Morgunblaðið - 09.07.1988, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 1988
39
Guðríður Magriúsdótt-
ir - Afmæliskveðja
Ævi mætra manna og kvenna
líður allt of fljótt. Þessar staðreynd-
ir eru alltaf að minna á sig, en
enginn breytir örlögunum og því
er ekki annað fyrir hendi en færa
frú Guðríði hugheilar ámaðaróskir
og þakka fyrir liðin kynni.
Guðríður er í heiminn borin vest-
ur í Miklaholti í Miklaholtshreppi.
Þar sleit hún bamsskónum og hóf
ævistarf sitt sem kennari í ná-
grenni jökulsins sem hún hafði fyr-
ir augum í æsku. Eftir að.hún hafði
lokið námi í Kennaraskólanum
gerðist hún kennari við Austurbæj-
arskólann og kenndi þar alla tíð
síðan, uns hún hætti fyrir nokkrum
árum. Síðan hefir hún helgað krafta
sína mannúðarmálum auk þess að
annast heimili sitt.
Kynni mín af Guðríði Magnús-
dóttur hafa varað í meira en aldar-
fjórðung. Enda þótt hún sé fjarri
því að láta á sér bera er hún þeirr-
ar gerðar að hún vekur eftirtekt
hvar sem hún fer. Um hana má
segja líkt og kveðið var um Björn
í Ogri; af henni stendur gustur
geðs og gerðarþokki. Stundum geta
smáatvik sagt manni meira um allt
eðli manns en lagar ræður. Mér er
það minnisstæðast að einhverju
sinni var ég gestkomandi á heimili
Guðríðar að fugl heyrðist kveða við
glugga. Þar var kominn þröstur
sem var í kosti hjá Guðríði og mér
er minnisstæð sú hlýja og gleði sem
lýsti upp svip hennar þegar hún brá
við til að sinna þessum gesti sínum.
Hinn 17. maí 1942 gekk hún að
eiga Róbert A. Ottósson. Hann var
um flest óvenjulegur maður. Frá-
bær vísindamaður og tónlistarmað-
ur sem varð að hverfa hingað til
lands þar sem fátt var um þau föng
sem hugur hans snerist um og
menntun hans hæfði. Það var gæfa
hans að hljóta slíkan lífsförunaut
sem Guðríður var. Eg ætla að hún
hafi ekki litlu um ráðið að hann
gerðist svo mikill íslendingur og
unnandi íslenskra fræða og raun
bar vitni. Starf hans í þágu
íslenskra fræða og tónmenningar
verður seint fullþakkað og hún var
konan sem þar stóð á bak við. Með
því finnst mér alltaf að Guðríður
hafi greitt honum þá þakkarskuld
sem íslenska þjóðin stóð í við hann
og persónulega langar mig til að
flytja henni þakkir mínar.
Mér er raunar mjög til efs að
Guðríði sé nokkur þökk í því að
hennar sé hér við getið, en ég vil
samt ekki hætta hér við án þess
að tjá henni þá skoðun mína að hún
sé kynborin fulltrúi þeirrar þjóð-
menningar sem staðið hefir af sér
þrautir elds og ísa án þess að bogna
eða brotna. Því hafði verið nokkuð
jafnræði með þeim hjónum þó ólík
væru um margt.
Eg ætla ekki að hafa þessi orð
öllu fieiri því að ég óttast að valdið
geti vinslitum ef áfram er haldið.
Sennilega finnst henni svipað til um
þetta og annarri merkri konu sem
eftirfarandi ljóðlínur eru lagðar í
munn:
Nú eru slokknir allir eldar,
ellin hrukkar bleika kinn,
líðr að vetri, kólnar, kveldar -
kveddu ei fleira, Svartur minn.
(Fomólfur)
Ég óska frú Guðríði Magnús-
dóttur aftur innilega til hamingju
með sjötugsafmælið og slíkt hið
sama afkomendum hennar og ætt-
fólki.
Aðalgeir Kristjánsson
Ég get með engu móti látið hjá
líða að senda vinkonu minni, Guðríði
Magnúsdóttir kennara, örlitla
kveðju á sjötugsafmæli hennar í
dag. Ég sleppi því að rekja ættir
Frá sumarsýningu Nýhafnar í Hafnarstræti.
Sumarsýmng í Nýhöfn
í LISTASALNUM Nýhöfn, Hafn-
arstræti 18, stendur nú yfir sum-
arsýning á verkum ýmissa lista-
manna.
Verkin eru öll til sölu og til af-
hendingar strax, en ætlunin er að
þetta form verði á sýningum í sum-
ar og standi fram í september þeg-
ar einkasýningar hefjast á ný.
í sumar verður opið í Nýhöfn
alla virka daga frá kl. 12.00—
18.00. Lokað um helgar.
(Fréttatilkynning)
Þjóðminjasafnið:
Fyrirlestur um
dýrafornleifafræði
THOMAS H. McGovern, aðstoð-
arprófessor við Mannfræðideild
Hunter College í New York, held-
ur fyrirlestur i Fornleifasal Þjóð-
minjasafns íslands mánudaginn
11. júlí kl. 20.30. Fyrirlesturinn
heitir „Dýrafornleifafræði á
Norður-Atlantshafssvæðinu:
Grænland og ísland".
í fyrirlestrinum fjallar McGovem
um rannsóknir sínar á dýrabeinum,
sem fundist hafa við fornleifarann-
sóknir á Norður- Atlantshafssvæð-
inu, einkum á Grænlandi og íslandi.
Thomas H. McGovem hefur
stundað uppgröft og rannsóknir á
dýrabeinum frá Norður-Atlants-
hafssvæðinu síðan 1975, einkum í
fornum íslendingabyggðum á
Grænlandi og á Hjaltlandseyjum.
Hann vinnur í sumar við rannsókn-
ir á fornum bæjarhóli við bæinn
Svalbarða við Þistilfjörð ásamt hópi
Bandaríkjamanna og íslendinga.
hennar, sem þó eru ágætar, og fer
að öðru leyti mjög fljótt yfir sögu.
Það er allsendis óvíst að við
Guðríður Magnúsdóttir hefðum
nokkru sinni kynnst ef ekki hefði
það komið til að tuttugu og þriggja
ára gömul, 17. maí 1942, gaf hún
sjálfa sig í afmælisgjöf landflótta
þýskum gyðingi sem hér hafði leitað
hælis og varð þrítugur þennan dag.
Hann bar þá enn sitt þýska nafn,
Robert Abraham, en síðar kenndi
hann sig við föður sinn að íslenskum
sið og hét þá Róbert A. Ottósson.
Um þetta hafði hann sjálfur frum-
kvæði, enda varð hann smám sam-
an íslendingur eins og þeir gerast
bestir, — raunar einn af máttar-
stólpum íslenskrar menningar á
sínu sviði meðan hans naut við,
bæði sem listamaður og vísinda-
maður. Þetta var engan veginn
sjálfgefið. Enginn maður getur vit-
að með vissu hve mikinn þátt
Guðríður átti í því að Róbert A.
Ottóssyni varð eins mikið úr gáfum
sínum og frábærum hæfileikum og
raun bar vitni. En þeir sem nokkuð
þekktu til, töldu sig vita að hlutur
hennar var þar mikill. Ég er einn
þeirra.
Guðríður er ekki ósjálfstæðari en
aðrar konur sem hærra hafa og
meira láta, því fer fjarri. Hún er
hinn mesti skörungur að hveiju sem
hún gengur. Hún hefur ekki látið
sig muna um að skila fullkomnu
ævistarfi í eigin nafni sem kennari
í meira en fjóra tugi ára. Um þann
þátt í ævi hennar er ég ófróður en
þykist þess þó fullviss af öðrum
kynnum við kennarann að ekki
hafi þar verið svikist um neitt. Það
kann að vera „úr takt við tímann“,
en það er fyrst og fremst vegna
þe.ss hver kona Guðríður var manni
sínum sem þessi kveðja er sett á
blað.
Róbert A. Ottósson var mjög
gáfaður maður á ýmsum sviðum,
stórbrotinn en þó viðkvæmur, mik-
ill „perfektionisti" og ekki alltaf
auðveldur í umgengni, gat skipt
skapi snögglega og sást þá stundum
ekki fyrir. Allt sem hér gat verið
áfátt bætti Guðríður ef þess var
nokkur kostur með glaðværri ró og
háttvísi. Hún stóð jafnan við hlið
manns síns, ekki síst í því mikla
starfi sem hann vann með kórunum
,sem hann stjórnaði, m.a. Útvarps-
kórnum og söngsveitinni Fílharm-
óníu, og mun þá ósjaldan hafa reynt
á hæfileika hennar til milligöngu
og málamiðlunar. Hún kom einatt
í veg fyrir árekstra og hlífði Róbert
við margháttuðu hnjaski sem hann
hefði tekið nærri sér og hefði spillt
vinnufriði hans og vinnugleði.
Síðast en ekki síst annaðist hún um
flesta þá praktísku hluti, sem ekki
verður komist hjá að sinna, en hon-
um eins og mörgum öðrum lista-
mönnum virtist furðulega ósýnt um
hversdagslegt veraldarvafstur.
Þannig gerði hún honum unnt að
helga sig allan áhugaefnum sínum,
tónlistinni og fræðistörfum í tengsl-
um við hana, — verkefni sem var
honum heilög köllun. Fyrir þetta
þótt ekki kæmi annað til, standa
allir íslendingar í þakkarskuld við
Guðríði Magnúsdóttur.
Vinátta þeirra hjóna varð dýr-
mæt þeim sem hennar nutu. Ég
met það mikils að mega telja mig
í þeim hópi.
Kæra Guðríður! Innilegar árn-
aðaróskir frá okkur Siguijónu og
þakkir fyrir liðna tíð.
Jón Þórarinsson