Morgunblaðið - 07.02.1990, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1990
27
Umræður um kjarasamningana á Alþingi:
Laimanefiidin hefiir tekið völdin af
ríkisstjórninni í eftiahagsmálum
- segir Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins
ENGAR upplýsingar komu fram um það í umræðu í Sameinuðu
þingi í gær, með hvaða hætti ríkisstjómin muni skera niður ríkisút-
gjöld eða hvernig hún hyggist ná fram lækkun framfærsluvísi-
tölunnar. Sljórnarandstaðan gagnrýndi þetta og sjálfstæðismenn
þökkuð aðilum vinnumarkaðarins fyrir að hafa tekið völdin af ríkis-
stjórninni og mótað nýjan ramma í efnahagsmálum, miðað við það
sem fjárlög gerðu ráð fyrir.
Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra gerði í sérstakri
dagskrá í Sameinuðu þingi grein
fyrir nýgerðum kjarasamningum
og hlut ríkisstjómarinnar í þeim.
Steingrímur taldi að með'þess-
um samningum væri brotið blað;
nú væri grundvöllur til þess að
færa efnahagslífið í betra horf en
áður hefði verið. Steingrímur sagði
samningana hafa tekist með sam-
hentu átaki margra aðila, en
grundvöllurinn væri það efnahags-
ástand í landinu sem ríkisstjórnin
hefði stuðlað að skref fyrir skref.
„Þessi grundvöllur samninganna
hefur verið staðfestur af aðilum
vinnumarkaðarins, sem sagt hafa
að nú sé borð fyrir báru í efna-
hagslífinu fyrir slíka samninga."
Steingrímur gerði grein fyrir
" efnisatriðum samningsins í gróf-
um dráttum og þeim bréfum sem
ríkisstjómin hefði sent aðilum
vinnumarkaðarins vegna hluts
ríkisvaldsins í þeim.
Um stöðu útflutningsatvinnu-
veganna sagði Steingrímur að
rekstrarskilyrði sjávarútvegsins
væru samkvæmt nýjum tölum
Þjóðhagsstofnunar góð og væri
þá búið að taka tillit til aflasam-
dráttar og ekki gert ráð fyrir
greiðslum úr Verðjöfnunarsjóði.
Fram kom hjá forsætisráðherra
að 0,8% hagnaður væri á frysting-
unni, 2,5% halli á söltun og í heild-
ina 0,4% halli á fiskvinnslunni í
landinu.
Mishermi
leiðrétt
í sunnudagsblaði Morgunblaðs-
ins birtist athugasemd frá Sam-
bandi íslenzkra bankamanna við
frétt á þingsíðu 31. j anúar um frum-
varp Sólveigar Pétursdóttur, um að
kaupgreiðslur skerði ekki fæðingar-
styrk. Rétt er að taka fram að í
frétt blaðsins gætti misskilnings á
greinargerð frumvarpsins og var
mishermt að þar segi að banka-
starfsmenn njóti fullra launa í fæð-
ingarorlofi. Hins vegar segir orðrétt
í greinargerðinni: „Auk þess hefur
það fordæmi skapazt að Trygginga-
stofnun greiðir bankamönnum at-
hugasemdalaust fæðingarorlof
þrátt fyrir viðbótargreiðslur frá at-
vinnurekanda." Blaðið biðst velvirð-
ingar á þessum mistökum og tekur
fram að ekki er við þingmanninn
að sakast heldur misskilning blaða-
manns.
Um þróun kaupmáttar sagði
Steingrímur að hann myndi lækka
um 0,5% á þessu ári en að hann
myndi aukast aftur á næsta ári.
Um þátt ríkissjóðs sagði
Steingrímur, að það væri misskiln-
ingur að ríkisstjórnin hefði fallið
frá hækkunum taxta B-hluta-
stofnana. Afnotagjöld Ríkisút-
varpsins, Pósts og síma, sements-
verð og verð á áfengi og tóbaki
myndu hækka eins og ráð væri
fyrir gert í forsendum fjárlaga.
Bensíngjald og bifreiðagjald
myndu hækka og skattur yrði
lagður á orkufyrirtæki. „Það eina
sem ákveðið hefur verið er að að
grípa til aðgerða sem lækki fram-
færsluvísitöluna um 0,3%.“
Steingrímur sagði að mikil vinna
hefði verið lögð í það að ná fram
þessum skuldbindingum; tillögur
og hugmyndir fjármálaráðherra
væru nú til athugunar í ráðuneyt-
unum. Sagði hann að skuldbind-
ingunni um 0,3% lækkun fram-
færsluvísitölu yrði náð í febrúar.
Um áhrif samninganna á stöðu
efnahagsmála sagði forsætisráð-
herra að afkoma ríkissjóðs myndi
ekkert breytast, verðbólga myndi
minnka markvisst á árinu niður í
um 5%, raungengi myndi hækka
um 2% á árinu, viðskiptajöfnuður
yrði svipaður eða 2 til 2,5% halli
og afgangur verði af vöruskiptum.
„Atvinnuleysi mun sem betur fer
minnka, en varast verður að auka
þenslu og halda verður verðlags-
þróun í skefjum."
Ríkisstjórnin veldur
vonbrigðum
Þorsteinn Pálsson (S/Sl) kvað
ræðu forsætisráðherra valda furðu
og vonbrigðum; engin svör kæmu
sem von hefði verið á og aðilar
vinnumarkaðarins hefðu átt kröfu
á.
Þorsteinn benti á að fyrir Al-
þingi lægi frumvarp um hækkun
skatta og nýja skatta sem enn
ætti eftir að afgreiða. Fyrirhugað-
ur tekjuskattur á orkufyrirtæki
kæmi til með að hækka raforku-
verð um 30-40% og lögð hefði
verið til 83% hækkun bensíngjalds
fyrir utan verðlagshækkanir.
STEINGRIMUR
HERMANNSSON:
„Ríkisstjórnin lagði grundvöllinn að
kj arasamningunum. “
„Forsætisráðherra getur ekki lýst
því yfir að falla eigi frá þessum
hækkunum; það eina sem hann
getur er að lesa upp úr gögnum
sem þegar hafa birst.“
Þorsteinn sagði aðila vinnu-
markaðarins hafa komist að
merkilegri niðurstöðu; þeir hefðu
lagt nýjan efnahagslegan grund-
völl þrátt fyrir ríkisstjórnina og
breytt þeim grundvelli sem ríkis-
stjómin hefði lagt og aðilar vinnu-
markaðarins hefðu náð betri ár-
angri en ríkisstjórnin. „Er það
guðsþakkarvert." Þorsteinn sagði
enn fremur að launanefnd sú, sem
falið væri að fylgja eftir samning-
unum, hefði tekið völdin af ríkis-
stjórninni við stjórn ríkisfjármála;
„nýtur hún snöggtum meira
trausts en núverandi ríkisstjórn."
Þorsteinn minnti á þau ummæli
Ólafs Ragnars Grímssonar fjár-
málaráðherra að fjárlögin fyrir
árið 1990 væru hinn endanlegi
efnahagslegi rammi. „Markmið
þeirra var 16% verðbólga og 5%
kaupmáttarrýrnun. Aðilar vinnu-
markaðarins vildu bijóta þennan
ramma, þannig að hagur launa-
fólks og atvinnuveganna yrði
betri.“
Þorsteinn taldi það og nokkuð
athyglisvert að aðilar vinnumark-
aðarins hefðu fallist á markaðs-
ákvörðun vaxta; engar óskir hefðu
ÞORSTEINN
PÁLSSON:
„Aðilar vinnumarkaðarins höfnuðu
efnahagslegum ramma ríkisstjórn-
arinnar og mótuðu nýjan.“
komið fram um handaflsstýringu
vaxta, en samstað virtist ríkja um
mikilvægi þess að hafa á þessu
sviði ákveðnar og skýrar leikregl-
ur.
Um aukningu ríkisútgjalda
sagði Þorsteinn að við afgreiðslu
fjárlaga hefði legið fyrir að kostn-
aður við niðurgreiðslur yrði meiri
en áformað var; kostnaðaraukinn
væri aðeins að hluta til végna
samninganna. „Ríkisstjórnin
reyndi við afgreiðslu fjárlaga að
reyna að dylja þennan útgjalda-
auka, en aðilum vinnumarkaðarins
hefur tekist að svipta hulunni af
þeirri blekkingu."
Traustsyfirlýsing á
efnahagsstefhu
ríkisstj órnarinnar
Ólafúr Ragnar Grimsson fjár-
málaráðherra sagði það vel skilj-
anlegt að Þorsteinn Pálsson væri
í vandræðum með málflutning
Sjálfstæðisflokksins á þessum
tímamótum. „Samningarnir fela í
sér traustsyfirlýsingu á efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar og aðilar
vinnumarkaðarins vöruðu við
vítum Sjálfstæðisflokksins. Ef þeir
vildu einhveijar tryggingar var
það að ekki yrðu gerð sömu mis-
tök og 1986 og ’87.“
Ejármálaráðherra benti á það
að ríkisstjórnin hefði lýst því yfir
í haust að ríkisstjómin myndi bara
skapa grundvöll, en ekki gera
samninga. „Ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar þurfti að binda launþega
með lögum en skildi atvinnulífið
eftir í rúst.“
Ólafur ítrekaði að aðilar vinnu-
markaðarins hefðu notað forsend-
ur fjárlaga við samningsgerðina.
Það eina sem þeir hefðu farið fram
á að einhveiju af þeim tölum yrði
breytt þannig að um lækkun fram-
færsluvísitölunnar yrði að ræða.
Sagði Ólafur að við þessu yrði
orðið; eitthvað af þeim hækkunum
á töxtum B-hlutastofnana eða
hækkun gjalda yrði hætt við svo
að framfærsluvísitalan lækkaði.
Málmfríður _ Sigurðardóttir
(SK/Ne) sagði áð um væri að
ræða tímamótasamninga; ekki
hefði fyrr verið slík samfylking
og enginn hlekkur mætti bresta.
Hún gagnrýndi nokkuð þátt ríkis-
stjómarinnar; aðferðirnar við að
ná markmiðum samningsins væru
nokkuð í lausu lofti og vekti samn-
ingurinn upp fleiri spurningar en
svarað væri. í gengismálum væri
meira lofað en unnt væri að standa
við ef utanaðkomandi aðstæður
breyttust og fjárlögin og forsendur
þeirra væru úti um víðan völl.
Ráðherrar skeri niður
eða segi af sér
Karl Steinar Guðnason
(A/Rn) sagði það misskilning að
galdrakarl vestan af fjörðum hafi
lagt töfrasprota á Karphúsið; fjöl-
margir aðilar hefðu komið við
sögu. Benti hann á að Alþýðusam-
bandið hefði haldið fjöldafund með
um 1.000 trúnaðarmönnum þar
sem rætt hefði verið um það hvort
fara ætti gömlu leiðina, eða hvort
reyná ætti eitthvað nýtt. „Fólkið
vildi reyna eitthvað nýtt því sporin
frá 1986 hræddu menn.“
Karl Steinar benti á að fjárlögin
sýndu ekki sína réttu mynd; þar
væri ýmislegt vanáætlað sem unnt
hefði verið að segja sér fyrir. „Það
era erfíðar aðgerðir framundan
og kemur það mér á óvart að heyra
ráðherra segja að ekki megi skera
niður hjá þeim. Þetta era nöturleg-
ar yfirlýsingar, en þeir verða að
taka þátt; annars geta þeir sagt
af sér.“ Karl Steinar taldi vinsam-
leg viðbrögð ríkisstjórnarinnar
hafa gegnt lykilhlutverki í því að
samningar hefðu tekist.
Júlíus Sólnes hagstofúráð-
herra minnti á það að ríkisstjórn
Þorsteins Pálssonar hefði á sínum
tíma hafnað hinni svokölluðu nið-
urfærsluleið. Borgaraflokkurinn
hefði hugleitt þennan kost, en tal-
ið þá réttara að fara núll-leið frek-
ar en mínus-leið. Júlíus benti enn
fremur á það að ekki hefði orðið
af ríkisstjórnarþátttöku Borgara-
flokksins í janúar 1989, vegna
þess að þáverandi ríkisstjórnar-
flokkar hefðu ekki viljað núll-
lausn.
Guðni Ágústsson (F-Sl):
Eigin eftirlaunasjóður einstaklinga
IJmliverfis-
ráðuneyti í
3. umræðu
FRUMVARP ríkisstjórnarinnar
um umhverfismálaráðuneyti var
afgreitt til 3. umræðu í neðri
deild í gær.
Greidd voru atkvæði um einstak-
ar greinar frumvarpsins. Var það
samþykkt með 21 atkvæði stjórnar-
liða gegn 13 atkvæðum sjálfstæðis-
manna. Þingmenn Kvennalistans
sátu hjá.
Ríkið hlunnfer eftirlaunafólk
GUÐNI Ágústsson (F-Sl) hefúr mælt fyrir tillögu til þingsályktunar,
sem hann flytur ásamt Stefáni Guðmundssyni (F-Nv), þess efnis, að
Alþingi skipi nefiid til „að móta reglur um eigin eftirlaunasjóð allra
landsmanna og gera tillögur um, hvernig hægt væri að gera upp
réttindi launþega í núverandi lífeyrissjóðum“.
Guðni sagði öryggi þegnanna mannatryggingakerfisins, ef lífeyr-
mjög misskipt í þessu efni. Starfs-
menn ríkis og sveitarfélaga búi við
betri kjör að þessu leyti, að loknum
starfsdegi, en fólk á almennum
vinnumarkaði. Þeir komist fyrr á
eftirlaun en aðrar starfsstéttir, sem
séu auk þess skattlagðar sérstak-
lega til að hægt sé að standa við
samninga við opinbera starfsmenn.
Þingmaðurinn sagði ranglætið
koma og fram í því, að launþegar,
hvert sem starf þeirra hafi verið,
væru sviptir tekjutryggingu al-
isgreiðslur ná ákveðnu marki.
Dæmi: „Ríkið veitir tekjutryggingu,
borgar síma og útvarp í ákveðnum
tilfellum. Þannig getur maður sem
á engan rétt í lífeyrissjóði haft tekj-
ur upp á 45 þúsund krónur á mán-
uði meðan annnar, sem alltaf
greiddi sín 10% áf launum í sjóðinn
— í áratugi —, er með 50-54 þús-
und krónur á mánuði, þar sem ríkið
hefur skert tekjutrygginguna vegna
þess að maðurinn á lífeyrissjóð á
bak við sig. Ríkið græðir í þessu
tilfelli 8-11 þúsund kr. á því að
maðurinn fór að landsins lögum.
Hinn er verðlaunaður fyrir að bijóta
settar reglur og situr næstum við
sama borð og sá sem greiddi allan
sinn starfsaldur í sjóðinn."
í greinargerð með tillögu þing-
mannanna segir efnislega:
* 1) Hver einstaklingur eignast við
upphaf ævistarfs eigin eftirlauna-
reiking í umsjón banka, tryggingar-
félags eða annars hliðstæðs aðila.
í sjóðinn skal greiða 10% af öllum
launatekjum [6% frá vinnuveitenda
og 4% frá launþega] sem og af
reiknuðum launum þeirra er sjálf-
stæðan rekstur stunda.
* 2) Eftirlaunasjóðir skulu verð-
tryggðir og ávaxtaðir á bankareikn-
ingum eða með verðbréfum skráð-
um á opinberu verðbréfaþingi.
* 3) Þegar reikningshafi verður
65-70 ára fær hann endurgreiðslur
eftir ákveðnum reglum og skal full
endurgreiðsla innt af hendi á 20
ára tímabili.
* 4) Allar greiðslur úr eigin eftir-
launasjóði skulu skattfijálsar.
* 5) Við andlát er eftirlaunasjóður
eign maka eða erfðafé aðstandenda.
* 6) Eigin eftirlaunasjóður skal
sameign með hjónabandi eða sam-
búð og skiptast til helminga við
skilnað eða búskipti.
* 7) Ríkið stofnar tryggingasjóð
sem tekur við tryggingaþætti lífeyr-
issjóðanna (örorkubótum, barna- og
makalífeyrisgreiðslum). Sjóðurinn
starfar við hliðna á eða yrði felldur
inn í Tryggingastofnun ríkisins. Hér
yrði um að ræða gegnumstreym-
issjóð og yrðu greiðslur til hans
innheimtar með staðgreiðslunni.f