Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
i
£
{
%
I
%
a
Tökum afstöðu til
vandamála nútímans
Rætt við Jonas Jonson aðstoðarframkvæmda-
stjóra Lútherska heimssambandsins
HÉR Á landi dvaldist á dögtin
um Svíinn Jonas Jonson, að-
stoðarframkvæmdastjóri Lút-
herska heimssambandsins. En
ísienska þjóðkirkjan tók þátt í
stofoun þess árið 1947. „Við
reynum að heimsækja aðildar-
kirkjur sambandsins reglulega.
Ég er staddur hér nú í boði
íslensku þjóðkirkjunnar til þess
að kynna það helsta sem er á
döfinni hjá okkur og ekki síður
til þess að heyra viðhorf kirkj-
unnar manna á íslandi," sagði
Jonsson þegar blaðamaður
Morgunblaðsins hitti hann að
máli í Biskupsstofu við Suður-
götu.
55 milljónir meðlima
Jonas Jonson var fyrst beðinn
um að gera grein fyrir uppbygg-
ingu og starfi Lútherska’heims-
sambandsins: „Að Lútherska
heimssambandinu standa 104
kirkjudeildir í öllum heimsálfum
og meðlimir þess eru nú um 55
milljónir talsins. Höfuðstöðvamar
eru í Genf, þar sem starfsmenn
eru um 120 frá öllum heims-
homum.
Æðsta vald sambandsins er
heimsþing þess, sem haldið er á
sex ára fresti. Það næsta verður
haldið f Curitiba f Brasilfu
snemma árs 1990, og hefur ísland
þar þijá fulltrúa. Lútherska
heimssambandið er ekki kirkja og
hefur því ekki vald til þess að
setja aðildarkirkjunum neinar
regiur. Það er sameiginlegur full-
trúi kirknanna og lýtur þeim.
Á þeim 40 árum, sem Lúth-
erska heimssambandið hefur
starfað, hefur það rofið einangrun
lútherskra kirkna, stuðlað að
gagnkvæmri aðstoð þeirra, veitt
neyðarhjálp og þróunaraðstoð um
allan heim og þjónað sem grunnur
undir sameiginlegar rannsóknir
og sameiginlega afstöðu í málefn-
um dagsins."
Vinnur að einingn allra
kristinna manna
„Tilgangur Lútherska heims-
sambandsins er meðal annars að
treysta bönd lútherskra manna
um allan heim. Lútherstrúarmenn
eiga sér sömu hefðir, sömu trú
og að vissu leyti sömu sögu og
þeir eru að nálgast hver annan í
vaxandi mæli. Lútherskar kirkjur
í dag eru miklu háðari hvor ann-
arri en þær voru. Þá vinnur sam-
bandið að einingu allra kristinna
manna í heiminum, en við skulum
koma seinna að því.
Við viljum stuðla að réttlæti og
koma til móts við mannlegar þarf-
ir í sínum fjölbreyttu myndum.
Til að þjóna þessum markmið-
um er sambandinu skipt í §órar
deildin heimsþjónustudeild, kirkj-
usamvinnudeild, samskiptadeild
og fræðadeild.“
Hver eru helstu verkefiiin sem
sambandið vinnur að um þessar
mundir?
„í dag tekur Lútherska heims-
sambandið þátt í um 700 verkefn-
um af ýmsu tagi um allan heim.
Það starfar mjög mikið á vett-
vangi hjálpar- og þróunarstarfs.
Sem dæmi má nefna hjálparstarf
í Eþíópíu og Bangladesh, þar sem
hörmungar hafa dunið yfir ný-
lega. Þá stendur það að víðtækri
flóttamannahjálp í Mið-Ameríku.
Þetta eru dæmi um skammtíma
hjálparstarf.
En það sem kannski er mikil-
vægara er þróunarstarf, þar sem
reynt er að koma í veg fyrir hörm-
ungar og stuðla að auknu rétt-
læti. Við höldum úti ijölda þróun-
arverkefna víða um heim, frá
skipulagningu heilbrigðisþjónustu
til uppbyggingar menntunar."
Tökum afetöðu til
vandamála nútímans
„Sem alþjóðleg samtök tökum
við einnig afstöðu til vandamála
nútímans, eins og erfiðrar skalda-
stöðu þróunarríkjanna. Skulda-
byrði ríkja Suður-Ameríku er til
dæmis slfk, að afborganir og vext-
ir af lánum éta upp stóran nluta
þjóðarframleiðslunnar. Þetta hef-
ur gert ríkin mjög háð lánadrottn-
um sínum. Vandamál sem þetta
verður að leysa á alþjóðlegum
grunni.
Sjálfstæðisbarátta Namibfu,
vandamál Palestfnuþjóðarinnar,
friðarumleitanir í Mið-Ameríku,
þetta eru dæmi um vandamál þar
sem við leggjum okkar skerf að
mörkum til lausnar. Þá látum við
til okkar taka í tengslum við þær
breytingar, sem nú eiga sér stað
í Sovétríkjunum. Prá sjónarhóli
kirkjunnar eru breytingamar þar
sérstaklega áhugaverðar."
Ekkl hvikað firá
grundvallaratriðum
Hvemig gengur samstarf við
stjórnvöld þar sem trúfrelsi er
Morgunblaðið/Bjami
Jonas Jonson, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Lútherska
heimssambandsins.
skert, eða þar sem þið vinnið
að málefhum beinlínis í and-
stöðu við ríkistjóm viðkomandi
lands?
„Auðvitað koma upp vandamál.
En í Sovétríkjunum til dæmis
hafa hlutimir breyst ótrúlega
hratt og nú eigum við verulega
góð samskipti við sfjómvöld þar.
Lútherska heimssambandið em
kristileg samtök og því em nokk-
ur gmndvallaratriði, sem við get-
um ekki hvikað frá í samskiptum
okkar við stjómvöld hver sem er
í heiminum. Mannréttindi, friður
og trúfrelsi em markmið, sem við
getum ekki undir neinum kring-
umstæðum vikið frá.
Dæmi um þetta má finna í
Suður-Afríku. Þar em sterkar
lútherskar kirkjudeildir. Tveimur
þeirra var vikið úr sambandinu,
þar sem þær tóku ekki nógu skýra
afstöðu gegn aðskilnaðarstefnu
stjómvalda í Pretoríu. Andstaða
við aðskilnaðarstefnuna er gmnd-
vallaratriði, sem við stöndum fast
á.“
Rödd krístinna manna
þarfað vera samhljóma
Hvemig er sambandinu við
Alkirkjuráðið háttað?
„Höfuðstöðvar beggja samtak-
anna em f sama húsi í Genf og
því er daglegt samband þar á
milli. Alkirkjuráðið er langhelsta
sameiningartæki kristinna
manna. Flestar aðildarkirkjur
Lútherska heimssambandsins em
þannig einnig aðilar að Alkirkjur-
áðinu.
Við höfum skýrt markmið um
það að stuðla að auknu samstarfi
allra kristinna manna, en teljum
jafnframt að þörf sé á báðum
þessum samtökum. Það er þörf á
einingu allra lútherskra manna,
enda er trúarleg játning þeirra sú
sama. En á sama tíma þarf rödd
allra kristinna manna að vera
samhljóma. Það er því þörf á báð-
um þessum samtökum og þau eiga
ekki í neinni keppni.“
En er eining kristirma manna
að aukast?
„Kristnir menn frá öllum
heimshomum hafa mun meiri
samskipti sín á milli nú á dögum
en áður. Ein ástæða þess eru
bættar samgöngur; flugvélar,
hraðskreiðar lestar og fleira í þeim
dúr, og tæki eins og sími, telefax
og fleira og fleira. Þjóðimar hafa
tengst betur á þennan hátt og
kristnir menn em auðvitað ekki
undanskildir þessari þróun.
En kirkjudeildir hafa einnig
nálgast hver aðra guðfræðilega.
Lútherska heimssambandið hefur
það sem við köllum „tvíhliða sam-
ræður" við aðrar kirkjudeildir.
Þetta fer þannig fram að sendi-
nefndir frá báðum aðilum hittast
reglulega og fást við guðfræðileg
álitamál og ná stundum sam-
komulagi um túlkun. Með þessu
móti hefur gagnkvæmur skilning-
ur lúthersku kirkjunnar og til
dæmis þeirrar rómversk-kaþólsku
aukist veulega og þær em nú nær
hvor annarri en nokkm sinni.
Þessi skilningur er allsstaðar að
aukast. Við sjáum það til dæmis
í gmndvallaratriðum eins og
skíminni. Flestar kirkjur í dag
viðurkenna skím annarra kirkna.
Ef þú hefur verið skírður Meþód-
isti í Bandaríkjunum og þú kemur
til íslands og vilt ganga í þjóð-
kirkjuna hér þá dytti engum í hug
að skíra þig aftur. Fleiri dæmi
mætti nefiia."
Fijó guðfræðileg umræða
í þríðja heiminum
Er frjó umræða um guðfræði
innnan Lútherska heimssam-
bandsins?
„Það er athyglisvert að Evrópa
hefiir einokað kristna guðfraeði
nær algjörlega fram á síðustu ár,
og á það sérstaklega við um lúth-
erskuna. Næstum öll guðfræði
lútherskunnar á rætur sínar að
rekja til evrópskra háskóla. En
nú em ljósar miklar breytingar í
þessum efnum. Frjó guðfræðileg
umræða kemur nú frá þríðja
heiminum, sem við köllum svo.
Þar má nefna frelsunarguðfræð-
ina frá Suður-Ameríku, afríska
eða svarta guðfræði, Min Yun-
guðfræði? frá Suður-Kóreu og svo
framvegis. Guðfræðileg umræða
í þriðja heiminum er nú mjög
áhrifamikil og þar hefur verið
spurt margra afar mikilvægra
spuminga. Á næsta heimsþingi
sambandsins í Brasilíu verður
frelsunarguðfræðin einmitt rædd
sérstaklega.
Það á bæði við um Alkirkjuráð-
ið og Lútherska heimssambandið
að þessi guðfræðilega umræða í
þriðja heiminum hefur haft djúp-
stæð áhrif. Margar kirkjur þar em
í ömm vexti og þær starfa í hring-
iðu samfélagsins.“
Aðskilnaður kirkju og
ríkis hlýtur að verða
í hvaða erindagjörðum ertu
staddur hér á landi?
„Við reynum að heimsækja
aðildarkirkjur sambandsins reglu-
lega. Mér var boðið að koma hing-
að og langaði til þess af mörgum
ástæðum. íslenska þjóðkirkjan á
sér mjög sérstæða sögu og er
skipulögð á annan hátt en margar
aðrar kirkjur. Hún hefur einnig
tekið virkan þátt í alþjóðlegu ein-
ingarstarfi kristinna manna í
mörg ár. Hún var til dæmis með-
al stofnenda Lútherska heims-
sambandsins og Alkirkjuráðsins.
Ég er hér til þess að miðla
upplýsingum um starf sambands-
ins og verkefni þess, en ekki síður
til þess að heyra hvað hér er á
döfinni og viðhorf kristinna
manna á Islandi. Héðan fér ég
svo með upplýsingar sem ég get
miðlað annarsstaðar í veröldinni.
Á þennan hátt þjónar Lúth-
erska heimssambandið sem mið-
stöð upplýsinga og miðlar þeim
milli lútherskra manna um allan
heim. Heimsókn þessi er einnig
hluti af af undirbúningi fyriir
heimsþingið 1990. Hvað vilja
menn ræða þar og á hvað skal
leggja áherslu? Þetta eru spum-
ingar sem ég leita svara við.“
Að lokum. Hvert er álit þitt
á nánu samstarfi ríkis og
kirkju, eins og hér á landi, þar
sem er sérstök þjóðkirkja?
„Það er í fáum löndum sem
þetta fyrirkomulag er enn við lýði,
en áður var þetta algengt. Nú er
þetta nær einskorðað við Norður-
lönd, en er þar einnig á undan-
haldi. í Svíþjóð er þróunin mjög
ákveðin í þá átt, að aðskilja kirkj-
una frá ríkinu. Einnig í Finn-
landi. Og fyrstu skrefin í þessa
átt hafa verið tekin í Noregi. í
Danmörku og á íslandi hefur þessi
þróun ekki hafist ennþá, en það
hlýtur að koma að því.“ Hvers
vegna?
„Einfaldlega vegna þess að
þetta er hin almenna þróun í heim-
inurn," sagði Jonas Jonson að lok-
um.
Stephan Stephen
sen — Kveðjuorð
Stephan í Verðandi er látinn.
Hann var merkur maður. Mér þótti
vænt um hann.
Vafalaust eiga aðrir og mér
hæfari menn eftir að skrifa um
Stephan og rekja ættir hans. Að
honum stóðu ættir Stefánunga,
annars vegar og Karlskælingar,
hins vegar. Hann var stoltur af
forfeðrum sínum og ættmönnum.
Enda full ástæða til. Ég þekkti
frænda hans Erlend Paturson, úr
Færeyjum. Þeir áttu þetta stolt
sameiginlegt.
Við Stephan kynntumst fyrir
tæplega hálfri öld. Hann sá mér
fyrir sjóklæðum ogtóbaki. Greiðsl-
an, eins og hjá svo mörgum sem
stunduðu sjómennsku, kom stund-
um ekki fyrr en seint og síðar-
meir. Það skipti Stephan ekki
máli, aðeins ef staðið var við lof-
orðin. Drengskaparloforð voru
honum meira virði en skuldaviður-
kenningar. Hann var heiðursmað-
ur sem umgekkst aðra sem heið-
ursmenn.
Við áttum saman góðar stundir,
þegar við gáfum okkur tíma til
að rabba saman um menn og
málefni líðandi stundar. Ég man
ekki til að við höfum nokkru sinni
verið sammála. Stephan var
íhaldsmaður en samt sem áður
skemmtiiega róttækur í skoðun-
um. Stundum var ekki frá því að
skoðanir okkar, t.d. um land-
búnaðarmál, færu saman þó að
ég væri all langt vinstra megin frá
miðju í þeim málum, sem öðrum.
Ég kem til með að sakna Steph-
ans. Hann var fulltrúi heilbrigðra
skoðana, gleði og einlægni, sem
nútímafólk hefur því miður ekki
lagt mikla rækt við. Stephan
fæddist aldamótaárið 1900. Hann
starfaði við fyrirtæki sitt fram á
síðasta dag, þó var hann aldrei svo
upptekinn að hann ætti ekki tíma
til að sinna vinum sínum og kunn-
ingjum, stórum hópi fólks, sem
nú syrgir hann og sendir ekkju
hans, bömum og ættingjum inni-
legar samúðarkveðjur.
Aldraður vinur
Leiðréttíng
í minningargrein Finns Stephen-
sen í blaðinu í gær, um Stephan
Stephensen, stóð að hann hafi verið
sjötti í röð 9 systkina í stað 10.
Þá féllu niður í greininni nöfn
tveggja bræðra Stephans; Eiríkur
forstjóri í Reykjavík, kona hans er
Gyða Thordarson. Björn jámsmíða-
meistari í Reykjavík, kona hans er
Sigurborg Siguijónsdóttir.
Um leið og þessi mistök eru leið-
rétt eru hlutaðeigandi beðnir vel-
virðingar á mistökunum.