Morgunblaðið - 17.06.1990, Síða 22

MORGUN BLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 1990
2*2 C
Gítarhetjan og lærissveinninn Gary Moore og Albert King.
BLVS/Hvað er þungarokkblús?
GÍTARVEISLA
BRESKA þungarokkið á sér
sterkar rætur í bandaríska
blúsnum, þó oft sé erfitt að
greina það á bak við allt prjálið
og tilgerðina. Fremstu sveitir á
því sviði, s.s. Led Zeppelin, voru
skipaðar mönnum sem lærðu
tónlist með því að spila blús og
Zeppelin tók upp ýmsa blúsa,
rokkaði upp og setti á plötur (þó
stundum hafí gleymst að geta
höfundar).
Gary Moore er þungarokkari og
gítarhetja af gamla skólanum
sem meðal annars spilaði með Skid
Row (eldri) og Thin Lizzy. Hann
hefur sent frá sér nokkrar sóló-
skífur þar sem
hann hefur leikið
fremur ófrumlegt
þungarokk, þó
bregði fyrir
skemmtilegum
____________ frösum. Það kom
eftir Árna því nokkuð á óvart
Motthíasson þegar hann sendi
frá sér plötuna
Still Got the Blues, þar sem hann
fer hamförum í klassískum blúsum
eins og Too Tired, Pretty Woman
(Albert King-lagið) og Walking by
Myself. Platan heitir Still got the
Blues og á umslaginu gefur að líta
lítinn dreng með Gibson Les Paul
í fanginu sem er að reyna að ná
gítarfrasa eftir Albert King. Á
bakhliðinni er drengurinn fullvax-
inn á hótelherbergi, enn með Les
Paulinn og enn að reyna við Alb-
ert King.
Albert King er einmitt gestur á
plötunni, en þar kemur líka við
sögu Texasblúsarinn Albert Coll-
ins, aukinheldur sem B.B. King er
heiðraður sérstaklega í laginu King
of the Blues, þó að hann leiki ekki
með. Plötuna tileinkar Gary svo
Pete Green, sem mætti kalla iæri-
föður gítarleikara í blúsþunga-
rokkinu og má halda því fram að
hann hafi haft þar meiri áhrif en
Eric Clapton.
Það fer ekki á milli mála að
Gary Moore er einlægur blúsvinur,
þó hann hafi viðurværi sitt af að
spila þungarokk, en líklega finnst
mörgum blúsáhugamanninum
fullmikið af gítarsólóum á plöt-
unni, t.a.m. þegar þeir Albert og
Gary eru að keppast í Pretty Wom-
an. í öðrum lögum á plötunni er
Gary settlegri, en frumsömdu lögin
standa allmiklu nær poppi en blús.
DJASS/ Hversugódir eru gítaristamir?
Scofieldy Stem og sígauninn
Gítarinn er hljóðfæra vinsæl-
astur á íslandi og mun svo
víða. í djassi og jafnvel blúsi eig-
um við íslendingar gítarleikara
samanburð við
flesta Norður-
landabúa en
slíkt verður vart
sagt um flesta
þá er spinna á
önnur hljóðfæri.
Þegar hugsað
er til íslenskra
djassgítarein-
leikara koma
fimm fyrst í huga: Ólafur Gauk-
ur, Jón Páll Bjarnason, Örn Ár-
mansson, Björn Thoroddsen og
Friðrik Karlsson.
Gaukurinn heyrist sjaldan
leika djass núorðið og Örn Ár-
mannsson nær aldrei. Jón Páll
býr í Bandaríkjunum en Björn
og Friðrik eru á fullu á nýliðinni
djasshátíð. Björn órafmagnaður
með Kúran svínginu og rafmagn-
aður með Gömmun en Friðrik á
kafi í nútímadjassinum með
kvartetti Reynis Sigurðssonar.
Friðrik hefur lokið við gerð breið-
skífu í Bandaríkjunum sem kem-
ur með haustinu og Gammarnir
eru á leið í hljóðver. Dálítið til
að hlakka til!
Það er alltaf þónokkurt úrval
af diskum þekkra djassgítarista
í hljómplötuverslunum hér og ég
hef verið að hlusta á þijá ólíka
undnafarið. Tónleikadisk sígun-
ans Bireli Lagrene, Birele La-
grene Ensemble Live (Inak).
Nýjasta disk djassrokkarans
Mike Stems, Jigsaw (Atlantic),
er út kom í fyrra og svo disk frá
þessu ári með einum af helstu
gítaristum hins nýja djass John
Scufield, Time on my hands
(Blue Note). John Scofíeld kom
til íslands fyrir nokkrum árum
og hélt tónleika í íslensku ópe-
mnni með Steve Swallow og
Adam Nussbaum og á þessari
John Scofield — frumleg og
spennandi tónhugsun...
skífu er hann heldur ekki með
neina smákalla með sér. Joe Lo-
vano á saxafóna, Charlie Haden
á bassa og Jock DeJohnette á
trommur. DeJohnette ,er orðin
einsog Sid Cattlet og Cosy Cole
á svíngtímanum, fenginn til að
leika á annari hverri plötu, enda
ekki furða því leitun er á jafn
músíkölskum trommara, hann
hugsar ekki aðeins rýþmískt en-
sog oft hendir hina ágætustu
trommara.
John Scofield er mjúktóna og
hefur sveifluna alltaf á hreinu,
þó ekki sé það sú kórrétta frá
því fyrir stríð. Blúsinn gægist
víðast fram í spili hans og tón-
hugsun hans er ekki aðeins fram-
leg heldur vekur hún spennu. Ég
hef sjaldan heyrt Scofield eins
góðan og á þessum diski og er
þá sama hvort það er í tekíslísku
So sue me eða ballöðum einsog
Nocturnal mission. Haden er
djúpur að vanda í tvennumskiln-
ingi og Lovano mjúkur og
skemmtilega Webster/Sheppísk-
ur í tenórblæstrinum á stundum.
Mike Stern er annar handlegg-
ur. Vaxinn uppúr rokkinu með
skerandi tón og raffima tækni.
Hann lek með Miles Davis á und-
an Scofield. Davis var mjög veik-
ur um þær mundir og lét dreng-
inn leika lengi og mikið. Þótti
mörgum illt að sitja undir því.
Stern hefur mikið lært síðan þá,
en djassmaður er hann ekki í
hinum klassíska skilningi þess
orðs. Allur hljóðfæraleikur á
Jigshaw er með ágætum og gleð-
ur mig mest harbeittur shroter-
ismi Bog Bergs tenórsaxista, sem
alltaf bjargar sér hvar sem hann
er staddur í tónrófínu.
Bireli Lagrene er jafn fjarri
Stern á tónleikadiski sínum og
Thor er Sjón. Þó kann hann að
plokka rafbassa einsog djass-
rokkari. Það gerir hann bara í
The Night of a Champion. Ann-
ars er hann með gítarinn í hendi
og andi Djangos sjaldan fjarri.
Lagrene er trúlega fremstur allra
sígaunadjassgítarista um þessar
mundir ásamt Boulou Ferré, en
hann er ekki eins fijór og Ferré.
Aftur á móti er spilagleðin ósvik-
in og þessa er það besta sem ég
hef heyrt frá honum. Með honum
er ameríski gítaristinn Vic Juris
og deila þeir einleiksköflunum.
Gaiti Lagrene og Diz Disley, sme
margir þekkja vegna samvinnu
hans við Grapelli, slá rýþma-
gítara og Jan Jankeje er á bassa,
en hann hefur lengi leikið með
Bireli.
Þarna má finna frumsamda
ópusa, Parkerlínur og Djangólög
og hlýtur krafturinn og sveiflan
að gleðja alla sme eftir slíku
sækjast.
TOYNÐhlST/Geta einstaklingar reist listamibstöb?
Að skapa listinni starfsrymi
FYRIR NOKKRUM vikum var bent á þá aðstöðu, sem listamenn eru
að koma upp í Straumi sunnan Hafnarfjarðar, með dyggri aðstoð bæjar-
félagsins. En það er víðar verið að vinna að því að skapa listamönnum
starfsaðstöðu, og á þessum degi er vel við hæfi að vckja athygli á ein-
staklingsframtaki, sem gæti leitt til byggingar listamiðstöðvar í Sigtúns-
reit við Suðurlandsbraut, við Safti Ásmundar Sveinssonar. Þar er fyrir-
huguð athyglisverð bygging, sem með tíð og tíma mun ætlað að standa
undir eigin rekstri.
Hugmyndin er komin frá Tryggva
Ámasyni myndlistarmanni.
1989 samþykkti borgarráð sam-
hljóða að veita honum lóð fyrir tvö
samliggjandi hús til að reisa þar
byggingar, sem
Tryggvi hefur gefið
nafnið Listhúsið.
Þetta á að verða
miðstöð lista í
fyllstu merkingu
þess orðs, því
þarna verður á ein-
um stað að finna
flest það sem til
þarf; sýningarsali, söluaðstöðu, veit-
ingastofu, vinnustofuíbúðir, verk-
stæði, listaverkageymslur og högg-
myndagarð.
Fyrirhugað er að á efri hæðum
\hús%ins- verði 12 vimlustofuíbúðir,
ývhver úm 1Q0' fetmetrar að' stærð.
Þaqr mundu ekki. bará henta fyrír
rinyhdl(statfólk, .heldiír einnig fyrin-
, lisíiðnaðarmenn gg fleiri. jOþýiberir*
• áðfla%. sanitök eðar. emétaklingar
. ‘gWfíj’gignast þéssar íbáðir og styrírt
* Iistamenh’með.því að lána þeinv áð-.
Stöðuna. Þarna værr þvf á hveijum
tfnía' tíl staðar lítil listamanna-
nýlenda, þar sem frjó samskipti og
vinnurými myndu skapa ákjósanlega
aðstöðu fyrir starf iistamanna.
Þrátt fyrir mikinn fjölda listsýn-
inga í Reykjavík á hveijum tíma, er
skortur á sýningaraðstöðu, einkum
er þörf fyrir stóra sali undir stærri
verk af ýmsu tagi. Þarna mun fyrir-
hugaður sýningarsalur í þessu hús-
næði koma að góðum notum, því
hann verður svipaður að stærð og
vestari salur Kjarvalsstaða, sem er
stærsti sýningarsalur í landinu í dag.
Tryggvi hefur nefnt í Fréttabréfi
SÍM (Sambands íslenskra Myndlist-
armanna), þar sem hann lýsir þessum
áætlunum, að æskilegt væri að bygg-
ingartími Listhússins yrði sem allra
stystur; gæti verið tvö ár. Ef byijað
væri á byggingunni í sumar, gæti
þetta því verið tilbúið til notkunar
haustið’1992. Slíkt væri óvenjulegur
hraði fyrir byggingan á mepriingar-
sviðimi, sem flestar hafa dregist
ácum. eða áratugum sanían (og jafn-
véFbreyst nol.kuð á því tímabili), óg
nægir að benda. á Llstasafn íslands
Og Listaáafn' Kóþavogs sem dærni
þess, og er ef til vill full mikil bjart-
sýni.
Annað sem dregur úr vonum um
framkvæmdahraða er einfaldlega
kostnaður. Hér er um að ræða stofn-
kostnað upp á fleiri tugi ef ekki
hundmð milljóna króna, og ekki gott
að sjá hvernig einstaklingar geta
staðið undir slíku án opinbers stuðn-
ings af einhveiju tagi. Sá stuðningur
getur falist í tryggingum eða kaup-
um á vinnustofuíbúðum eins og áður
var nefnt, en í öllu falli er nauðsyn-
legt að hafa slíkan bakhjarl þegar
farið er af stað með stórframkvæmd-
ir af þessu tagi.
Aukin gróska í íslenskri myndlist
kallar á aukna aðstöðu, og í raun
hefur vinnuaðstaða íslenskra mynd-
listarmanna ekki breyst að marki um
áratuga skeið; þeir era enn sem fyrr
að miklu leyti háðir sjálfum sér í
þeim efnum. Einu markverðu undan-
tekningamar frá þessu er sú aðstaða
sem Myndhöggvarafélagið skapaði
að Korpúlfsstöðum með vinnufram-
lagi félagsmanna, eftir að samdist
um tímabundna leigu á hluta bygg-
inganna þar við Reykjavíkurborg, og
nú síðast aðstaðan í Straumi. Ekki
er víst hver framtíð aðstöðu mynd-
höggvara að Korpúlfsstöðum verður,
þegar byijað verður að hanna fyrir-
hugað safri fyrir verk Erró, og -þ’á
getpr þrengt um myndlistarfólk í
Iteykjavík. Það má apðvitað ekþi'
gerast, og því mikilvægt að hug-
myndirf um Li&thúsið við Sigtún kom-
ist í framkvæmd,
Hinar stórhuga hugmyndir um
eftir Eirík
Þorlóksson
Fyrirhugað listhús milli Sig-
túns og Suðurlandsbrautar í
Reykjavík.
listamiðstöð leiða hins vegar óhjá-
kvæmilega hugann að hlutverki sam-
félagsins í menningunni annars veg-
ar og hlutverki einstaklingsins hins
vegar. I vestrænni menningu er það
einstaklingurinn, sem skapar menn-
ingarverðmætin, hvort sem það er á
sóiði bóknrennta, myndlistar, tónUst-
ar eða f öðruin. geirum hugárlífsins.
Það er svo'ótvírætt' hhitverk samfé-
lagsinh að varðveitar þau verðmæti,
og.sjá til þess að þau standí-korh--■
aridi kyiislóðum til boða um alla
framtíð.
En eínstaklingurinn þarf einnig
aQstöðu til að geta skapað þau menn-
ingarverðmæti, sem hann er fær um.
Því er gott að vita til þess að fram-
takssamir aðilar hafi áhuga á að
skapa þá aðstöðu. Það er hins vegar
óvíst að áhuginn og viljinn einn
nægi, og.því æskilegt aó samfélagið*
komi.þar til hjálpar með einum eða
öðrum hætti: Og slfk aðstoð er ekki
. að veita fé til óveriiugra verkefna,
• því þjóðin öli mun óefað hagnast á
slfku frariilagi fyrr eðá síðar f öflug-
ra listalífi r framtíðmni. Því ber að
sfyðja alla viðleitni einstaklinga á
þessu sviði með ráðum og dáðum.