Morgunblaðið - 19.08.1990, Blaðsíða 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. ÁGÚST 1990
Exxon Houston, stærsta skipið
sem Bangsi var skipstjóri á. Það
er 72.000 tonn, 800 fet að lengd,
116 á breidd og ristir 42 fet eða
um 14 metra. Skipstjóraíbúðin
er á 6. hæð í brúnni. Myndin er
tekin í Capetown í S-Afríku og
er Tabletown Mountain í baksýn.
eftir Atla Steinarsson
BJÖRNILLUGI Gunn-
laugsson heitir hann fullu
nafni, en er oftast kallaður
Bangsi. Hann fæddist á
Skólavörðustíg 4C 18. októ-
ber 1917 og er því á 73.
aldursári. Tæplega tvítug-
ur að aldri fór hann til
Ameríku í boði föður síns,
sem var togaraskipstjóri í
Boston. Hann ætlaði alltaf
heim aftur, og þegar hann
fór í þessa Ameríkuferð
var það að veltast í huga
hans, hvað það væri gaman
ef hann gæti orðið bóndi á
íslandi, keyptt.d. jörðina
Laxness í Mosfellssveit, þar
sem hann hafði alist upp á
unglingsárunum og haft
það skemmtilegt. í tvö ár
var hann alltaf að hugsa
um heimferðina. En honum
var farið að líða vel og
kunni vel við sig í Amer-
íku. Svo kom stríðið og
ekkert varð úr heimferðini
— og aðrir keyptu Lax-
nesið.
Bangsi
skípstjórí
Bangsi er enn í Ameríku.
í stað þess að verða
bóndi á íslandi urðu
siglingar á olíuskipum
hans aðal ævistarf. Um áratuga-
skeið var hann skipstjóri á stærri
Verslunarskólaneminn
sem œtlabi ad verda bóndi
en varó skipstjóri á stcerstu
olíuskipum heims
skipum en íslendingar hafa nokkru
sinni eignast. Gæfan hefur elt
hann, því í hættulegum siglingum
í skipalestum á styrjaldarárunum
fékk hann varla skrámu af völdum
stríðsátaka og aldrei sökk skip und-
an honum, — þó að hann horfði á
önnur springa í loft upp og sökkva
allt um kring. Nú nýtur Bangsi lífs-
ins á þægilegum stað í Pompano
Beach í Flórída. Þar eiga hann og
kona hans, Ása María Þórhallsdótt-
ir frá Vestmannaeyjum, glæsilegt
einbýlishús rétt við Intercostal Wat-
erway — eða siglingaleiðina innan
skerja. í húsagarðinum er lítil sund-
laug og nokkrum metrum frá henni
er „sjávargata“ — siglingaleið fyrir
báta. Þar, við einkabryggju húss-
ins, er bundinn 25 tonna glæsibátur
Bangsa, sem hann notar til lengri
og skemmri veiði- og skemmtiferða.
„Eg hef mest gaman af að
skemmta mér, einkum í góðra vina
hópi, ferðast, vera til og njóta lífs-
ins,“ sagði hann með sínu óvenju-
lega góðlega brosi, sem nær til
augnanna og dregur athygli allra
að þessum hvíthærða virðulega Is-
lendingi, þó hann sé í stórum hópi.
Fas hans allt er svo ástúðlegt, að
mér fannst ég hafa þekkt hann
lengi þegar ég settist niður með
honum í stofunni hans í Pompano
Beach.
Faðir hans, Gunnlaugur Illuga-
son, var togaraskipstjóri en móðir
hans, Guðríður Guðmundsdóttir,
var ættuð af Akranesi. Hún dó úr
tæringu (berklaveiki) þegar Bangsi
var á öðru ári. Föðursystir hennar
var Vigdís Ámadóttir, sem var gift
Ingóifi Lárussyni
bmhi skipstjóra en þeirra
böm voru Lárus
leikari og Rósa,
kona Guðmundar í.
Guðmundssonar
frv. utanríkisráð-
herra.
Áðurnefnd Vig-
dís, afasystir
Bangsa, var eins-
konar fyrirliði fjöl-
skyldunnar. Þegar
sveit vorið 1927 af Sigríði, móður
Halldórs Laxness, sem þá var orðin
ekkja. Sigríður var þó áfram í Lax-
nesi ásamt tveimur dætrum sínum
og þær mæðgur önnuðust símstöð-
ina þar fyrir Mosfellssveitina.
Bangsi kvaðst aldrei hafa kynnst
Halldóri Laxness, því hann var 15
árum eldri og farinn til Ameríku
þegar Bangsi kom 9 ára gamall í
Laxnes. „En Halldór kom heim af
og til og það fannt mér skrítnast í
fari hans, að hann reykti amerískar
sígarettur, Chesterfield. Það gerði
enginn annar á íslandi enda þekkt-
ist ekki annað á íslandi þá en de
Resk, Fíllinn og Commander. Hall-
dór þekkti ég aldrei persónulega.“
Bangsa þótti gott að vera í Mos-
Björn, Bangsi, Gunnlaugsson og Ása María Þórhallsdóttir á brúð-
kaupsdaginn 1947.
móðir Bangsa dó kom til greina að
hann færi til hennar, en af því varð
ekki þar sem Ingólfí heitnum,
manni hennar, stóð beygur af bami
konu sem látist hafði úr tæringu.
Bangsi var því settur í fóstur til
móðursystur sinnar, Guðrúnar Guð-
mundsdóttur, en maður hennar var
Eyjólfur Björnsson yfirvélstjori á
ýmsum togurum, m.a. lengi á Geir.
Eyjólfur og Einár, bróðir hans,
keyptu jörðina Laxnes í Mosfelis-
fellssveitinni og þaðan á hann góð-
ar minningar. „Einar, bróðir Eyjólfs
uppeldísföður míns, sem bjó á hin-
um helmingi Laxness gerði mikið
af því að temja hesta fýrir Reykvík-
inga. Það var afskaplega gaman
að vera í kringum hestana. Þarna
var líka allstórt kúabú og um 60
ær.“
Ég var í Mosfellssveitinni frá 9
til 17 ára aldurs og þekki held ég
enn allar jarðir sem þá var búið á.
Við fórum í útreiðartúra um allar
trissur, upp á Kjalarnes og Kjós og
niður í Árbæ og drukkum kaffi hjá
Andrési bónda og hans fólki. Nú
er þetta bara safn og inni í borg-
inni. Eyjólfur, uppeldisfaðir minn,
og Einar, bróðir hans, voru öndveg-
ismenn. Líf margra íslendinga er
einkennilegt. Þeir bræðurnir fædd-
ust í fjósinu í Norðurgröf á Kjalar-
nesi en síðar giftist móðir þeirra
bóndanum þar.
Maður gleymir heldur ekki sóma-
mönnum eins og sr. Háldáni, prest-
inum okkar, sem m.a. fermdi mig,
eða Kjartani á Hraðastöðum og
Bjama, bróður hans, Halli í Bring-
unum, Andrési á Hrísbrú eða leigu-
bílstjóranum úr Reykjavík, honum
Stefáni sem keypti Reykjahlíðina
og varð garðyrkjubóndi með mikl-
um umsvifum. Svo var náttúrlega
Guðmundur á Reykjum, en mamma
og hann voru tvímenningar, og
Bjarni Ásgeirsson, mágur hans.
Jón, sonur Guðmundar, eða Jón á
Reykjum, eins og hann var alltaf
kallaður, og Fríða (Málfríður), kon-
an hans, eru góðir vinir okkar og
hafa heimsótt okkur nokkrum sinn-
um. Þarna var líka Lárus Halldórs-
son, skólastjóri á Brúarlandi, mjög
vel liðinn. Mosfellssveitin var dá-
samlegur staður á þessum tímum
og merkilegt hvað þarna var mikið
og gott sveitalíf svona nálægt
Reykjavík.
Lærði að drekka í 1. bekk
— Svo lá leið þín í Verzlunarskól-
ann?
Já, mér vár fyrsta árið komið
fyrir hjá Kela sótara eða Þorkeli
Magnússyni á Freyjugötunni, sem
var góður vinur pabba. Dóttir hans,
Megnea, var þá gift Sigurbirni Ein-
arssyni síðar biskupi íslands.
Tengdasonurinn var þá við mjög
dýrt nám í Sviss og varð er yfir
lauk með menntuðustu mönnum
íslands.
Ég var ekki nema einn vetur hjá
þessu ágæta fólki, en vildi næsta
vetur verða frjálsari og leigði mér
herbergi. Ég útskrifaðist 1937 og
fór heim 1987 til að halda upp á