Morgunblaðið - 15.07.1990, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. ffLI
11
1-
báti, og því vilja allir vera með þeg-
ar eitthvað standi til. Nokkuð lang-
sótt skýring en ekki svo fráleit.
Forseti landsins er sameining-
artákn þjóðarinnar og ef vel
er að gáð, þá hafa áramóta-
ræður frú Vigdísar Finnbogadóttur
verið kveikjan að mörgu átakinu.
Hún hefur talað um tungu okkar
og menningu, landið og uppblástur-
inn, fíkniefnabölið, börnin okkar
sem við mættum gjarnan umgang-
ast af meiri virðingu en við höfum
gert, og hvatt okkur til að hugleiða
þessi mál og gera bót á.
Og við höfum hlustað.
Andrúmsloftið á þessum fyrsta
degi ársins er líka afar sérstakt.
Sum okkar eru stálhress eftir nótt-
ina, hafa í mesta lagi farið á brenn-
ur og kveikt á stjörnuljósum, aðrir
ef til vill með höfuðverk og sam-
viskubit, en flestöll erum við með
meðvituð eða ómeðvituð áramótheit
í huga og því tilbúin í hvað sem
er þegar talað er hlýlega til okkar.
Þegar á allt er litið virðist sem
hvert átak hafi orðið þjóðinni til
góðs. Áróður hefur valyð menn til
umhugsunar og fjármunum verið
vel varið, a.m.k. hjá þeim aðilum
sem haft var samband við og upp-
lýsinga óskað hjá.
Þáttur fólksins sem að baki
hverju átaki hefur staðið er þó ótal-
inn. Það er ekki svo lítið átak að
rífa heila þjóð, þótt fámenn sé, upp
úr sleninu og fá hana til að vinna
að góðu málefni. Og þegar langur
vinnudagur Islendinga er hafður í
huga, þá er maður þakklátur fyrir
það að enn skuli vera til konur og
menn sem fórna naumum frítíma
sínum í baráttu og stundum þras
fyrir málefni sem það trúir á. Og
við hin trúum reyndar á það líka,
þótt við höfum komið okkur undan
því að gera eitthvað í málunum.
Það þarf bara alltaf smáátak til að
ýta við okkur.
Við höfum fundið ágætis aðferð
þar sem átakið er og munum senni-
lega nota hana áfram. Menntamála-
ráðuneytið hefur nú ákveðið að
hefja átak um barnamenningu og
er vissulega tími til kominn að börn-
in fái meiri athygli, og Neytenda-
samtökin vilja efla starf sitt sem
væntanlega kemur neytendum til
góða í betri vörum og lægra vöru-
verði.
Og það er miklu skemmtilegra
að opna budduna til að styðja gott
átak heldur en til að borga ósann-
gjarnt og uppsprengt verð fyrir ein-
hverja smávöru.
ómælda launavinnu en látið mann-
legu þættina mæta afgangi.
Stuttar heimsóknir sem algengar
voru áður fyrr, eins og þær að
„kíkja aðeins í molakaffi" og ræða
um daglegt amstur við vini og ná-
granna, séu orðnar fátíðari, og sam-
keppnin um dauðu hlutina aðeins
orsakað öfund og einangrun. ís-
lendingar séu afar fljótir á staðinn
þegar einhver eigi um sárt að binda,
en séu seinni til þegar samgleðjast
á einhveijum.
Innst inni blundi þó þráin eftir
að standa saman eins og í gamla
daga þegar flestir voru á sama
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa til-
einkað árinu 1990.
Átak gegn klámi
Atakið gegn klámi varð áberandi
á útmánuðum þegar hópur sem kall-
aði sig „Konur gegn klámi“ lét í sér
heyra í íjölmiðlum. Barátta þessara
kvenna hófst þó í raun fyrir sjö árum
þegar Helga Siguijónsdóttir gekk í
fjórar bókaverslanir í Reykjavík og
kynnti sér þann klámvarning sem á
boðstólum var.
Hópurinn sjálfur var formlega
stofnaður árið 1987 og árið 1988
gengu þær í samnefnd samtök
kvenna á Norðurlöndum. Haldið er
þing einu sinni á ári.
Samkvæmt upplýsingum frá Helgu
er tilgangurinn sá að vekja athygli
almennings á því að stór munur er á
klámi og erótík, og getur klám og
sú afbrigðilega kynhegðun sem því
fylgir oft haft ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar, einkum fyrir börn. Hópurinn
hefur staðið fyrir ýmsum aðgerðum,
m.a. haft samband við Innkaupasam-
band bóksala varðandi innflutning á
klámblöðum, skrifað greinar í blöð
og timarit og boðið alþingismönnum
og saksóknara að skoða myndbönd
sem voru auglýst til leigu í smáaug-
lýsingadálki Dagblaðsins. Helga
sagðist ekki geta séð hver árangur
baráttunnar hefði orðið til þessa enda
kæmi hann varla í ljós á svo skömm-
um tíma. ^
Skógræktarátak
Stórt átak var gert í skógræktar-
málum á sl. ári og í maí stóðu Skóg-
rækt ríkisins, Skógræktarfélag Is-
lands, Landgræðsia ríkisins og Land-
búnaðarráðuneytið að sölu „Grænu
greinarinnar" og sáu um sjónvarps-
þátt á Stöð 2 þar sem tekið var á
móti áheitum og gjöfum.
Upphæðin sem safnaðist á árinu
öllu nam samtals hátt í 50 milljónum
kt'óna, og að sögn Valdimars Jóhann-
essonar, sem starfað hefur við fram-
kvæmd átaksins, hefur ein og hálf
milljón tijáplantna verið keypt, og
hefur nú þegar verið hafist handa
við að planta þeim á 76 stöðum
víðsvegar um landið. Landgræðslu-
skógarnir verða því margir í framt-
íðinni og auk þess er ætlunin að sá
grasfræi, bit'ki og lúpínu á sömu stöð-
um.
Valdimar segir að sparlega hafi
verið farið með féð sem safnaðist,
auk fjárins sem fór í fyrrnefnd kaup
á tijáplöntum þurfti að greiða ýmsan
kostnað t.a.m. • vegna flutnings á
plöntunum, og til að hlúa að þeim
plöntum sem fyrir eru. En einnig
hefur verið fjárfest í 1.100 þúsund
plöntum sem tilbúnar verða næsta
vor og væntanlega settar niður í land-
græðsluskógana.
í sumar verður heildargróðursetn-
ing í landinu um 4 milljónir sáð-
plantna, sem er fjórföidun frá því sem
var fyrir tveimur árum. En þrátt fyr-
ir aukið framboð á tijáplöntum þá
er skortur á plöntum á hinum al-
menna markaði, sem sýnir áhuga
fólks á skógræktinni, og et' það að
mati Valdimars stærsti og ánægju-
legasti árangur átaksins.
Átak gegn ávana-
og f ikniefnum
SÁÁ stóð fyrir átaki gegn ávana-
og fíkniefnum í maí sl. og seldi lands-
mönnum „Álfinn". Tilgangurinn með
sölunni var að afla §ár til að borga
byggingaskuldir og veita fé til lands-
byggðarþjónustu samtakanna.
Guðmundur Örn Ingólfsson hjá
SÁÁ sagði að samtökin hefðu verið
tneð ijáröflun frá upphafi, en þessi
þó gengið „ljúfast" fyrir sig. Þegar
yfirlæknir SÁÁ, Þórarinn Tyrfings-
son, birti skýrslu sína árið 1985, þar
sent fram kom að um 100 til-150
einstaklingar sem kæmu inn á Vog
ár hvert, sprautuðu sig daglega nteð
amfetamíni eða öðrum fíkniefnum,
varð mikið ijaðrafok í þjóðfélaginu
og kom fram hver hópurinn af öðrum
sem vildi sporna gegn þessari va.
Þessi áhugi manna kom þó SÁÁ-
mönnum, sem áfram báru hita og
þunga meðferðarinnar, ekki fjárhags-
lega til góða, segir Guðntundur, og
beijast beir enn við að halda sér 4
floti.
Með sölu „Álfsins" söfnuðust um
8,2 milljónir, og verður fénu varið
eins og áður er sagt til að borga
byggingaskuldir og kostnað sem ekki
er á föstum fjárlögum, og til 'ands-
byggðarþjónustu sem bytjað vat' á
sl. haust. SÁÁ-menn veita þá ráðgjöf
og þjónustu á hvetjum stað með
kynningarstarfsemi í skólum og
einkaviðtölum við einstaklinga og
aðstandendur.
Samtökin „Vímulaus æska“ seni
stofnuð voru fyrir atbeina SÁÁ-
manna árið 1985, gerðu átak fyrir
þremur árum, voru með útsendingu
eina helgi hjá útvarpsstöðinni „Bylgj-
unni“ og söfnuðu áheitum. Að sögn
formanns samtakanna, Boga Arnars
Finnbogasonar, safnaðist unt ein og
ltálf milljón króna, og var féð ávaxt-
að og hluti þess notaður til að gefa
foreldrum fjölritaða bók sem tilheyr—
ir„Lionquest“-vímuefnanámsefni sem
nemendur í grunnskólum hafa unnið
að. Áætlað er að nota afgang fjár-
hæðinnar til að láta prenta bókina í
samvinnu við menntamálaráðuneytið
og mun hún væntanlega koma út í
haust.
Átak gegn
aftanákeyrslum
Umferðarráð og bifreiðatrygg-
ingafélögin hófu í samvinnu herferð
gegn aftanákeyrslum með auglýsing-
um og áróðri í mars sl. Með vaxandi
jLtmferðarþunga hafði umferðarslys-
• nm og árekstrum fjölgað, og ákváðu
þáf fyrrgreindír aðilar að taka aftaná-
keyrslur sérstaklega fyrir.
Samkvæmt upplýsingum frá Sig-
urði Helgasyni hjá Umférðarráði báru
bifreiðatryggingafélögin allan kostn-
að af átakinu, en það fólst í auglýs-
ingum í sjónvarpi og útvarpi, auk
auglýsinga sem settar voru aftan á
strætisvagna. Aftanákeyrslur munu
ekki einungis vera kostnaðarsamar
fyrir tryggingafélögin vegna
skemmda á bifreiðunt, heldur verða
menn oft illa úti sökunt áverka sent
af þeirn hljótast.
Engar tölur liggja enn fyrir um
það hver árangur átaksins hefur ver-
ið, en munu væntanlegar innan
skamms að sögn Sigurðar. Hann tel-
ur þó líklegt að árangur af átaki sem
þessu muni skila sér á löngum tínia.
Átaki
neytendamálum
Neytendasamtökin hafa nú á ann-
að ár verið með átak í gangi þótt lítið
hafi farið fyrir því í fjölmiðlum, og
hefur það falist í söfnun félags-
manna. Hafa samtökin hringt í fólk,
boðið því að gerast félagsmenn í sam-
tökunum og látið það fylgja að hér
sé um átak að ræða.
Að sögn Jóhannesar Gunnarssonar
formanns Neytendasamtakanna, er
markmið samtakanna að gera þau
öflugri og veita seljendum meira að-
hald. Leiðir það til væntanlega til
lækkunar vöruverðs .og auðveldar að
knýja. á um aukin vörugæði. Þær
kannanir serri Neytendasamtökin
ltafa staðið fyrir og birt aimenningi
hafa borið góðan árangur, en kostn-
aður við þær staðið þeim fyrir þrifum.
Þvf er tilgangurinn að fá fleiri félags-
menn tii að halda megi slíkum könn-
unum áfram neytendum til hagsbóta.
Átakið hefur borið góðan árangur,
því á einu ári hefur félagsmönnum
fjölgað úr sjö þúsund í átján þúsund.
I