Morgunblaðið - 05.09.1986, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 1986
28
Aðalfundur Sambands íslenskra loðdýraræktenda í Varmahlíð: myndih oc; tkxti: helgi bjarnason
Gagnrýni á
reksturinn var
„smellur ársins“
FJARHAGSSTAÐA SÍL og Hagfeldar var talsvert rædd á aðalfundin-
um. 876 þúsund króna tap varð af rekstri SIL, en 2 þúsund króna
hagnaður af rekstri Hagfeldar á árinu 1985. Skuldir samtakanna
eru einnig töluverðar, eða um 24 milljónir, en á móti standa ýmsar
eignir, svo sem útistandandi viðskiptakröfur, vörubirgðir og fleira
fyrir svipaðri upphæð.
Félagskjömir endurskoðendur
, gerðu nokkrar athugasemdir við
reikningana sem þeir beindu til
stjómar samtakanna. Þar er meðal
annars bent á nauðsyn þess að
ítrasta aðhalds og spamaðar sé
gætt í öllum rekstri samtakanna
og gerðar athugasemdir við ein-
staka kostnaðarliði reikninganna,
og talað um óhóf í því sambandi.
Stjóm samtakanna svaraði at-
hugasemdum endurskoðendanna
með skriflegri skýrslu á aðalfundin-
um og gerði grein fyrir þeim
atriðum sem athugasemdir voru
gerðar við. í lok svarsins kemur
fram að vegna örrar uppbyggingar
félaganna hafí bókhaldsvinna verið
orðin á eftir um tíma, en nú væri
búið að bæta úr því.
Nokkrar umræður urðu um störf
stjómar og stöðu samtakanna í al-
mennum umræðum. Meðal annarra
tók til máls Magnús Kjartansson
loðdýrabóndi á Hóialandi á Kjalar-
nesi. Hafði hann farið í gegn um
reikninga félaganna og gagnrýndi
þá, stjóm og starfsfólk harðlega.
Talaði hann um að félögin stefndu
hraðbyri í gjaldþrot. Varaði hann
sérstaklega við samrekstri hags-
munasamtakanna og sölusamtak-
anna og vildi að skilið yrði þar á
milli. Flutti hann tillögu um að kos-
in yrði 5 manna nefnd til að fjalla
um fyrirkomulag rekstrarins.
Gagnrýni Magnúsar fékk litlar
undirtektir á fundinum og var til-
lögu hans vísað frá með dagskrártil-
lögu með öllum greiddum
atkvæðum gegn einu. Þá voru
reikningar félagsins samþykktir
samhljóða. Þetta mál, sem einn
fundarmanna nefndi „smell ársins
1986“, var þar með að mestu úr
sögunni á þessum fundi.
Morgunblaðið/Helgi Bjamason
Frá fundi loðdýraræktenda. Fremstir eru Sigurjón Bláfeld, Vésteinn
Vésteinsson og Birgir Strandberg.
Agúst Gíslason
kosinn í sljórn
HAUKUR Halldórsson í Svein-
bjarnargerði var endurkosinn
formaður Sambands íslenskra
loðdýraræktenda og sölusamtak-
anna Hagfeldar á aðalfundinum
í Varmahlíð. Stjórnin var óbreytt
að öðru leyti en því að Agúst
Gíslason á ísafirði var kosinn í
stað Þorsteins Aðalsteinssonar á
Dalvík sem ekki gaf kost á sér
til endurkjörs.
Á fundinum voru samþykktar
lagabreytingar um stjórnarkjör,
þannig að nú er einn stjórnarmaður
úr hverjum landsfjórðungi í stjóm-
inni en sá fímmti er kosinn án tillits
til búsetu.
Með Hauki og Ágústi sitja eftir-
taldir í stjóm SÍL: Einar E. Gíslason
Syðra-Skörðugili, Emil Siguijóns-
son Ytri-Hlíð og Jónas Jónsson
Kálfholti. Jón Ragnar Bjömsson er
framkvæmdastjóri samtakanna.
Verðmætaaukning í
loðskinnaframleiðslu
LOÐDÝRABÆNDUR hafa ekki
látið hugfallast þó verðlækkun á
skinnum dragi úr uppbygging-
unni í bili. Á aðalfundinum
samþykktu þeir ályktun um verð-
mætaaukningu í loðskinnafram-
leiðslu.
t í ályktuninni segir meðal annars:
Loðdýrarækt á íslandi hefur veru-
lega vaxarmöguleika sem byggjast
meðal annars á góðu og miklu hrá-
efni í fóður. Þar sem þessi búgrein
er enn að slíta bamsskónum hér á
landi en keppir þó við framleiðendur
sem hafa áratuga reynslu telur
fundurinn brýnt að til eftirfarandi
- aðgerða verði gripið.
Kynbætur verði stórefldar með
reglubundnum innflutningi kyn-
bótadýra, af sem flestum afbrigð-
um, svo og stórauknum sæðingum.
Leiðbeiningaþjónusta verði stór-
aukin. Telur fundurinn ekki veij-
andi, með tilliti til þeirrar fjárfest-
ingar sem lögð hefur verið í
loðdýrarækt, að færri en fjórir
landsráðunautar starfi eingöngu við
loðdýrarækt.
Telur fundurinn framangreind
atriði eina meginforsendu þess að
loðdýrarækt á íslandi standist
ríkjandi samkeppni í atvinnugrein-
inni og felur stjóm SÍL að hraða
framgangi þeirra eftir því sem kost-
ur er.
Fundarmenn að störfum. Við fremsta borðið sitja (talið frá vinstri); Ágúst Gíslason, Astvaldur Magnús-
son og Lárus Hinriksson.
Verðmæti skinnafram-
leiðslunnar áætlað
174 milljónir í ár
VERÐMÆTI loðskinnaframleiðslunnar á síðasta ári var samtals um
105 milljónir króna, þar af 33 milljónir í minkaræktinni og 72 millj-
ónir í refaræktinni. Áætlað verðmæti framleiðslunnar á þessu ári
er 54 milljónir króna i mink og 120 milljónir í ref, eða alls um 174
milljónir króna. Þetta kom fram í ársskýrslu Sambands íslenskra
loðdýraræktenda og sölusamtakanna Hagfeldar sem Haukur Hall-
dórsson formaður samtakanna og Jón Ragnar Björnsson fram-
kvæmdastjóri fluttu á aðalfundi loðdýrabænda i Varmahlíð í
Skagafirði fyrir skömmu.
198 loðdýrabú
Um síðustu áramót voru 198 loð-
dýrabú starfandi í landinu, og hafði
þeim Ijölgað um 57 á árinu. Minka-
stofninn taldi um 12.860 læður um
síðustu áramót en refalæður voru
16.172. Á árinu hafði refastofninn
stækkað um 75% og minkastofninn
um 77%. Fijósemin er góð hjá
minknum, 4,2 hvolpar á hveija par-
aða læðu að meðaltali en miður góð
hjá refnum, 5,2 hvolpar á hveija
ásetta læðu. Frjósemi minkastofns-
ins hefur farið vaxandi, en dregið
hefur verulega úr fijósemi refanna
af einhveijum ástæðum sem menn
eru ekki alveg sammála um.
Á landinu eru starfandi þrettán
loðdýraræktarfélög sem mynda
Samband íslenskra loðdýrarækt-
enda. Tólf fóðurstöðvar eru nú
starfandi sem selja fóður til loð-
dýraræktenda. Auk þess framleiða
nokkur bú fóður til eigin nota. Ekki
liggur alveg ljóst fyrir hve margir
nýir bændur he§a búskap á þessu
ári, þó er gert ráð fyrir að þeir
verði ekki undir 20. Flestir munu
hefja minkarækt og allmargir
þeirra, sem nú eru með ref, miða
stækkun búa sinna við mink. Er
því fyrirsjáanleg all miklu hægari
aukning í loðdýraræktinni á þessu
ári en verið hefur undanfarin ár.
Er það vafalaust vegna hins mikla
verðfalls sem varð á skinnum
síðastliðinn vetur, einkum refa-
skinnum. Ljóst er að það veldur
loðdýrabændum verulegum erfíð-
leikum. Forráðamenn SIL segja að
verðfall dollara éigi hér stærstan
þátt, en fjórðungs aukning á fram-
boði refaskinna hafi einnig átt sinn
þátt í verðlækkuninni. Minkaræktin
kom mun betur út úr þessum svipt-
ingum og er staða minkabænda
mun betri en refabænda.
Áfram úr ársskýrslunni: 011 um-
svif samtakanna jukust mjög á
síðastliðnu ári, til dæmis fjórfaldað-
ist lagersala frá árinu áður. Þetta
kallaði á aukinn mannafla og betri
aðstöðu fyrir iager og skrifstofu og
var því tekið á leigu húsnæði í
Síðumúla 34. Starfsmönnum var
fjölgað og eru þeir nú sjö.
Vaníar meiri fjöl-
breytni í f ramleiðsluna
Á vegum Hagfeldar, sem er sölu-
samtök loðdýraræktenda, voru flutt
út um 60% allra þeirra refaskinna
sem flutt voru úr landinu og 90%
minkaskinnanna. Öll þessi skinn
fóru til sölu í danska uppboðshús-
inu, en SIL hefur samstarfssamning
við danska loðdýraræktarsamband-
ið um sölu á íslenskum skinnum.
Kjörbær hf. í Kópavogi, umboðs-
maður Hudson Bay í London,
annaðist sölu annarra skinna.
Meðalverð þeirra refaskinna sem
fóru á danska uppboðið og búið er
að selja reyndist vera 1.480 krón-
ur. Er það lægsta meðalverðið á
öllum Norðurlöndunum. Að meðal-
tali fá Norðmenn til dæmis meira
en helmingi meira en við fyrir hvert
skinn, eða 3.040 krónur. Finnar fá
2.504 krónur, Danir 2.189 krónur
og Svíar 2.158 krónur. Mismunur-
inn liggur fyrst og fremst í meiri
fjölbreytni í þeirra framleiðslu og
standa loðdýrabændur á hinum
Norðurlöndunum mun betur en
íslenskir loðdýrabændur vegna
framleiðslu ýmissa litaafbrigða. Til
dæmis er blárefur innan við helm-
ingur af refaskinnaframleiðslu
Norðmanna, rúmur helmingur hjá
Dönum og Svíum , 65% hjá Finnum
en rúmlega 81% hjá okkur. Einnig
liggur þessi verðmætamunur í lé-
legri skinnum frá íslandi, því ef
meðalverð á blárefaskinnum er bor-
ið saman kemur í ljós að ísland er
enn í neðsta sæti Norðurlandanna,
með 1.450 krónur að meðaltali fyr-
ir seld skinn, en Finnar standa sig
best í blárefnum, með 2.042 krón-
ur.
Staðan er mun betri í minkarækt-
inni og gefur samanburður við hin
Norðurlöndin til kynna að þar höf-
um við dregið á. Það ber þó að hafa
í huga að dæmið verður ekki gert
upp fyrr en að loknu síðasta upp-
boðinu sem fram fer nú í september
og á Island fleiri skinn óseld en hin
Norðurlöndin. Meðalverð íslensku
skinnanna er 1.055 krónur, og er
Danmörk eina landið sem sýnir
betri útkomu, eða 1.075 krónur.
Svíþjóð er með 950 krónur, Finn-
land 924 krónur og Noregur 882
kr.
Mikið verðfaíl í vor
Forráðamenn SÍL gátu ekki gefið
loðdýrabændum vonir um hækk-
andi verð fyrir framleiðsluna. Gert
er ráð fyrir lítilsháttar aukningu í
framboði minkaskinna á heims-
markaði, eða um 33,5 milljónir
skinna í stað 33 milljónir. Nokkur
lönd hafa dregið úr framleiðslu, til
dæmis Finnland og Bandaríkin, en
Danmörk hefur aukið framleiðsl-
una. Verðfall á minnkaskinnum var
33-35% reiknað í Evrópumyntum,
en það er um 5% umfram fall dollar-
ans. Það skal haft í huga að verð
á minkaskinnum var óvenju hátt
árið 1984-85. Það leiddi til 10%
framleiðsluaukningar á milli ára,
sem aftur hafði í för með sér þetta
verðfall umfram fall dollarans.
Á síðasta ári var búist við svip-
uðu framboði refaskinna og árið
1984. En annað kom á daginn þeg-
ar skinn fóru að berast til uppboðs-
húsanna. Heildarframboðið jókst
um nær þriðjung og munu einkum
Finnar hafa verið með óöruggar
framleiðslutölur. Þessi mikla aukn-
ing hafði í för með sér verðlækkun
í uppboðshúsunum. Lækkuðu
skinnin um liðlega 40% í Evrópu-
myntum reiknað en það er 10-15%
umfram dollaralækkun. Á þessu ári
er gert ráð fyrir að framleiðsla refa-
skinna aukist um 600 þúsund og
verði 5,5 milljónir.
Fyrir 10 árum var framboð
minkaskinna aðeins um 20 milljónir
og refaskinna um 700 þúsund. Sýn-
ir þetta að fengist hafa nýir
markaðir fyrir skinnin. Á sama tíma
hefur framboð annarra dýraskinna
minnkað. Það kom fram hjá for-
ráðamönnum SIL að það er
samdóma álit þeirra sem vinna að
markaðsmálum fyrir samtökin að
refa- og minkaskinn eru áberandi
vinsælust allra dýraskinna.
Söluhorfur óvissar
Þetta hafa forystumenn loðdýra-
bænda að segja um útlit á skinna-
mörkuðunum: Menn fara yfírleitt
varlega í framtíðarspár um þróun
skinnaverðs. Þó er almennt gert ráð
fyrir, að minkaskinn muni seljast á
svipuðu og jafnvel hærra verði en
var á síðustu maíuppboðum. Hvað
varðar spár um sölu refaskinna er
ekki gert ráð fyrir miklum breyting-
um í dollurum. Afkoma refabænda
verður því mjög háð gengi dollarans
á næsta sölutímabili. Þá það er þó
að líta, að verðlækkun skinnanna
hefur haft í for með sér stærri
markað, því nú eru ýmis markaðs-
svæði að auka kaup sín á skinnum.
Á þetta til dæmis við ýmsar Evr-
ópuþjóðir.
Reynslan hefur kennt okkur að
verðsveiflur eru mun meiri í refa-
rækt en minkarækt. Til að standast
slíkar sveiflur, þurfa loðdýrabænd-
ur að standa fjárhagslega vel að
vígi. Refaræktin virðist einnig vera
viðkvæmari en minkaræktin á pör-
unar- og gottímanum. Miðað við
þá reynslu sein við höfum orðið af
loðdýrarækt, virðist minkaræktin
að flestu leyti koma betur út. Eins
og nú horfír, má því gera ráð fyrir
að aukin áhersla verði á minkarækt
í framtíðinni.