málaráðherrar 17 Evrópuríkja
samþykktu Eureka einróma í Par-
ís að megintilgangurinn væri að
„tryggja tæknilegt sjálfstæði Evr-
ópu.“ Hann benti á þá hættu að
Evrópuríki gætu dregizt aftur úr í
heiminum, ef þau tækju ekki upp
tæknisamvinnu.
Forsetinn tilkynnti að Frakkar
mundu verja einum milljarði
franka (um 4,5 milljörðum ísl. kr.)
til áætlunarinnar á næstu árum.
Talið er að Eureka muni kosta 6,29
milljarða doliara á næstu fimm
árum.
Tækniráðherra Vestur-Þjóð-
verja, Heinz Riesenhuber, sagði,
að Bonn-stjórnin mundi sennilega
verja jafnvirði 4 milljarða ísl. kr.
til Eureka á næstu fjárlögum. Bú-
izt er við fjárframlögum frá öðr-
um þátttökuríkjum, þ.e. 10 aðild-
arríkjum Evrópubandalagsins,
Spáni og Portúgai, sem ganga í
það 1986, og Noregi, Sviss, Austur-
ríki, Svíþjóð og Finnlandi. Þó er
ekki vitað hve miklu fé þau muni
verja til Eureka.
Ráðherrar þátttökuríkjanna
sögðu í yfirlýsingu að knýjandi
þörf væri á evrópsku tæknisam-
starfi. Þeir lýstu því yfir að með
áætluninni yrði unnið að því að
samræma rannsóknir þeirra og
iðnaðaruppbyggingu svo að þær
drægjust ekki aftur úr Banda-
ríkjamönnum og Japönum og
gætu sigrazt á samkeppni þeirra á
næstu 20 árum.
Þótt geimvísindi komi við sögu í
drögum Eureka-áætlunarinnar, er
megináherzlan lögð á hagnýtingu
tækni í þágu iðnaðar. Samkvæmt
henni er stefnt að sameiginlegri
framleiðslu á risatölvum, sjálf-
virkum verksmiðjubúnaði og fjar-
skiptabúnaði.
Einnig er rætt um samvinnu á
sviði örtölvuverka, leysa, öreinda-
geisla, háþróaðrar ljóseðlisfræði
og tölvustýrðra véla. Samkvæmt
Agnelli: Fiat með
í stjörnuáætlun.
Kohl: hikandi.
Genscher og Dumas
ræðast við í París.
bandarísku stjörnustríðsáætlun-
inni er gert ráð fyrir rannsóknum
á öllum þessum sviðum, ekki síður
en Eureka.
Ef tæknisamvinna Evrópuþjóða
á að geta orðið að veruleika verða
þær að leysa marga hagsmuna-
árekstra og það getur hafa í för
með sér margra mánaða samn-
ingaviðræður. Til þessa hafa þær
náð lengst í tæknisamvinnu með
Airbus-farþegaþotunni og Ari-
anc-geimflauginni.
Von Mitterrands er sú að Eur-
eka beri eins mikinn árangur og
Ariane. En hann hefur átt við
nokkuð ramman reip að draga í
baráttu sinni fyrir áætluninni.
Aðrar Evrópuþjóðir hafa verið
hikandi og um leið hafa þær verið
seinar að taka afstöðu til stjörnu-
stríðsáætlunarinnar.
TOGSTREITA
Mitterrand óttast að stjörnu-
stríðsáætlunin muni grafa undan
trúnni á franska kjarnorkuherafl-
ann og hann geti orðið úreltur.
Forsetinn hefur hamrað á því að
áætlun Bandaríkjamanna muni
stórauka tæknilega yfirburði
þeirra og Eureka-áætlunin var
svarið, sem átti tryggja að
Evrópuríki drægjust ekki aftur úr.
Á fundi Vestur-Evrópusam-
bandsins (WEU) í Bonn í lok apríl
lýsti utanríkisráðherra Vestur-
Þjóðverja, Hans-Dietrich Gensch-
er, yfir eindregnum stuðningi við
Eureka. Michael Heseltine, land-
varnaráðherra Breta, vildi að til-
lögur Bandaríkjamanna yrðu at-
hugaðar fyrst og Eureka-áætlunin
var lögð til hliðar um hríð.
Helmuth Kohl kanzlari lýsti sig
fylgjandi stjörnustríðsáætluninni
eftir margra mánaða hik, en setti
skilyrði fyrir þátttöku Vestur-
Þjóðverja.
Ýmsir ráðamenn í Bonn hafa
óttazt, ekki síður en Frakkar, að
einungis Bandaríkjamenn muni
hafa gagn af geimvarnaáætlun-
inni. Sá uggur hefur verið ríkjandi
að Bandaríkjamenn vilji tryggja
stuðning Evrópuríkja við áætlun-
ina, en síðan meina þeim aðgang
að viðkvæmum og mikilvægum
upplýsingum, svo að Evrópumenn
nái ekki tökum á hinni nýju tækni.
Kohl setti því það skilyrði að
tryggt yrði að um engan „ein-
stefnuakstur" yrði að ræða.
Síðan sagði Kohl að Vestur-
Þjóðverjar vildu „sameiginlega
evrópska afstöðu" til stjörnu-
stríðsrannsóknanna og lagði sér-
staka áherzlu á samráð við Breta,
Frakka og ítali. Hann virtist því
vilja halda báðum leiðum opnum:
styggja hvorki bandaríska né evr-
ópska samherja og hagnast á báð-
um.
Margaret Thatcher, forsætis-
ráðherra Breta, var einnig tor-
trygginn í garð geimvarnaáætlun-
arinnar í fyrstu, en lýsti síðan yfir
eindregnum stuðningi við hana,
eða a.m.k. þann hluta áætlunar-
innar er lýtur að rannsóknum.
Stjórn hennar lýsti líka yfir ein-
dregnum stuðningi við Eureka eft-
ir nokkurt hik. Bretar vilja greini-