Morgunblaðið - 01.02.1987, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 1987
37
Haft er fyrir satt að tungunni
sé tamast, sem hjartanu er kær-
ast. Var ekki líka eitthvað þess-
háttar sem hann Freud var á
sínum tíma að að kenna - að það
sem skýst upp úr undirmeðvitund-
inni sé tákn um eitthvað dulið en
sáiinni kært? Tilefni svo spekilegr-
ar samlíkingar er orð, sem nú um
stundir virðist skjótast upp úr
þjóðarvitundinni við óvæntustu
tækifæri. Orðið er „saman“ og
gengur sí og æ af munni eða er
párað aftan við ólíkustu tals-
hætti. Gæti þama verið dulin þrá
eða andsvar nefndrar sálar við
öllum háværu röddunum um að
skipta þessari þjóð niður í enn
smærri, stríðandi einingar - eftir
búsetu, aldri, atvinnu og öllu sem
upp má hugsa. Dulin ósk um að
þjóðin fari nú að myndast við að
arka saman sinn æfiveg.
Merkin um það? Allt í einu eru
allir t.d. farnir að elda grátt silfur
-„ saman“. Orðtækið fer í þessari
mynd eins og logi yfir akur fjöl-
miðlunar, í útvarpi, sjónvarpi,
textaþýðingum og blaðaskrifum,
og gengur í framhaldi þess út af
munni almúgans. Það er greini-
lega tískuorð dagsins. Einhver
ástæða hlýtur að vera til þess að
ekki nægir lengur einfaldlega að
elda grátt silfur. Að sjóða óhreint
(blandað) silfur án þess að fá það
hreint, eins og Blöndal skýrir
máltækið, sem táknar svo að gera
hver öðmm grikk eða eiga í etj-
um. Möguleikarnir á að hengja á
talshátt hið hjartkæra,, „sarnan",
eru býsna margir. Nægir að nefna
einn annan: að ganga í eina sæng
- saman. Það er orðið mjög vin-
sælt. Hvernig svo ætti að ganga
í eina sæng án þess að vera sam-
an er dulítið óljóst. Þótti líka til
skamms tíma óþarfi að taka það
fram. Gengið út frá því að mann-
eskja gangi í eina sæng með
einhveijum, ef hún ekki vill fara
ein í sængina. Oftast frömdu
þennan verknað kona og karl, svo
sem tíundað er í orðabókinni
minni. Kannski er þetta eitthvað
breytt eða þarf breytinga við.
Aftur á móti mega menn án þess
að nokkrar duldar meiningar fel-
ist þar og á kórréttri íslensku
bæði samrekkja og sænga saman.
Piet Hein er ekki í vandræðum
með að skýra merkingu þessa
vandræða orðs (með íslenskum
orðum Auðuns Braga):
Samlíf er orð
mjög auðskilið
Ef okkur ei semur,
Þá sláumst við.
Fjölmiðlafólki verður fótaskort-
ur á fleiri málum en íslensku. Af
einhveijum dularfullum ástæðum
þykir hér um slóðir verra að mis-
taka sig á erlendu máli en
íslensku, svo sem dæmin sanna.
Þótt mörg ár séu iiðin hefur það
ekki fengið að gleymast þegar
ung blaðakona á Morgunblaðinu
mislas á dönsku eða kunni ekki
merkingarmuninn á korseld og
kryddsill, svo forseti og Dana-
drotting lentu í íslenskri frásögn
hennar í kryddsíld en ekki í eldlín-
unni í hádegisverði með blaða-
mönnum. Kannski fyrirgefst þetta
núna, þegar útlendingar, og það
Svíar, hafa lent í sömu villu. Því
allt er gott er að utan berst. Með-
fylgjandi úrklippa úr Svenska
Dagbladet sýnir hvemig Svíar
gengu á sama hátt í vatnið. Og
þarmeð lenti forsætisráðherrann
líka í kryddsíldinni í stað þess að
sitja fyrir svörum í sjónvarpinu.
Vendum okkur úr kryddsíldinni
í hundana. Um daginn hófst í
blöðunum umræða um hvort Ný-
fundnalandshundar kynnu að geta
aukið öryggi við sjó og hafnir hér
á landi. I hundabók Fjölva er
hundi þessum lýst sem færasta
sjóbjörgunarhundi heims. Sagt að
hann sé haldinn óviðráðanlegri
„sækis-náttúru“ og sé sérlega
ákafur í að sækja hluti í sjó og
brimgarð. Hafi hann á 18. öld
verið notaður m.a. til að innbyrða
net fiskimanna. Og á 19. öldinni
hafi hoiium gjarnan verið dreift
sem björgunarhundi á hafnir í
Bretlandi. Og vitnað er í danskt
siglingablað sem nýlega sagði frá
því hvernig Nýfundnalandshund-
arnir voru í siglingakeppni í
Frakklandi hafðir á eftirlitsbátun-
um, enda séu þeir þjalfaðir til að
synda til manns í sjó og með hann
í land eða að báti. Þeir þola vel
kulda, því feldurinn er þéttur og
feitur og geymir í sér loft. Fylgdi
fréttinni að ekki kannist slysa-
vamamenn hér við hunda þessa.
Eiginlega virðist merkilegra við
fyrstu sýn að enginn skuli hafa
gefið sig fram með gamlar sagnir
af hundum þessum, sem franskir
skútussjómenn höfðu fyrrum um
borð hjá sér. Að vísu aðallega við
Nýfundnaland, en stundum áttu
skipsmenn sem höfðu verið þar á
skútum þessa hunda og höfðu
með sér á íslandsmiðum. Var sagt
að hundarnir hafi kunnað sitt fag
svo vel að þeir stukku útbyrðis
ef þeir sáu þorsk fara af önglinum
og náðu oft fiskinum og komu
með hann. Þetta er hár stórvaxinn
hundur, svartur og gæðablóð hið
mesta, eins og honum var lýst.
Eftir á að hyggja er kannski
ekkert undarlegt þótt landsmenn
hafi ekki sagnir af þessum hund-
um þótt yfir 200 franskar skútur
væru þá kring um landið á hveiju
ári og einhveijar með Nýfundna-
landshunda. Það staðfestir enn
hve lítil og fábreytt samskiptin
voru milli sjómannanna og lands-
manna og hve lítið þeir vissu í
raun hver um annars hag. Hvað
svo sem til er í sögusögnum um
að hundar þessir hafi náð gol-
þorski sem losnaði af öngli og
komið með hann að skipshlið. Það
hefur verið líklegar við Nýfundna-
land, þar sem þeir veiddu úr litlum
bátum, sem settir voru út frá skút-
unum. Gaman væri að minnsta
kosti að sjá slík tilþrif í höfninni
á sjómannadaginn. Gæti orðið
ekki síðri skemmtun en að sjá
konur róa.

,5--
Bar - Discoteque - v/Austurvöll.
Opið alla daga vikunnar frá kl. 18.00
SIGLFIRDINGAFÉLAGIÐ
í Reykjavík
og nágrenni
Árshátíð Siglfirðingafélagsins í Reykjavík og nágrenni
verður í Ártúni laugardaginn 7. febrúar og hefst með
borðhaldi kl. 19.
Fjölbreytt skemmtiatriði.
Miðasala í Tösku- og hanskabúðinni, Skólavörðustíg 7, mánudaginn 2. febrúar
til fimmtudagsins 5. febrúar.
Stjórnin.
-------------------------------------------------------------------------