Morgunblaðið - 19.08.1990, Blaðsíða 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. ÁGÚST 1990
Alice Bensing þreifar á upphand-
leggsvöðvum eiginmanns síns,
Roberts Bensings, sem er 72 ára
gamall Bandaríkjamaður. „Þetta
er ótrúlegt,“ segir eiginmaður-
inn sem fékk sex mánaða með-
höndlun með vaxtarhormónum.
„Vöðvarnir eru orðnir eins og
þeir voru þegar ég var um límm-
tugt.“ Hann segir hormóninn
ekki hafa haft áhrif á sjónina,
heyrnina eða minnið en hárið
hafi á hinn bóginn þykknað. Eig-
finkonan segist nú vilja fá sams
konar meðferð og læknarnir
segja að senn verði tekin ákvörð-
un um hvort konur verði látnar
taka þátt í tilraununum.
hún stjómast af heiladinglinum. Að-
eins þriðjungur fólks yfir 65 ára aldri
á við slíka sjúkdóma að stríða.
Þijár sprautur á dag
Robert Bensing, fyrrum vísinda-
maður og uppgjafahermaður úr
seinni heimsstyrjöld, er einn þeirra
og var meðal þátttakenda í tilraun-
inni én hann er 72 ára gamall. Hann
skýrði frá reynslu sinni.
„Læknamir gerðu mörg hundruð
dýrar rannsóknir á mér áður en þeir
samþykktu mig. Mörgum var vísað
frá er leyndir sjúkdómar komu í ljós;
læknamir vildu koma í veg fyrir að
aukaverkanir hefðu áhrif á niður-
stöðumar. Allir sem reyndust vera
með krabbamein af einhveiju tagi
vom umsvifalaust dæmdir úr leik.
Líf mitt hefur verið dásamlegt og
ég bauð mig ekki fram af einskærri
sjálfselsku. Mig langar til að hjálpa
öllu öldmðu fólki. Læknamir vora
fljótlega famir að láta mig sprauta
vaxtarhormón í sjálfan mig þrisvar
í viku, í síðumar og holdmestu hluta
bolsins."
Eftir sex mánuði var svo komið
að allir mennimir, sem fengu hor-
móninn, höfðu losnað við fitu og jafn-
framt bætt við sig vöðvamassa; hör-
undið hafði einnig þykknað. Dr. Rud-
man sagði að breytingamar væm
alveg ótvíræðar. Eftir að fertugsaldr-
inum er náð fara vöðvar og annar
holdmassi að hjaðna hjá flestum,
yfirleitt minnkar rúmtakið um fimm
af hundraði á áratug. Líkamar þátt-
takendanna höfðu yngst um tvo ára-
tugi á hálfu ári. Sérfræðingar kanna
nú hvort mikilvæg líffæri á borð við
lifur, milta og ným braggast einnig
við meðferðina.
Dr. Rudman sagðist vera svo viss
um að aðferðin væri nothæf að hann
myndi ekki hika við að nota hana
sjálfur. Hann er 61 árs gamall og
lítur reyndar út fyrir að vera um
fertugt. Margir hafa velt því fyrir
sér hvort hann hafi þegar notað
hormóninn sjálfuren hann neitarþví.
Dr. Daniel
Rudman fylg-
ist með er
eiginkona
hans, Inge,
mælir þykkt
húðarinnar á
handarbaki
Roberts Bens-
ings. Þar sem
ekki hafði ver-
ið búist við
umtalsverðum
árangri af til-
rauninni voru
ekki teknar
sérstakar
myndir af
þátttakendum
„fyrir" og
„eftir“ til að
sýna muninn.
Ur þessu verð-
ur bætt í
næstu tilraun.
Dr. Alex Fell-
er, sem er ætt-
aður frá Perú,
er næst-æðsti
maður horm-
ónatilraun-
anna. Hann
segir ekki að
sjálfur æsku-
brunnurinn sé
fundinn; frem-
ur megi telja
að búið sé að
finna upp-
sprettu heil-
brigðisins.
Mögulegar aukaverkanir
Sumir sérfræðingar hvetja til
varkárni. Mesta hættan er sú að
vaxtarhormóninn geti valdið hækk-
uðum blóðþrýstingi og aukið hættu
á hjartaáfalli. Að áliti dr. Rudmans
munu líða allmörg ár áður en banda-
ríska matvæla- og lyfjastofnunin
leyfir almenna notkun hormónsins.
„Ef maður á borð við Howard Hug-
hes heitinn hringdi í mig í dag gæt-
um við ekki tekið hann í meðferð.
Ég geri ráð fyrir að fjölmargir aldr-
aðir auðkýfingar hringi í mig en við
getum ekki hjálpað þeim enn sem
komið er.“ Hvað sem því líður er ljóst
að hagur þátttakendanna hefur batn-
að meira en nokkurn þeirra hefur
órað fyrir.
Frederick McCullough er 65 ára
og fer nú slíkum hamförum að eigin-
kona hans, Rita, uppnefnir hann
Stjána bláa eftir teiknimyndahetj-
unni sterku. Fyrir skömmu fór hann
upp á þak til að mála reykháfinn.
Rita segir að hár eiginmannsins, sem
lengi hefur verið grátt, sé að verða
svart á ný. „Hann ræður bókstaflega
yfir óeðlilega mikilli orku miðað við
aldurinn," segir hún. „Hann kvartar
a;ldrei yfir lasleika lengur, er eins og
unglamb á hverjum degi.“
Robert Bensing sagði: „Það eina
sem hryggir mig er að allir indælu
vinimir skuli ekki hafa fengið að
taka þátt í þessari tilraun, að ég einn
skuli njóta árangursins."
Dr. Rudman varar við vonum um
að vaxtarhormóninn muni beinlínis
lengja lífið. „Það eina sem hann ger-
ir er að bæta líf okkar en ef við
þurfum á annað borð að eldast er
eins gott að við höldum kröftunum
og getum notið lífsins. Ég vona að
vaxtarhormóninn muni einhvern
tíma gera þúsundum aldraðra, sem
nú verða að eyða lífinu á sjúkrahús-
um eða í hjólastól, kleift að standa
á fætur og fara heim.“
Bensing er meðal 12 manna
sem notið hafa góðs af
læknisfræðilegri tilraun í
Bandaríkjunum er gæti
breytt þeim væntingum og
ótta sem við öll tengjum
því að eldast. Markmið til-
raunarinnar er að ganga
úr skugga um hvort hægt sé að
stöðva öldmn í konum og körlum og
snúa taflinu við.
Áður en tilraunir hófust var lækn-
unum fyllilega ljóst hve stórkostlegar
afleiðingar þetta gæti haft — frá því
á dögum Fom-Grikkja hafa menn
reynt að finna töfralyf eilífrar æsku.
Allir sem tóku þátt í tilraununum,
er fóra fram við Heilbrigðisstofnun
uppgjafahermanna í Milwaukee og
læknaháskóiann í Wisconsin, vom
því látnir sverja þagnareið.
Vísindamennirnir, sem em tíu,
hafa meðhöndlað sjálfboðaliða með
vaxtarhormón er læknar hafa þekkt
í þijátíu ár en fram til þessa hefur
hann eingöngu verið notaður til að
reyna að hjálpa börnum sem vaxa
óeðlilega hægt eða alls ekki.
Tuttugu árum yngri á sex
mánuðum
Læknarnir kynntu niðurstöður
sínar fyrir skömmu í hinu virta tíma-
riti New England Joumal of Medic-
ine. Þeir segja að gerð hafi verið til-
raun með 21 heilbrigðan karlmann
á aldrinum 61-81. Þeir sem fengu
vaxtarhormóninn virtust vera líkam-
lega tuttugu ámm yngri er tilraun-
inni lauk. Holdmassinn og vöðvar
höfðu vaxið, fita hjaðnað og hörand-
ið var þykkara. Vísindamennimir
vömðu við því að um bráðabirgðanið-
urstöður væri að ræða og langtíma-
áhrif vaxtarhormónsins væm
óþekkt. „Við höfum ekki uppgötvað
uppsprettu æskunnar," sagði höf-
undur skýrslunnar, dr. Daniel Rud-
man. „í rauninni virðist þetta fremur
vera uppspretta heilbrigðisins," sagði
dr. Alex Feller, næst-æðsti maður
rannsóknanna.
En þrátt fyrir þessa varfæmi ollu
niðurstöðumar miklu írafári. Síma-
borð sjúkrahússins var nærri brostið
undan álagi 300 upphringinga á dag
frá útvarpsstöðvum, dagblöðum og
sjónvarpsstöðvum er vildu fá viðtöl
við þátttakendur í tilrauninni. Einnig
hringdu auðugir Bandaríkjamenn
sem vildu fá að vita hvort þeir gætu
líka fengið meðferð. „Við urðum að
stöðva þetta,“ segir Torang Marphet-
ia, talsmaður sjúkrahússins. „Það er
ekki lengur hægt að ná í dr. Rud-
man; við viljum ekki að hann fái
hjartaáfall. Við höfum meira að segja
vísað á brott fjölmiðlamönnum frá
Rússlandi." En áður en dr. Rudman
fór í felur veitti hann undirrituðum
einkaviðtal.
Börn og aldraðir
Dr. Rudman sagðist fyrst hafa
fengið áhuga á öldmn þegar foreldr-
ar hans dóu. Hann var þá kominn í
hóp fremstu sérfræðinga á sviði
vaxtarskorts hjá bömum og með-
höndlaði þau með vaxtarhormón sem
unninn var úr heiladinglum látins
fólks. „Við þurftum 40 lík til að geta
hjálpað einu bami,“ sagði dr. Rud-
man. „Hormóninn var svo dýr að við
notuðum hann af mikilli varfæmi og
aðeins til að hjálpa bömum. En síðan
varð ég að sætta mig við að foreldr-
ar mínir létust af ellihrörnun án þess
að ég fengi rönd við reist. Ég ákvað
að fara að kanna áhrif vaxtarhorm-
ónsins á öldmn og helga þannig fer-
il minn foreldram mínum."
Bandarískum vísindamönnum
hafði loksins tekist að fjöldafram-
leiða vaxtarhormóninn með því að
beita líftækni. Rudman átti því
gnægð af efninu handa gamla fólk-
inu. Það varð til að hvetja hann énn
frekar að breskir læknar hófu til-
raunir með tilbúinn vaxtarhormón
handa fólki er misst hafði heilading-
ulinn vegna skurðaðgerðar til að fjar-
lægja krabbamein. Fyrir tveim ámm
fannst dr. Rudman að hann væri
kominn svo vel áleiðis að hann gæti
byijað tilraunir með fólk. „Við báðum
um hrausta sjálfboðaliða sem komnir
væm á efri ár og ættu þeir að taka
þátt í tilraunum er gagnast myndu
öllu mannkyni."
Sjálfboðaliðamir vom valdir af
gaumgæfni. Allir áttu við kvilla að
stríða í þeim hluta líkamsstarfsem-
innar er stjórnar líkamsþroska en