Morgunblaðið - 04.12.1988, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1988
Kafli úr bókinni Við byggðum nýjan bæ
— ævisögu Huldu Jakobsdóttur
eftir Gylfa Gröndal
Hulda við steinda gluggann eftir Gerði Helgadótt-
ur, sem Oidtman-bræður gáfu henni og settu upp í
stofunni á Marbakka.
Efst til vinstri er mynd af sumarbústaðnum, sem Hulda og Finnbogi Rútur hófii búskap sinn í, síð-
an má sjá hvernig Marbakki hefur stækkað smátt og smátt, neðst er hann í núverandi mynd sinni.
til okkar og Rútur kenndi honum
undir stúdentspróf, en í staðinn
hjálpaði hann okkur við búskap-
inn.
Þetta gekk alveg prýðilega,
enda var Kristján gáfaður og
sómakær piltur. Hann lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1946, læknaprófi frá
Háskóla íslands 1954, stundaði
síðan framhaldsnám í Svíþjóð —
og er nú læknir í Keflavík.
Árið 1942 var enn úthlutað
nýbýlajörðum og þá fékk Rútur
land, sem síðan hefur borið nafn
hans og er kallað Rútstún; þar
voru útihátíðir haldnar á sumrin,
og nú er verið að byggja þar stóra
og fallega sundlaug, sem ég skal
segja frá síðar.
A Rútstúni höfðum við mikla
grænmetisræktun og einnig tún,
þar sem við gátum heyjað fýir
gripina.
Baldur Bjarnason magister og
sagnfræðingur var heimagangur
hjá okkur á þessum árum; sér-
kennilegur maður, hafsjór af fróð-
leik, stálminnugur og svo flug-
mælskur, að þegar hann flutti
erindi í útvarpi datt honum ekki
í hug að hafa fyrir að festa neitt
á blað, heldur mælti af munni
fram.
Eitt sinn slóst hann í för með
okkur, þegar við fórum upp á
Rútstún til að vinna við ræktun-
ina.
Við Rútur hófumst þegar
handa, en Baldur lagðist í grasið,
hallaði undir flatt, sleit puntstrá
og fór að naga það.
Hann þótti ekki ýkja iðjusamur
og þegar hann hafði horft á Rút
vinna baki brotnu um stund, sagði
hann við hann fullur meðaumkun-
ar:
„Og þarftu nú að gera þetta á
hveijum degi, Rútur minn!“
Við áttum stórt land upphaf-
lega og illgjam andstæðingur í
pólitíkinni sagði eitt sinn af því
tilefni:
„Hann fær einhvem tíma gott
verð fyrir þetta stóra land sitt,
hann Finnbogi Rútur.“
Við vildum ekki liggja undir
slíku ámæli og afhentum því bæn-
um Rútstún og alla jörðina um-
Hulda Jakobsdóttir er, eins og
kunnugt er, einn af
frumbyggjum Kópavogs og
hafði ásamt eiginmanni sínum,
Finnboga Valdemarssyni og
Framfarafélaginu Kópavogi,
forystu um að koma skipulagi
á þennan bæ, sem hefiir á
Qórum áratugum breyst úr
hálfgerðri grjóturð með
fáeinum sumarbústöðum í einn
af stærstu kaupstöðum
landsins. Hulda varð síðar
bæjarstjóri Kópavogs, fyrst
kvenna á íslandi til að gegna
slíku embætti.
Þegar við Rútur settumst
að hér á Marbakka hóf-
um við búskap í þess
orðs fyllstu merkingu,
því að við höfðum kýr, hænsni
og svín.
Við komum okkur upp íjósi,
svínastíu og hænsnahúsi, en þær
byggingar er búið að rífa fyrir
löngu. Aftur á móti stendur hlað-
an okkar enn uppi, því að við
breyttum henni í litla íbúð. Þar
hafa bömin okkar gjaman byijað
að búa — og barnabömin.
Já, hún er eftirsótt þessi litla
íbúð hjá afkomendum okkar, ekki
síst þeim sem þurfa næði til að
lesa undir erfíð próf, eða eru bú-
settir erlendis og koma til fóstur-
landsins öðm hveiju.
Ástæðan til þess að við ræktuð-
um svín var sú, að kunningi okk-
ar, sem átti hlutdeild í búskapnum
með okkur, hafði mikinn áhuga á
því. íslendingar höfðu hins vegar
enn ekki komist upp á lag með
að virða svínakjöt á þessum árum,
en okkur tókst að selja það til
setuliðsins.
Ég minnist þess, að um tíma
var prentvél geymd í hlöðunni
okkar. Rútur var forstöðumaður
Menningar- og fræðslusambands
alþýðu, sem hafði með höndum
umfangsmikla bókaútgáfu á þeim
tíma, og kom á fót prentsmiðju.
Hann byggði hús, sem verksmiðj-
an Málning hf. eignaðist síðar og
brann fyrir skemmstu. í það var
prent.vélin flutt.
Þetta var upphafið að prent-
smiðjunni Odda, sem nú er
stærsta og fullkomnasta prent-
smiðja landsins.
Einu sinni höfðum við vinnu-
mann við búskapinn, ungan efnis-
pilt að vestan, Krisján Sigurðsson
að nafni. Hann var fæddur
14. nóvember 1924 í Hælavík í
Sléttuhreppi í Norður-ísafjarðar-
sýslu, sonur Sigurðar Sigurðsson-
ar bónda það og konu hans, Stef-
aníu Guðnadóttur. Þau voru þrett-
án systkinin, og í hópi þeirra eru
skáldkonumar Jakobína og Fríða
Á. Sigurðardætur.
Bróðir Rúts, Hannibal Valde-
marsson, sem þá var skólastjóri
Gagnfræðaskólans á ísafirði,
kynntist Kristjáni, hreifst af
námshæfileikum hans og vildi
hjálpa honum að ganga mennta-
veginn, en hann var bláfátækur.
Hann kom því Kristjáni í fóstur
Hulda og Finnbogi Rútur í stofúnni á Marbakka
umvafín blómum á 75 ára afinæli hennar.
hverfis Marbakka, nema það sem
við höfðum girt kringum húsið.
Já, búskapurinn skilaði góðum
arði; það kom sér vel að hafa
bæði mjólk og egg á staðnum,
sérstaklega meðan verslunarþjón-
ustan var lítil sem engin.
Og stundum veiddum við fisk
í soðið.
Það þýðir víst ekki að reyna
það lengur vegna mengunarinnar.
Guðjón Jónatansson skósmiður,
sem bjó á Innra-Sæbóli, fékkst
við að smíða áraskip, og hann
smíðaði bát fyrir Rút á sínum
tíma. Þetta var sterkleg fleyta,
sem reyndist okkur vel, og við
áttum hana til skamms tíma.
Ég held það hafi verið á útmán-
uðum þessa árs, sem gerði ill-
viðrakast með afspyrnuroki.
Þegar veðrinu slotnaði kom í
ljós, að báturinn hafði legið á
hvolfi hér fýrir norðan húsið.
Hann hafði einu sinni áður fok-
ið, en rak þá aftur á land hinum
megin við flörðinn.
Þess vegna lagði Rútur nú af
stað og gekk í kringum allan vog-
inn til að leita að gamla bátnum
okkar.En hann fannst ekki í þetta
sinn.