Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
31
Misnotuð tæknibrella
eftirSteinar
Guðmundsson
Við fengum AA frá hugsjóna-
mönnum vestur í Ameríku, en illu
heilli tókum við auglýsingabrellur
atvinnumanna í ofdrykkjuvörnum
traustataki og ofnotum þær í ein-
feldni okkar.
Vinur og velgjörðarmaður hóps-
ins sem myndaði AA, dr. Silkworth,
taldi sig sjá kraftaverk í AA-stefn-
unni en sem læknir kaus hann að
nefna fyrirbærið sjúkdóm („dis-
ease“). Þolandann nefndi hann
samt aldrei „sjúkling" heldur „alko'--
holic“ (þ.e. að hann væri haldinn
alkóhólisma). Hann komst að þeirri
niðurstöðu að alkóhólismi væri
sjúkdómur sem að vísu væri ekki
hægt að lækna, en hann gerði sér
ljóst að félagamir vom búnir að
sýna og sanna að hægt var að
stöðva hann.
Á þessa skilgreiningu læknisins
féllst hópurinn með því fororði þó,
að hér væri um ofnæmissjúkdóm
að ræða, því ef menn ekki neyttu
áfengis þá væri hættunni bægt frá.
Þeir vom sammála um það að alkó-
hólismi væri ekki læknanlegur, en
ef drykkjumanni tækist að breyta
hegðun sinni og lífsmati þá stöðvað-
ist þessi „sjúkdómur" af sjálfu sér.
Þetta var upphaf þess að farið
var að bendla alkóhólisma við sjúk-
dóm. En þegar frá leið og rekstur
afeitmnarstöðva og endurhæfíngar
varð eftirsótt atvinnugrein notuðu
slungnir forsvarsmenn fyrirtækj-
anna sér þessa kveikju og auglýstu
alkóhólisma sem sjúkdóm.
I kapphlaupinu um viðskiptavini
var svo farið að bjóða upp á tauga-
lyfín innan stöðvanna og þannig var
mikilvægustu hjálpartækjum ein-
staklingsins, timburmönnum og
þynnku, drekkt í dópinu. Þessi kór-
villa hefur ekki náð að festa rætur
innan SÁÁ nema að litlu leyti, en
í ríkiskerfínu em þeir glataðir.
Sú guðsgjöf sem fólst í AA-
stefnunni verður aldrei metin til
verðmætis, frekar en sálarheill ein-
staklingsins, og aldrei var henni
ætlað að hossa mönnum upp neinn
metorða- eða mammonsstiga, en sá
sem ber gæfu til að tileinka sér
stefnuna óbrenglaða hlýtur að njóta
þess jafn lengi og hann lifir. Hinn
stórkostlegi árangur okkar íslend-
inga í þessum efnum sannar þetta.
En þetta fjöregg er brothætt
ekki síður en önnur egg.
Afvötnunar- og endurhæfingar-
stöðvar byggja starf sitt á tilvist
AA-stefnunnar, en alls ekki í sam-
vinnu við AA. Af misgáningi en
vafalaust í góðum tilgangi hefur
ráðamönnum stöðvanna orðið á þau
glappaskot, nú í mjög vaxandi
mæli, að missjá sig á auglýsinga-
brellum framtakssamra amerískra
fésýslumanna og telja sér trú um
að þær boðuðu sannleika sem
byggjandi væri á. í fúlustu alvöru
er mönnum talin trú um að drykkju-
skapur sé sjúkdómur og varnanna
að leita hjá íæknum og hómópötum
ákveðinna sjúkrastofnana. Menn
gera sér ekki ljóst að hér er um
tæknibrellu að ræða sem gripið
hafði verið til í þeim tilgangi að
tryggja betur rekstur amerísku
stöðvanna.
En þetta á ekki við hér á landi
því við búum við fullkomið opinbert
og allt að því sjálfvirkt trygginga-
kerfi sem þó er misnotað með því
að gæta þess vel að biðröð sé jafn-
an tiltæk til að tína úr strax og
pláss losnar, því tryggingamar
borga ekki fyrir auðu rúmin; við
njótum tryggingakerfis sem er svo
tillitssamt að drykkjumönnum tvist
og bast um búllumar er í sjálfsvald
sett hvenær og hversu oft þeir not-
færa sér óútfylltar ávísanir á
Tryggingastofnunina.
An hins lúmska áróðurs um eðli
alkóhólisma er hætt við að biðrað-
imar við afeitrunarstöðvamar yrðu
mun styttri, jafnvel engar, en með
því móti væri einmitt hægt að
bjarga mörgum manninum á þeirri
stundu sem líkurnar til að hægt sé
að komast að honum eru hvað
mestar. Þetta er mergurinn málsins
en það virðist ekki borga sig að
mati þeirra sem lifa á kerfínu.
Á sínum tíma varð fersk tilraun
Bláa bandsins atvinnubótum geð-
lækna og hjálparkokka þeirra að
bráð og mér virðist sem SÁÁ sé
að fara sömu leið. Ef sú merka
starfsemi á að ná því sem stefnt
var að þegar þjóðinni var lofað heil-
brigðum ofdrykkjuvörnum í nafni
samtakanna þá verða ráðamenn þar
að stinga við fótum og skoða sig
um í blekkingahjúpnum. En þá, og
þá fyrst er von til að ykjust til
muna líkurnar á því að drykkjumað-
ur, sem búinn er að týna sjálfum
sér, grípi til bældrar sjálfsábyrgðar
og geri sér ljóst að drykkjuskapur
hans er heimatilbúið mein, en eng-
inn sjúkdómur.
Ég tel samt réttlætanlegt að
nota þessa einföldun á ástandinu
og gauka því að byttunni ef á þarf
að halda, að um sjúkdóm geti verið
að ræða því jafnvel greindustu
menn láta fordildina tæla sig til að
afneita eigin drykkjuskap eða
klæða staðreyndir í felubúning af
hræðslu við að verða álitnir minni
menn ef það kynni að vitnast að
þeir þyrftu á aðstoð að halda. En
takist að vekja kauða til sjálfs-
ábyrgðar þá molnar þessi hvimpni
utan af honum þegar skilningur
hans á drykkjuskap og alkóhólisma
fer að festa rætur. Honum er þá
hjálpað til að gera sér ljóst að „sjúk-
dómurinn" er meira huglægs og
siðferðilegs eðlis heldur en gengur
og gerist um aðra sjúkdóma og að
hér er aðeins á ferðinni ofnæmi
fyrir áfengi samfara siðferðilegu
niðurbroti sem styðst við vankaða
skynsemi. Annað ekki.
Mönnum er auðvitað frjálst að
kalla þetta sjúkdóm svo lengi sem
þeir í krafti opinberra starfsheita
sinna og embætta reyna ekki að
ýta þessu til almennings sem stað-
reynd, enda eiga þeir þann kost,
ekki síður en við hinir, að þeim er
alveg óhætt að kalla drykkjuskap
drykkjuskap. Það skilst.
Öll þekkjum við þann leiða ávana
að afsaka hvers konar villur og
mistök með því að vesalingurinn
hafi verið drukkinn þegar hann
missá sig. Ef ölvun við akstur og
grófustu nauðganir eru undanskild-
ar þá skiptir þessi rangfærsla e.t.v.
ekki svo miklu máli. Að vísu verkar
hún hvetjandi á delinkventinn til
að halda uppteknum hætti því al-
menningsálitið er búið að gefa hon-
um plástur á ónáttúruna.
Þessi afstaða okkar byggist vafa-
laust á góðvild og er því afsakanleg
en að plástra drykkjuskap sem sjúk-
dóm er óafsakanleg fáviska. Dæmin
sanna, dæmin hér í Reykjavík, bið-
raðafarganið og læknaleikurinn, að
hvimpnir drykkjumenn og óhörðnuð
ungmenni taka þessari skilgrein-
ingu fegins hendi og samviskan,
mórallinn, sem híft hefur margan
drykkjumanninn á þurrt, fær frí.
Sjálfsbjargarviðleitni verður óþörf
því læknunum er ætlað að vinna
verkið og tryggingunum að borga.
Á meðan barist var fyrir þeim
mannréttindum sem afvötnunar- og
endurhæfingarþjónustan nú hefur
fært okkur Islendingum, kom fyrir
Steinar Guðmundsson
„Mönnum er auðvitað
frjálst að kalla þetta
sjúkdóm svo lengi sem
þeir í kraflti opinberra
starfsheita sinna og
embætta reyna ekki að
ýta þessu til almennings
sem steðreynd.“
að ég var rekinn út úr Amarhvoli
þegar ég var að reyna að vinna
hina ýmsu heilbrigðis- eða félags-
málaráðherra til fylgis við málstað-
inn og samansafn úr 5 stjómmála-
I.O.O.F. 12 = 17010288V2 =
I.O.O.F. 1 = 17010288V2 = 9.O.*
Frá Guöspeki-
félaginu
Ingólfsstrœtl 22.
■ Áskrlftarsfmi
Ganglera er
39S73.
I kvöld kl. 21.00 Haraldur Er-
lendsson: Gullnablómið. Tao-
Jóga. Á morgun kl. 15.30 Jón
L. Arnalds.
flokkum, svokölluð allsherjamefnd,
kallaði mig eitt sinn á sinn fund
niðri í Þórshamri og hótaði mér
tugthúsi ef ég þagnaði ekki, því
áróður minn varðaði við lög. Glæp-
urinn hefur sennilega verið sá að
mér fannst ekki taka því að gera
upp á milli alþingismanna og al-
mennings þegar ég krafði laumu-
drykkjuna. En allt heyrir þetta for-
tíðinni til því nú gera allir sér ljóst
að alkóhólismi virðir hvorki stétt
né stöðu. En ég vil ekki tráa því
að það sé viljandi verið að bijóta
niður það sem áunnist hefur. Þess
vegna kvaka ég.
Grein þessari, sem að mínu viti
vissulega er stíluð sem áróðurs-
grein, lýk ég með því að skora á
núverandi valdamenn þjóðfélagsins,
að loka ekki augunum fyrir þeirri
hættu sem ógnar lífshamingju óbor-
inna íslendinga, ef svo hrapallega
skyldi takast til að sjúkdómshug-
takið um alkóhólisma komist ósund-
urliðuð inní skólabækumar.
Þeir sem nú drekka mega drekka
sem sjúklingar eða ekki sjúklingar,
það skiptir ekki meginmáli. En að
blekkja þann hluta æskunnar sem
enn er ekki farinn að drekka, eða
rétt farinn að lyfta glasi í góðra
vina hópi, er glæpur því komandi
kynslóðir fá vafalaust að berjast
við brennivínið ekki síður en við.
Í Jakobsbréfi segir: Hver, sem
því hefur vit á gott að gjöra og
gjörir það ekki, honum er það synd.
Höfundur er leiðbeinand! í of-
drykkjuvömum.
Bibliulestur verður í Grensás-
kirkju á morgun laugardag kl.
10.00. Hafsteinn Engilbertsson
fjallar um spurninguna „Hvernig
á að sigra í trú?“
Eftir kaffihlé kl. 11.15 verður
bænastund.
Allir velkomnir.
Lærið vélritun
Ný námskeið byrja 3. nóvember.
Vélritunarskólinn, sími 28040.
Auglýsing um tillögur
að breytingu á deili-
skipulagi Löngumýr-
ar 41 -55 í Garðabæ
Samkvæmt ákvörðun skipulagsstjórnar ríkis-
ins og með vísan til greinar 4.4.1 í skipulags-
reglugerð nr. 318/1985 er hér með lýst eftir
athugasemdum við tillögu að breytingu á
deiliskipulagi Löngumýrar 41-55 í Garðabæ.
Tillaga er gerð um fjögur parhús og tvö lítil
fjölbýlishús i stað átta einbýlishúsa.
Tillagan liggur frammi á bæjarskrifstofunum
í Garðabæ, Sveinatungu við Vífilsstaðaveg,
frá 28. október 1988 til 25. nóvember 1988
á skrifstofutíma alla virka daga.
Athugasemdum við skipulagstillöguna skal
skilað til undirritaðs fyrir 9. desember 1988
og skulu þær vera skriflegar.
Þeir, sem ekki gera athugasemdir innan til-
skilins frests, teljast samþykkir tillögunni.
Bæjarverkfræðingurinn í Garðabæ.
Akureyri
Sjálfstæðisfélagið Vörn
Aöalfundur félagsins verður haldinn í Kaupangi laugardaginn 29.
október kl. 14.00. Venjuleg aðalfundarstörf.
Félagskonur fjölmennið. Kaffiveitingar.
Stjórnin.
IIFIMDALI.UK
Er ríkisstjórnin
búin að afsanna
efnahagslögmálin?
Ungt sjálfstæðisfólk í Reykjavík heldur op-
inn umræöufund um aðgerðir og áform
vinstri stjómarinnar i efnahagsmálum mið-
vikudagskvöldið 2. nóvember kl. 20.30.
Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri
Verslunarráðs og varaþingmaður hefur
framsögu. Fundurinn verður haldinn í Neðri
deildinni i Valhöll, Háaleitisbraut 1 (kjallara)
og er öllum opinn.
Stjórnin.
iifimdali.uk
Viðeyjarsigling
ungs sjálfstæðis-
fólks
F • U ■ S
Næstkomandi sunnudag, 30. október, heldur ungt sjálfstæðisfólk í
skemmtisiglingu út í Viðey. Farið verður með Viöeyjarferjunni, Maríu-
súð, frá Sundahöfn kl. 14.00.
Sr. Þórir Stephensen, staðarhaldari i Viðey, sýnir gestum eyjuna og
rekur sögu hennar og hinna fornu bygginga, sem Viöey prýða.
Kaffi verður drukkið í Viðeyjarstofu að lokinni skoðunarferð.
Júlíus Hafstein, borgarfulltrúi og formaður umhverfismálaróðs
Reykjavíkur, og Árni Sigfússon, borgarfulltrúi og formaður Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna, verða með í för og slá á létta um-
hverfismálastrengi.
Skráning fer fram í síma 82900. Nauðsynlegt er að skrá sig fyrir
kl. 17.00 á föstudaginn. Bátsferðin kostar kr. 300, sem greiðast á
bryggjunni.
Safnast verður saman í Sundahöfn (beygt til vinstri við Sundakaffi)
tiu minútum fyrir áætlaöan brottfarartima.
Allt ungt sjálfstæðisfólk er hvatt til að mætal
Stjórnin.