Morgunblaðið - 15.07.1990, Blaðsíða 16

16 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JULI
f
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur
mynd Kristjón G. Arngrímsson
RÚSSINN Bérkov hneigir sig hæversklega þeg-
ar hann heilsar, en minnir annars lítið á prófess-
or svona sportlegur í blárri skyrtu og gallabux-
um.
Bérkov: Mér skilst að
meistarinn hafi ekki verið
svo hrifinn af persónu
minni, heldur viðskiptum
mínum við snjómanninn.
Hvaða tungumál eigum við að tala? spyr ég
og vona allt hið besta.
Það væri nú freistandi að tala norsku, segir
hann á skýrri íslensku, en við skulum reyna
við íslenskuna. Ég iærði íslensku íyrir Qörutíu
árum og ég man enn eftir einni setningunni
úr kennslubók Stefáns Einarssonar. Hún var
svona: íslenskir hestar eru litlir en fallegir.
.lerij Pavlovitj
Bérkov kom
til íslands í
fyrsta sinn
árið 1966 og
á ekki orð yfir
þær breyting-
ar sem orðið
hafa síðan.
„Ég er ekki aðeins hissa, ég er „ry-
stet“, segir hann og gripur til nors-
kunnar. „Landið hefur breyst svo
mikið, bærinn fengið á sig stórborg-
arbrag, nýjar byggingar og verslanir
hvert sem litið er.
Verk ykkar og vinna er stórkost-
legt dæmi um það hversu litil og
fátæk þjóð getur áorkað. Þið eigið
bara fiskinn umhverfis landið og
heita vatnið í jörðinni, en hafið nýtt
þessar auðlindir með vinnu og dugn-
aði. Öll lönd hafa sín vandamál, en
jpið hafið tekið stórt stökk fram á
við. Ég gleðst yfir velgengni ykkar.“
Bérkov sem er prófessor í norræn-
um fræðum við háskólann í Len-
ingrad, er hér í boði Orðabókar Há-
■skólans og hefur haldið fyrirlestra í
tíáskólanum, m.a. um íslensk fræði
í Sovétríkjunum og almennmálísindi.
Hann hefur samiðíslensk-rússneska
orðabók ásamt Árna Böðvarssyni
cand.mag., vinnur nú að rússnesk-
íslenskri orðabók ásamt Helga Har-
aldssyni dósent við Óslóarháskóla og
hefur þýtt fjölda rita úr íslensku yfir
á rússnesku, m.a. Njálu.
Hann hefur einnig samið rússn-
esk-norska orðabók, er meðlimur
norsku vísindaakademíunnar, og tal-
ar norsku eins og Norðmaður með
viðeigandi „tónföllum og uppmæli".
Örlögin
Bérkov ólst upp í Leningrad, sem
á sér langa sögu, og mig langar
gjarnan að vita hvernig lífið hafi
verið þar á uppvaxtarárum hans.
„Lífið var erfitt fyrir stríð í Len-
ingrad," segir Berkov. „Við bjuggum
saman fimm fjölskyldur í einni íbúð,
og höfðum sameiginlegt eldhús og
bað. Vorum samtals fimmtán manns
þama og því var röðin oft löng að
baðherberginu. Faðir minn var próf-
essor í rússneskum bókmenntum við
háskólann í Leningrad og við fjöl-
skyldan höfðum tvö herbergi í íbúð-
inni til afnota. En á þessum tíma
var launamismunurinn ekki mikill,
lítill munur á efnahag prófessorsins
og iðnaðarmannsins. Allir voru fá-
tækir.
Stjórnmálalega
var ástandið enn
verra. Milljónir
manna voru sett-
ar í fangelsi og
var faðir minn
einn þeirra. Hann
var látinn laus
árið 1939, fékk
uppreisn æru og
hélt áfram starfi
sínu við háskól-
ann
— Þú hefur
ekki lent í ums-
átrinu um
borgina á
stríðsárunum?
„Nei,
nokkrar fjöl-
skyldur pró-
fessora og
vísindamanna
voru fluttar
flugleiðis út
úr borginni,
þar á meðal
flölskylda mín.
Við fórum til
Mið-Asíu, Kirgisíu. En það var nú
einmitt þar sem ég heyrði annað
tungumáþ í fyrsta sinn og áhuginn
vaknaði. Ég lærði síðar ensku, þýsku
og spönsku, en eftir að hafa lesið
nokkur þýdd rit eftir Ibsen og Hams-
un vissi ég að örlög mín yrðu erlend
tungumál, einkum Norðurlandamál-
fslendingar
Samtals hefur Berkov dvalið 30
daga á íslandi og tvo til þrjá mánuði
í Noregi og þótt hann tali góða og
rétta íslensku þá talar hann norsku
eins og innfæddur. „Eg kom fyrst
til Noregs 1966 um leið og ég kom
til íslands í fyrra skiptið. Svo liðu
21 ár án þess að ég færi nokkuð .út
fyrir landsteinana, en síðan hef ég
farið til Noregs „slag i slag“ eins
og Norðmenn segja!
;,.Já, ég hef dálitla sektarkennd
gagnvart íslenskunni," bætir hann
við á þennan hæverska máta sinn,
„ég hef ekki getað unnið eins mikið
með íslenskuna og mig langar."
— Finnst þér einhver munur á
íslendingum og Norðmönnum?
„Ef við tölum í fullri alvöru, þá
finnst mér stór munur á þessum
tveimur þjóðum. Islendingar eru að
mestu leyti af sömu gerð. Það er
ekki einungis að þið séuð færri, held-
ur eru eiginleikar ykkar þeir sömu.
Auk þess eigið þið mjög sterkan
menningarlegan bakgrunn.
Norðmenn eru mjög ólíkir innbyrð-
is. Það er stór munur á þeim sem
búa nyrst í landinu og syðst, eða
þeim sem búa á vesturströndinni og
þeim sem búa í dölunum austan til.
Það er svo erfitt að finna eitthvað
sameiginlegt með þeim.“
Orðabækur
„Það eru ekki ýkjur þegar ég segi
að Leningrad sé miðstöð norrænna
fræða í Sovétríkjunum," segir
Berkov. „Kennari minn, fræðimaður-
inn Steblín-Kamenskíj, stofnaði nor
rænu deildina við Leningrad-háskól-
ann og er hún sú fyrsta og eina í
Sovétríkjunum. Við deildina stunda
nú tæplega 70 stúdentar nám, og
við kennum þijú norðurlandamál.
Höfum reyndar eitt lausaleiksbarn,
sem er hollenska."
Berkov tók við stöðu kennara síns
sem deildarstjóri þessarar deildar
árið 1978. Áuk þess að skrifa
orðabækur hefur Berkov skrifað
fræðirit um orðabókagerð. Hann er
sérfræðingur í germönskum málum
og hefur skrifað mikið um norska
og íslenska málfræði. Við ræðum um
JM“Í™b/aðið^GA
Rússneski
norrænufræð-
ingurinn Valerij
Pavlovitj
Bérkov, í sam-
tali um
Sovétríkin,
snjómanninn,
orðabækur og
ömmur.
orðabókagerð og hann segir mér að
það sé forlagið „Rússneskt mál“ í
Sovétríkjunum sem gefi út orðabæk-
urnar. Orðabækur séu mjög dýrar í
útgáfu og það séu einkum ensk-rúss-
nesku orðabækurnar sem standi und-
ir kostnaði hinna sem minna eru
seldar, auk kennslubóka sem gefnar
eru út.
— Kaupir nokkur sála íslensk-
rússneska orðabók? spyr ég Berkov.
Hann brosir í kampinn: „Ef það
vantar orðabækur og kennslubækur
í tungumáli þá getur enginn lært
málið. Bækurnar eru skilyrði þess
að stúdentar vilji læra málið. En
áhugi á rússnesku vex nú í öllum
heiminum, og í Sovétríkjunum er nú
rússnesk-norska orðabókin uppseld."
— Er ekki hundleiðinlegt að gera
orðabækur?
„Nei, alls ekki, það er mjög gam-
an. Það er svo gaman að skrifa verk
þegar maður veit að margir nota
það. Það væri annað mál ef ég væri
bara að skrifa um íslenska þolmynd
eða þessháttar sem fáir lesa!“
Snjómaðurinn
— Eru þetta ekki ósköp þurrar