Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
V estur-Þýskaland:
Fjárstuðningiir og gjöf
urðu ráðherra að faUi
ZUrich. Frá Önnu Bjamadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
WILFRIED Hasselmann, inn-
anríkisráðherra Neðra-Saxlands
í Vestur-Þýskalandi og formaður
Kristilega demókrataflokksins í
Neðra-Saxlandi sagði af sér ráð-
herraembœtti á þriðjudagskvöld
eftir að það kom í ljós, að hann
greindi sérstakri rannsókna-
neftid þings landsins rangt frá
samskiptum sínum við Marian
Felsenstein, fyrrverandi for-
sljóra spilavitisins í Hannover.
Hasselmann sagði þingnefndinni
að hann hefði aldrei þegið neitt af
Felsenstein, en í nýjasta hefti Der
Spiegel eru tvö bréf birt sem sýna
fram á að Hasselmann hafi tekið
við 40.000 v-þýskum mörkum
(rúmri milljón ísl. kr.) af Felsen-
Noregur:
Vöggudauðinn
rakinn til súr-
efnisskorts
Ósló. Reuter.
TVEIR norskir læknar segjast
hafa gert meiriháttar uppgötvun
í rannsóknum sínum á vöggudauð-
anum svokallaða en eitt eða tvö
börn af hveiju þúsundi verða þess-
um sjúkdómi að bráð áður en
fyrsta árinu er náð. Segjast þeir
hafa komist að þvi, að ástæðan sé
skyndilegur súrefnisskortur.
Læknamir, Torleiv Ole Rognum
og Ola Didrik Saugstad, birtu niður-
stöður sína í bandaríska læknablað-
inu Pediatrics og þylq’a þær ekki síst
merkilegar fyrir það, að þeir útiloka
margar skýringar, sem hingað til
hafa verið gefnar á þessu torráðna
fyrirbæri.
Rognum og Saugstad hafa unnið
að þessum rannsóknum í Ósló í ijög-
ur ár en þeir segja, að vöggudauðinn
sé ein helsta dánarorsök hvítvoðunga
á Vesturlöndum og verði æ algeng-
ari. Við rannsóknir sínar fundu þeir
mikið af efni, sem kallast hypoxant-
in, í augnvökva bamanna, sexfalt á
við það, sem eðlilegt er, en það eykst
skyndilega ef súreftiisskortur gerir
vart við sig.
Der Spiegel
Wilfried Hasselman tekur við
hamingjuóskum flokksbróður
síns, Helmuts Kohls, á sextugsaf-
mælinu fyrir fjórum árum. Þann
sama dag þáði hann veglega gjöf
frá eiganda spilavitis í Neðra-
Saxlandi og það kom honum í
koll i vikunni.
stein fyrir Kristilega demókrata-
flokkinn (CDU) 1979 og þegið af
honum gjöf á sextugsafmæli sínu
árið 1984.
Spilavítin í Hannover og Bad
Pyrmont urðu gjaldþrota fyrir tæpu
ári. Tengsl Felsensteins, forstjóra
þeirra, við stjómmálaflokkana hafá
verið í rannsókn síðan. Er talið
sannað að a.m.k. 243.100 v-þýsk
mörk (yfír 6 milljónir ísl. kr.) flæddu
í flokkskassana á þeim ellefu ámm
sem spilavítin vom rekin — ftjáls-
lyndir fengu 33.000 mörk (825.000
ísl. kr.), jafnaðarmenn 68.400 (1,7
millj. ísl. kr.) en kristilegir 141.700
v-þýsk mörk (3,5 miilj. ísl. kr.).
Hasselmann hefur þótt klókur
stjómmálamaður. Honum er til
dæmis þakkað að CDU komst í
stjóm í Neðra-Saxlandi 1976 þar
sem jafnaðarmenn og ftjálslyndir
höfðu meirihluta. CDU og fíjáls-
lyndir hafa nú knappan meirihluta
eða 77 þingsæti en jafnaðarmenn
og græningjar 76 á landsþinginu.
Hasselmann hefur verið bendlaður
við nokkur hneykslismál í V-Þýska-
landi að undanfömu og stjóm lög-
reglunnar, sem er á hans ábyrgð,
þykir ábótavant. Talið er að Hassel-
mann muni segja af sér formennsku
flokksdeildar CDU í Neðra-Saxl-
andi einhvem næstu daga.
Reuter
Á leið ílangferð
Gíraffinn Ricky horfír raunamæddum augum í átt til skýjakljúfa Sydney-borgar skömmu áður en hann
var fluttur um borð í skip sem mun feija hann yfír Tasman-hafíð á fund ný-sjálenskra gíraffa. Ricky, sem
er aðeins eins árs gamall, á lögheimili í Taronga dýragarðinum í Sydney en mun dveljast íjarri ættjörð-
inni næstu mánuði þar sem honum hefur verið falið það verkefni að fjölga gíraffastofninum í dýragarði
einum á Nýja-Sjálandi.
Júgóslavía:
Stjórnin í Svartflalla-
landi hefur sagt af sér
Þrýstingnr vex á ráðamenn í Kosovo
Belgrað. Reuter.
STJORNIN í Svartfjallalandi, minnsta lýðveldi Júgóslavíu, sagði
af sér á miðvikudag. Vuko Vukadinovic, forsætisráðherra lýðveld-
isins, segir að vegna þess að einungis þremur fjórðu hlutum ráð-
herra stjórnarinnar hafi tekist að afla sér traustsyfirlýsingar í
þinginu á þriðjudag þá hafi stjómin verið orðin óstarfhæf. Forsæt-
isráðherrann sagði að afsögnin væri óafturkræf en þingmenn í
Títógrað, höfuðborg Svartfjallalands, hafa reynt að fá stjórnina
til að endurskoða ákvörðun sína.
Afsögn stjómarinnar má rekja
til mótmæla verkamanna og náms-
manna 8. október en þá kröfðust
þeir mannabreytinga á æðstu
stjómstöðum lýðveldisins vegna
óstjómar. 600.000 manns búa í
Svartfjailalandi og þar af lifa
100.000 manns undir fátæktar-
mörkum. íbúamir skiptast í Svart-
fellinga, Serba og Albani. Mótmæl-
in samtvinnuðust fljótlega kröfum
serbneskra þjóðemissinna um yfír-
ráð í Kosovo, sjálfstjómarhéraði í
Serbíu, þar sem Serbum fínnst Al-
banir helsti ráðríkir. Óeirðalögregla
í Svartfjallalandi beitti mikilli hörku
Er smávægilegnr erfðagalli
meginorsök áfengissýkinnar?
London. The Daily Telegraph.
GALLAÐUR erfðavísir kann að reynast meginorsök drykkju-
sýki, ef marka má nýjustu rannsóknir á þessu sviði. Drykkjusýk-
in gengur gjarna i ættir — um það bil helmingur drykkj usj úkra
á ættingja, sem einnig eru drykkjusjúkir — en vísindamenn hafa
verið ósammála um, hvort orsakanna væri að leita í umhverfi
eða erfðum.
Nú þykja hins vegar vaxandi
líkur á, að tilhneiging manna til
að ánetjast áfengi orsakist af
smávægilegum erfðagalla, að
sögn dr. Christopher Cook, fyrir-
lesara um eiturlyfja- og áfengis-
hneigð við University College í
London.
„Nýlegar rannsóknir
Skandínava á ættleiddum bömum
renna stoðum undir þetta," segir
Cook. „Körlum, sem komnir vom
af drykkjusjúkum, en voru aldir
upp í eðlilegu umhverfi, reyndist
§órum sinnum hættara við
dryklgusýki en öðm fólki.“
Enn skortir þó nákvæmar upp-
lýsingar um, hvaða mynd þessi
gallaði erfðavísir tekur á sig, og
óljóst er, hvemig hann veður þess
valdandi, að viðkomandi einstakl-
ingur verður hneigðari til áfengis-
sýki en fólk almennt. Dr. Cook
hefur hafíð rannsóknir á tugum
Qölskyldna, sem hafa að minnsta
kosti tvo áfengissjúklinga innan
sinna vébanda, til að leita svara
við þessum spumingum.
Ein kenningin, sem banda-
rískur vísindamaður setti fram,
gekk út á, að hneigð til drykkju-
sýki stafaði af ákveðnu samspili
erfðaeiginleika eins og „nýjunga-
gimi“, „vemleikaflótta" og „sér-
gæsku". „Þessi kenning felur í
sér, að til sé „áfengissjúkur per-
sónuleiki", sem er og verður um-
deilt atriðí," segir dr. Cook.
Hann telur þá kenningu væn-
Iegri, að erfðavísar ákvarði, í
hversu ríkum mæli hvatamir, sem
bijóta niður áfengið, em til staðar
í líkamanum.
Varair Kínverja og' Japana
Rannsóknir, sem gerðar hafa
verið í Kína og Japan, þar sem
diykkjusýki er tiltölulega fátíð,
hafa sýnt, að þar fínnast svo-
nefndir ALDH-hvatar (aldehyde
dehydrogenase enzyme) — annar
tveggja aðalhvataflokka sem
bijóta áfengið niður — í miklu
minna mæli en hjá mönnum af
hvita kynstofninum.
Ef lítið er um ALDH-hvata í
líkamanum, leiðir áfengisdrykkja
til þess, að eiturefni safnast fyrir
og valda vanlíðan og ógleði. Að
áliti dr. Cooks er það einmitt þessi
erfðaeiginleiki margra Kínveija
og Japana, sem vemdar þá fyrir
drykkjusýki með því að kalla fram
óþægindin.
Á hinn bóginn búa hvítir menn
vel að ALDH-hvötum. Þeir þola
drykkjuna því mun betur en
Kínveijar og Japanir, en er um
leið mun hættara við að verða
áfengissýkinni að bráð.
„Með sérstökum kjamasýru-
merkingum vonumst við til að
geta greint erfðavísinn eða
erfðavísahópinn, sem veldur því,
að einum einstaklingi er hættara
við áfengissýki en öðrum," segir
dr. Cook.
Hann segir enn fremur, að
læknar geti beitt fyrirbyggjandi
aðferðum, þegar tekist hafí að
greina „áfengissýki-erfðavísinn".
„Þá verður unnt að gera erfða-
fræðiprófanir á einstaklingi, sem
á til drykkjusjúkra að telja, til
þess að meta, hvort viðkomandi
er í sérstakri hættu eða ekki,“
segir hann.
Fræðilega er ekkert því til fyrir-
stöðu, að vísindamenn verði þess
megnugir að framkvæma „erfða-
vísis-ígræðslu" og fjarlægja gall-
aða erfðavísa. Enn slíkar aðgerðir
eiga vísast langt í land bæði vegna
erfðafræðilegra og tæknilegra
vandkvæða, og það hlýtur að vera
umdeilanlegt, hvort þeim verður
nokkum tíma beitt við fómarlömb
áfengissýkinnar.
til að kveða mótmælin niður. Tveim-
ur dögum áður höfðu hliðstæð mót-
mæli í Vojvodina, öðru sjálfstjórnar-
héraði í Serbíu leitt til afsagnar
stjórnarinnar þar.
Ríkissaksóknari í Júgóslavíu fór
fram á það í gær að Ilijas Kurtesi,
stjómmálamaður í Kosovo, yrði
sviptur þinghelgi svo kæra mætti
hann fyrir ólögleg fasteignavip-
skipti, sem komu Albönum í hérað-
inu til góða. Ráðamenn í Make-
dóníu hafa einnig krafist þess að
öðmm háttsettum stjómmálamanni
í Kososvo, Ekrem Arifí, verði vikið
úr starfi.
Sexmanna forsætisnefnd Júgó-
slavíu, þar sem eiga sæti leiðtogar
lýðveldanna, hefur boðað til auka-
fundar í dag til að bregðast vð efna-
hagserfiðleikum og óeirðum um allt
land.
Sameinuðu þjóðirnar:
Finnland
kosið í
••
Oryggis-
ráðið
Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
FINNLAND, Kanada, Kólombía,
Eþíópía og Malasía voru kosin
til tveggja ára í Öryggisráð Sam-
einuðu þjóðanna á miðvikudag
frá og með 1. janúar á næsta ári.
Þessi ríki taka sæti Argentínu,
Vestur-Þýskalands, Ítalíu, Japans
og Zambíu. Árlega fer fram leynileg
atkvæðagreiðsla á Allsheijarþingi
Sameinuðu þjóðanna um þau fímm
sæti sem losna á hveiju ári.
Fimmtán ríki eiga sæti í Öryggis-
ráðinu. Bandaríkin, Sovétríkin,
Bretland, Kína og Frakkland em
fastafulltrúar en hin ríkin sitja í tvö
ár í senn.