Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
eftirÞóriKr.
Þórðarson
Rósa B. Blöndals,
Leyndar ástir í Njálu.
Rvík: Vasaútgáfan, 1987, 142 bls.
með nafinaskrá. Kr. 488.-
íslendingasögurnar voru fyrrum
eins konar siðgæðislegt hnitakerfi
(„grid“) sem menn miðuðu við
lífsgildin og athafnir sínar. „Dreng-
skapur" og aðrar dyggðir voru studd-
ar dæmum úr sagnasjóði, og þangað
sóttu menn sannanir með og móti í
rökræðum um lífið og tilveruna, um
rétt og rangt, dyggð og lesti. Sam-
ræður voru kryddaðar tilsvörum úr
íslendingasögum, sem menn lásu í
baðstofunni. Kvöldvökurnar voru
akademía íslands, því þær voru
hvorki aðferð til vinnuþrælkunar,
þótt menn ynnu við tóskap undir
lestrinum og sumir hefðu vökustaura
í augum, né skemmtunin einber, því
að sögumar voru rannsakaðar. Menn
mótuðu sér sjálfstæðar skoðanir um
atvik og söguhetjur, dyggðir persón-
anna eða bresti, mátu aðstæður,
dæmdu um rétt og rangt atferli og
ræddu síðan álit hvers og eins, bæði
í baðstofunni og í íjósinu næsta dag.
En það er einmitt eðli akademísks
starfs, að rýna og komast að niður-
stöðu, og greinir það frá fróðleiks-
molasöfnun.
Baðstofíilesandinn
Sá einstaki atburður hefur gerst
að komin er út bók eftir einn slíkan
baðstofulesanda (en svo nefnir höf-
undur sig), og geta menn því kynnst
af eigin raun þeirri andlegu vinnu
sem fram fór á kvöldvökunum og
entist mönnum ævilangt. Það er bók
Rómantískt
oghuggulegt kvöld
íBlómasal
- ánægjunnar vegna
Áhugafólk um góðan mat!
Matseðill kvöldsins:
Rjómalöguö humarsúpa
Agúrku- krapis
Ofnhakaöur lambahryggur
meö hvítlauks- og steinseljudjús
Súkkulaöiterta
meö mokkasósu
Splunkunýr sérréttaseðill
i Blómasal. Njótið lífsins
og reynið splunkunýjan
ogferskan sérréttaseðil
auk fjölda annarra úrvals
málsverða.
Verb aöeins kr. 2.070,-
Víkingaskipið er á sínum
stað hlaðið alskyns
grænmeti ogbrauðum
HÓTEL
LOFTLEIÐIR
FLUGLEIDA HÓTEL
Rósu B. Blöndals, Leyndar ástir í
Njálu. Bókin er skrifuð á því lipra
og litríka máli sem ræktað var í
baðstofunni við lestur fremstu lista-
verka íslenskra bókmennta og nært
við bijóst tungunnar.
Bók Rósu er frábært dæmi um
baðstofulestur íslendingasagna. Hin
gáfaða skáldkona hefur lifað með
Njálu og fleiri sögum frá því hún var
bam og velt fyrir sér innri rökum
sagnanna. Samræðumar í baðstof-
unni um Hallgerði langbrók og
hjónabönd hennar, ást eða ástleysi,
um Bergþóm og dætur Njáls og um
innri rök persónanna og þeirra at-
burða, sem sagan greinir frá, endur-
speglast í bókinni. Þær hafa kristall-
ast í næmum huga höfundarins á
langri ævi.
Var Hallgerður vond manneskja,
eða em rök til þess að hún hafi ver-
ið allt annarrar gerðar en sagan
gefur í skyn og lesendur hafa til
þessa haldið vera hið rétta? Hveijar
vom hinar duldu ástæður fyrir óvild
Bergþórshvolsheimilisins í garð
hennar? Vom brostnar vonir bundnar
við samband Gunnars á Hlíðarenda
og Bergþórshvolsdætra?
Rósa rekur söguþráð Njálu, sýnir
hve spennandi sagan er, og segir
fram rök sín fyrir annarri sýn á per-
sónum sögunnar en „opinber ritskýr-
ing“ hefur haft til þessa. Þótt ekki
sé hún vísindamaður, kann hún vel
að meta Njálurannsóknir, ekki síst
Einars Ólafs Sveinssonar, sem einnig
var baðstofulesandi í æsku, en niður-
stöður hennar em um margt aðrar
en við eigum að venjast.
Bók um stöðu konunnar
Af þessum sökum er bókin þeim
skemmtileg kynning Njálu sem farið
er að förlast um efni hennar eða
hafa aldrei lesið hana, en jafnframt
er hún spennandi framlag til um-
Gólfmottur
- ítveim stærðum
w
Hægt er að krækja mottunum
saman, bæði á endum og hliðum.
Stærðir: 120 x 60 og 60 x 60 sm.
fjkj. • y/.
Sími 4 62 16
Auðbrekku 2 - Kópavogi.
Rósa B. Blöndals
„Af þessum sökum er
bókin þeim skemmtiieg
kynning Njálu sem far-
ið er að förlast um efai
hennar eða hafa aldrei
lesið hana, en jafaframt
er hún spennandi fram-
lag tii umræðnanna um
Islendingasögur frá
sjónarhóli lesendanna.“
ræðnanna um íslendingasögur frá
sjónarhóli lesendanna. Loks er hún
athyglisverð um það, að þar er rætt
af djúpsæi um stöðu konunnar í
íslenskum bókmenntum til foma.
Bókin er um margt vamarskjal
fyrir Hallgerði og andmælir þeim
neikvæða dómi sem hún hefur hlotið
í huga Njálulesenda til þessa. Höf-
undur rekur söguþráðinn og rýnir
frásöguna. Túlkar hún persónu Hall-
gerðar mjög á annan veg en venja
er. En Hallgerði skoðar hún einnig
í ljósi tilgátu sinnar um angursamt
hugarþel að Bergþórshvoli, hvort
hugsanlegt sé að Bergþóra hafi eygt
von um tengdason í Gunnari á Hlíða-
renda og það skýri spennu þá sem
var milli þeirra Hallgerðar? Er þess-
um dramatísku átökum fjarska vel
lýst.
Lesandinn fær í kaupbæti glögga
mynd af höfuðþáttum atburðarásar-
innar í Njálu, jafnvel vígaferlum.
Unglingum ætti að benda á þessa
bók. Hún er fjarska vel fallin til þess
að vekja áhuga ungra lesenda og
nýrra lesehda á auðlegð íslendinga-
sagna og sagnaskemmtun þeirra.
„Lesendarýni"
í útvarpi hafa verið haldnir
skemmtilegir mannfundir um viðhorf
lesenda til íslendingasagna. Minnis-
stæðir eru þættir Einars Karls Har-
aldssonar um Njálu og Ólafs Torfa-
sonar um Laxdælu og kvenlýsingar
hennar. Þar vom á ferðinni baðstofu-
lesarar nútímans, og á sama veg og
fyrr ræddu menn um sín eigin við-
horf til þess sem lesið var, lögðu
mat á persónur sögunnar, rýndu í
þá mynd sem sögumar bregða upp
og skilning höfundanna á efni sínu.
Samrýmist hann skilningi nútímales-
endanna?
I útvarpsumræðum þessum var
þáttur nútímalesandans í brenni-
depli. Þegar farið er að bera þessa
spurningu upp og ræða hana, eign-
ast Islendingasögurnar von um að
þær lifi áfram með þjóðinni. Þá
kemst þáttur nútímalesandans í
brennidepil og Njála eignast von.
Jón Sveinbjömsson, prófessor í
guðfræðideild, hefur kynnt hina nýju
rannsóknaraðferð í bókmenntafræð-
um, „lesendarýni" (á ensku Readers'
Criticism). Er þá rannsakað viðhorf
lesandans, hins foma lesanda og
nútímalesandans. Hlutverk lesan-
dans er kannað, því að hann býr sér
til nýjan texta við lesturinn. Og það
er það sem Rósa B. Blöndals hefur
gert. Þess vegna er bók hennar svo
merkileg. Hún miðar ekki eingöngu
við persónur frásagnarinnar (hinar
„narratológísku“ persónur eins og í
franskri narratológíu) heldur býr hún
sér til mynd af því sem raunverulega
gerðist og er oft ósammála Njáluhöf-
undi um mat hans á persónum á
borð við Hallgerði eða leyndar vænt-
ingar á bænum að Bergþórshvoli.
Þetta gerir bókina gríðarlega spenn-
andi, og lesandinn fær það hlutverk
að gera upp við sig eigið mat sitt á
persónum, einkum kvenpersónum
Njálu, hvort sem hann reynist sam-
mála Rósu að lokum eða ekki.
Fyrir tæpar fimm hundruð krónur
fær sú eða sá sem áhuga hefur á
íslenskri menningu, hvort heldur er
í kvennarannsóknum eða í sauma-
klúbbum þjóðarinnar, upp í hendum-
ar dýrmæta bók og listræna nautn,
stássstofulesandinn fær eitthvað að
hugsa um, og unglingurinn í skóla
lærir íslensku af lestri hennar, því
að dvínandi íslenskukunnátta
stafar af því hve lítið menn lesa á
snjöllú og gagnyrtu máli. Mættu
einnig íslenskukennarar unglinga
kynnast þessu merka verki frábærs
fyrrverandi bamakennara og skáld-
konu og nota það í kennslunni.
Höfundur er prófessor íguðfrœði
við Háskóla Istands.
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKlRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ* ÁKR. 100,00
1983-2. fl. 01.11.88-01.05.89 kr. 339,34
1984-3. fl. 12.11.88-12.05.89 kr. 329,54
*lnnlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbót.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs ferfram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframtframmi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, október 1988
SEÐLABANKIÍSLANDS
Nýkjörin stjórn Hafnasambands sveitarfélaga. Talið frá vinstri:
Þorvaldur Jóhannsson, bæjarstjóri á Seyðisfirði, Þórður Skúlason,
sveitarstjóri, Hvammstangahreppi, Sturla Böðvarsson, bæjarsljóri,
Stykkishólmi, formaður, Hannes Valdimarsson, varahafiiarsljóri,
Reykjavík, varaformaður, og Guðmundur Sigurbjörnsson, hafiiar-
stjóri, Akureyri.
Ný stjóm Haíhasam-
bands sveitarfélaga
19. ársfimdur Hafnasambands
sveitarfélaga var haldinn á
ísafirði 29. og 30. september sl.
Meginmál fundarins voru: Fjög-
urra ára hafiiaáætlun, sem Her-
mann Guðjónsson, hafiiamála-
stjóri, kynnti. Mengunarvarnir í
höfiium, sem Magnús Jóhannes-
son, siglingamálastjóri, flutti er-
indi um. Ahrif breyttra sam-
gangna á landi á rekstur hafiia,
sem Jóhann T. Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Fjórðungssam-
bands Vestfirðinga, flutti.
Formaður Hafnasambandsins
var kjörinn Sturla Böðvarsson, bæj-
arstjóri í Stykkishólmi. Gunnar B.
Guðmundsson, hafnarstjóri í
Reykjavík, gaf ekki kost á sér til
endurkjörs eftir að hafa gegnt for-
mennsku í 19 ár.
Aðrir í stjórn voru kjörnir: Guð-
mundur Sigurbjörnsson, hafnar-
stjóri á Akureyri, Hannes Valdi-
marsson, verkfræðingur Reykjavík-
urhafnar, Þorvaldur Jóhannsson,
bæjarstjóri á Seyðisfírði, og Þórður
Skúlason, sveitarstjóri á Hvamms-
tanga.
í varastjórn voru kjömir: Gísli
Gíslason, bæjarstjóri, Akranesi,
Hrafnkeíl Ásgeirsson, formaður
hafnarstjómar, Hafnarfirði, Krist-
inn Gunnarsson, bæjarfulltrúi, Bol-
ungarvík, Sigurgeir Ólafsson, hafn-
arstjóri, Vestmannaeyjum, Úlfar
B. Thoroddsen, sveitarstjóri, Pat-
reksfirði.
í Haftiarráð hafa verið tilnefndir:
Sturla Böðvarsson, bæjarstjóri,
Stykkishólmi, og til vara Hannes
Valdimarsson, verkfræðingur
Reylgavíkurhafnar.