Morgunblaðið - 09.09.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990
24
fllwgmittbifrifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Bætt afkoma
fyrirtækja
Fyrir skömmu var skýrt
frá afkomu tveggja stór-
fyrirtækja á fyrstu 6 mánuð-
um þessa árs, þ.e. Sambands
ísl. samvinnufélaga og Eim-
skipafélags íslands. Afkoma
beggja ‘þessara fyrirtækja
hefur batnað verulega, miðað
við afkomu þeirra á fyrstu 6
mánuðum síðasta árs. Ein
ástæða betri afkomu nú en á
síðasta ári er sá stöðugleiki,
sem ríkt hefur í efnahagsmál-
um þjóðarinnar á þessu ári
og m.a. kemur fram í stöð-
ugra gengi krónunnar. Önnur
ástæða er minni fjármagns-
kostnaður. Að öðru leyti er
ljóst, að bæði þessi fyrirtæki
hafa lagt mikla áherzlu á
hagræðingu í rekstri.
Slík upplýsingagjöf á miðju
ári um afkomu fyrirtækja er
afar mikilvæg. Hún á eftir
að færast í vöxt vegna þess,
að hinn almenni hlutabréfa-
markaður gerir kröfu til ítar-
legri upplýsinga fyrir hlut-
hafa og væntanlega hluthafa.
En jafnframt veitir hún verð-
mætar upplýsingar um hvert
stefnir í atvinnulífi þjóðarinn-
ar.
Þótt fjárhagsstaða þessara
tveggja fyrirtækja sé ólík að
því leyti til að staða Eimskipa-
félagsins er mjög sterk um
þessar mundir en Sambandið
berst fyrir lífi sínu er alveg
ljóst, að betri afkoma þeirra
á fyrri hluta þessa árs en í
fyrra endurspeglar þá þróun,
sem verið hefur í rekstri fjöl-
margra fyrirtækja á þessu
ári. Gjörbreytt rekstrarum-
hverfí veldur því, að afkoma
fyrirtækjanna er betri.
Óhikað má fullyrða, að það
skiptir miklu máli fyrir at-
vinnulífið, að takast megi að
halda framvindu efnahags-
mála í þeim farvegi, sem nú
er, þ.e. minnkandi verðbólga,
stöðugt gengi og minni fjár-
magnskostnaður. Það getur
ráðið úrslitum um getu fyrir-
tækjanna til þess að bæta
kjör starfsmanna sinna á
næsta ári, hvort þetta tekst.
Afkoma sjávarútvegsins
hefur batnað verulega m.a.
vegna hækkandi afurðaverðs.
Fyrirtæki í sjávarútvegi og
fiskvinnslu eru mörg hver
byijuð að borga niður skuldir
sínar og það skiptir miklu
máli, að þau geti haldið því
áfram. Þessi fyrirtæki hafa á
undanfömum ámm mikils
taprekstrar hlaðið upp skuld-
um, sem m.a. gera þeim erfíð-
ara en ella að takast á við
nauðsynlega endurskipulagn-
ingu í atvinnugreininni.
Atvinnulífið er því á réttri
leið að þessu leytí. Stjórnend-
ur fyrirtækjanna mundu
áreiðanlega ekki vilja skipta
á því ástandi, sem nú er, og
því, sem var fyrir nokkrum
árum, þegar verðbólga magn-
aðist, fjármagnskostnaður
var gífurlega hár og ómögu-
legt að gera nokkrar áætlan-
ir, sem von var til að stæð-
ust. Þess vegna má búast við,
að atvinnuvegirnir leggi mikla
áherzlu á að halda því jafn-
vægi, sem nú hefur náðst.
Og þegar forystumenn verka-
lýðsfélaganna sjá, að það skil-
ar sér í batnandi afkomu fyr-
irtækjanna, sem gerir þeim
auðveldara að borga hærra
kaup á næstu misserum, verð-
ur það þeim ekki síður kapps-
mál að festa þennan árangur
í sessi.
Á næstu mánuðum má bú-
ast við miklum sviptingum á
vettvangi stjómmálanna,
bæði vegna deilna innan ríkis-
stjórnarinnar um mál á borð
við álmálið og komandi al-
þingiskosninga. Það verður
að gera þá kröfu til stjórn-
málamannanna, að þeir sjálfír
stofni ekki þessum árangri í
efnahagsmálum í hættu í hita
leiksins, sem framundan er.
Alkunna er, að kosningar
geta leitt til þess, að stjórn-
völd taki ákvarðanir í von um
stundar vinsældir meðal kjós-
enda, en sem geta haft alvar-
legar efnahagslegar afleið-
ingar í för með sér að kosn-
ingum loknum.
HLUTAFJARFORM-
ið er góð lýðræðisleg
aðferð til að svala
eignaáráttu manns-
ins. En hún getur ver-
ið mikil freisting eins-
og lýðræðið sjálft. Það
höfum við séð um allar jarðir, ekki
sízt í Bandaríkjunum þarsem allt
virðist ganga fyrir einni hugsjón:
peningum. Ekki sízt listir og menn-
ing. Og þá ekki síður stjómmál. A
þessari hvöt em tvær hliðar, góð
og vond. Peninga- og hagsmuna-
valdið þolir oft umhverfismengun
einsog við höfum orðið vitni að. Við
þekkjum t.a.m. drastísk dæmi þess
frá Kaliforníu þarsem yfirstjóm
fylkisins óttaðist fjársterka hags-
munaaðila sem gátu komið við
kaunin á bolmagnslitlum stjómend-
um sem mökkuðu ekki rétt. En al-
menningur sló þá skjaldborg um
lífshagsmuni sína undir forystu
dugmikillar húsmóður sem varð
þjóðkunn fyrir umhversvemd — og
sigraði hagsmunaöfl.
Margir stjómmálamenn eru bol-
magnslitlir, það er rétt; sumir einn-
ig'til sölu, það vitum við. Þeir meiða
sig á þymunum og það blæðir.
Ekkert forsetaefni tekur þátt í
kosningabaráttu þar vestra án mik-
ils fjármagns. Skítblankt forseta-
efni er jafn vonlaust í Bandaríkjun-
um og fiskur á þurra landi. Akkiles-
arhæll bandarísks lýð-
ræðis er alkunnur.
Maðurinn sem fram-
kvæmir lýðræðið er
allsstaðar breyskur og
brotlegur, ekki ein-
-ungis þar vestra; oft
siðlaus og svakalegur í umhverfi
sínu. Ber sjaldnast vitni guðlegum
yfirburðum. Stjómmálakerfí hans
geta því ekki verið af guðlegum
toga einsog Rousseau hefði óskað.
Það er ekkert guðlegt við stjórn-
mál. En þau ganga stundum fyrir
djöfullegu afli. Það höfum við lært
á þessari blóðugu öld.
Við höfum verið að opna íslenzkt
þjóðfélag; sem betur fer. Markaður-
inn er að styrkjast og þátttaka al-
mennings í fjármagnsmyndun eykst
með ári hverju. Þegnarnir eru ný-
farnir að anda að sér angan rósar-
innar. Og þeir tengja þennan ilm
ekki endilega við rós jafnaðar-
manna, síður en svo, ekki frekar
en Kohl kanslari; vita sem er sú
ilmlausa rós er ekki vaxin úr jörð-
inni heldur gerð án allra þyrna úr
tilbúnum glanshugmyndum gam-
alla og nýrra kennisetninga um
þjóðfélagið. Reynsluþekking segir
okkur rósin sé með þyrnum. Þess
vegna höfum við fyrirvara á lýðræð-
inu enda er það ekki sérhannað,
heldur náttúrufyrirbrigði einsog
annað í umhverfi okkar. Og nú er-
um við byijuð að stinga okkur á
nýjum þymum sem við þekktum
ekki áður. Það sjáum við af átökum
um gróin hlutafélög; jafnvel al-
menningshlutafélög. Það sjáum við
af heldur hvimleiðum og ófyrirleitn-
um átökum um Eignarhaldsfélag
Verzlunarbankans og deilur um
Stöð 2 sem hafa verið óguðlegri en
efni standa til. Mammon er kröfu-
harður húsbóndi. I þessum átökum
heita þyrnarnir völd, gróði og hé-
gómi. Allir eiga þeir að sönnu djúp-
ar rætur í eðli okkar og upplagi.
En þeir eru engin upplyfting, síður
en svo. Þeir era einungis fylgikvill-
ar lýðræðisrósarinnar; áminning
náttúrannar um að hættulaust um-
hverfí er ekki til; það sem mannin-
um er eftirsóknarvert getur einnig
verið viðsjárvert, sú er reynsla okk-
ar af lýðræði. Það á ekki einungis
að vera niðurdrepandi, heldur upp-
örvandi. Og það á að búa yfir fögn-
uði trillukarlsins þegar hann siglir
í höfn með fullfermi af fallegum
físki og gargandi máva í kjölfari.
Ný og skemmtileg viðbót við náttúr-
una og umhverfíð; frelsið undir
guðsbláum himni; og taktbundin
hrynjandi hafsins sem er í senn
yndi og áskoran, athöfn þörf; hún
er fegurð í sjálfri sér. Og því sönn
samkvæmt rómantískum kokka-
bókum. Og nútíma efnisvísindum.
M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990
25
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 8. september
IFJÖLMIÐLAHÁVAÐA
nútímans er hljótt um suma
menn. Einn í þeirra hópi var
Leifur Ásgeirsson, prófessor,
sem jarðsunginn var sl. fímmtu-
dag. Um hann sagði Sigurður
Helgason, prófessor við MIT-
háskólann í Bandaríkjunum í minningar-
grein hér í blaðinu þann dag, að hann
hefði verið „andlegur jöfur“.
Leifur Ásgeirsson var af merku bænda-
fólki kominn í Lundarreykjadal í Borgar-
fírði. Kristleifur Þorsteinsson, fræðaþulur
á Stóra Kroppi lýsir Ingunni Daníelsdótt-
ur, móður Leifs Ásgeirssonar á þennan
veg í riti sínu Úr byggðum Borgarfjarðar:
„Ingunn var að eðlisfari tápmikil, gáfuð
og námfús. Aflaði hún sér góðrar mennt-
unar, fyrst í Kvennaskólanum í Ytri-Ey
og síðar í Flensborgarskóla. Að því loknu
tók hún að sér kennslustörf og þótti svo
vel fallin til þeirra, að orð var á gert. Hún
var djörf í máli, fræðandi í tali og hiklaus
í_ allri framkomu." Og um föður Leifs,
Ásgeir Sigurðsson, segir Kristleifur:
„Hann var dulur og fáorður og lagði ekki
margt til máia óspurður. En þegar leitað
var eftir áliti hans kom í ljós, að hann var
gjörhugull maður, sem óhætt var að
treysta."
Hjónin á Reykjum í Lundarreykjadal
eignuðust fímm syni, sem allir skáru sig
úr sakir gáfna og gjörvileiks. Tveir þeirra
urðu þjóðkunnir menn, en eldri bróðir Leifs
var Magnús Ásgeirsson, skáld og Ijóðaþýð-
andi. Hinir bræðumir þrír stunduðu allir
búskap, Bjöm og Sigurður á Reykjum í
Lundarreykjadal og Ingimundur á Hæli í
Flókadal. Þeir eru minnisstæðir öllum er
þeim kynntust og engir eftirbátar eldri
bræðra sinna tveggja að fjölbreyttum
hæfíleikum og gáfum, en Sigurður lifir
nú einn.
Guðmundur Amlaugsson Iýsir því í
minningargrein hér í blaðinu sl. fímmtu-
dag, hvemig Leifur aflaði sér menntunar.
Hann sagði: „Leifur dvaldi í heimahúsum
fram yfír tvítugt, brá sér þó til Reykjavík-
ur til að þreyta gagnfræðapróf við Mennta-
skólann og þremur ámm síðar gerði hann
sér aftur ferð til Reykjavíkur til að ljúka
stúdentsprófí úr stærðfræðideild. Öll fræði
sín hafði hann numið heima og meira að
segja stundað bamakennslu jafnframt um
skeið. Ekki veit ég, hvemig hann aflaði
sér þekkingar á erlendum tungumálum og
framburði þeirra, en allt námið tókst með
þeim ágætum, að stúdentsprófínu lauk
hann með hærrri einkunn en áður hafði
þekkst í stærðfræðideild, langt fyrir ofan
innanskólamennina og voru þó góðir náms-
menn í þeim hópi.“
Leifur Ásgeirsson var í hópi fremstu
stærðfræðinga sinnar samtíðar, og er þá
ekki átt við ísland heldur á alþjóðavett-
vangi. Sigurður Helgason, prófessor við
MIT lýsir honum með eftirfarandi hætti í
fyrmefndri minningargrein: „Leifur var
mjög óvenjulegur persónuleiki, frumlegur
í hugsun, djúphugull, fastheldinn á skoðan-
ir, þó ekki langrækinn, trygglyndur og
vinafastur." Skemmtileg er frásögn Sig-
urðar af bréfaskriftum þeirra Leifs, sem
stóðu í nær íjóra áratugi og fjölluðu um
margvísleg málefni, stærðfræði, þjóðmál
og bókmenntir, svo aé eitthvað sé nefíit.
Leifur Ásgeirssonvar einn þeirra íslend-
inga, sem snemma á þessari öld brutust
áfram til náms, þrátt fyrir lítil efni, náðu
markverðum árangri úti í hinum stóra
heimi, þar sem þeim stóðu allar dyr opn-
ar, en sneru heim og létu þetta fámenna
og einangraða þjóðfélag njóta góðs af
menntun sinni og hæfileikum. Umhugsun-
arefni fyrir nýjar kynslóðir íslendinga, sem
telja sig ekki hafa nægilegt svigrúm hér
heima fyrir og horfa með eftirvæntingu
til stórborgarlífsins.
I ÞEIM
umræðum, sem nú
eru að hefjast um
byggingu nýs ál-
vers er nauðsynlegt
að hafa eina grundvallarstaðreynd í huga
Umræður
um álver
og hún er þessi: íslenzkt efnahagslíf er
búið að vera í mikilli lægð í rúm tvö ár.
Á þessu tímabili hefur kjaraskerðingin
orðið svo mikil, að lengra verður tæpast
gengið. Þess vegna skiptir nú höfuðmáli,
að hleypa nýjum krafti í atvinnulífíð. Til
þess eru fyrst og fremst tvær leiðir. Önn-
ur er sú að knýja fram svo mikla og skjóta
hagræðingu í sjávarútvegi, að hún skili
þjóðinni verulegum arði og hvað sem öðru
líður er nauðsynlegt að gera það. Hin er
að hagnýta orku fallvatnanna með samn-
ingum um nýja stóriðju.
Nú er ljóst, að viðræður þær, sem hóf-
ust í tíð Friðriks Sophussonar, sem iðnað-
arráðherra, við nokkur erlend álfyrirtæki
eru komnar vel á veg og allar líkur benda
til, að Jón Sigurðsson, núverandi iðnaðar-
ráðherra, geti lagt fyrir Alþingi í haust
tillögu um byggingu nýs álvers. í ljósi
núverandi stöðu efnahagsmála okkar eru
þessir samningar svo mikilvægir, að glap-
ræði væri að stofna þeim í hættu vegna
pólitískra deilna hér innanlands.
Fróðlegt er í þessu sambandi að rifja
upp þær umræður, sem fram fóra um
þetta mál um það leyti er núverandi ríkis-
stjóm var mynduð haustið 1988. Hinn 24.
september 1988 sagði m.a. í frétt í Morg-
unblaðinu: „Hjörleifur Guttormsson, al-
þingismaður Alþýðubandalags, segir að
það hljóti að vera krafa flokksins í yfír-
standandi stjómarmyndunarviðræðum að
hætt verði við byggingu nýs álvers í
Straumsvík. Hann segir, að miðað við þá
atvinnuuppbyggingu, sem við blasi að taka
þurfí á, væri það hrein fásinna að ætla
að fara að tvöfalda eða þrefalda álfram-
leiðslu í Straumsvík á næstu árum.“
Eftir að samningar höfðu tekizt um
myndun núverandi ríkisstjómar efndu for-
menn flokkanna þriggja, sem að henni
stóðu til blaðamannafundar hinn 28. sept-
ember 1988. í frásögn Morgunblaðsins af
þeim fundi sagði m.a.: „Það leynast víða
sprengihættur, en ég er sannfærður um,
að okkur tekst að sneiða fram hjá þeim,“
sagði Steingrímur Hermannsson, forsætis-
ráðherra, er hann var spurður, hvort hin
nýja ríkisstjóm hans gæti sprungið vegna
deilna um afstöðu til nýs álvers í
Straumsvík á blaðamannafundi ríkissljóm-
arinnar í gær. Ólafur Ragnar Grímsson,
fjármálaráðherra, sagðist telja, að veraleg
þenslu- og verðbólguhætta stafaði af
byggingu nýs álvers og því væri óskynsam-
legt að ráðast í slíkar framkvæmdir næstu
árin. Jón Baldvin Hannibalsson, utanríkis-
ráðherra, sagði, að ríkistjómin hefði ekki
tekið afstöðu til málsins, enda lægju niður-
stöður úr hagkvæmniskönnun ekki fyrir.
Jón Baldvin sagði, að það yrði ekki tekin
fyrirfram afstaða til álvers í Straumsvík
og að ekki væri fremur ástæða til að taka
það mál inn í stjómarsáttmála en olíubor-
anir á Skjálfanda."
Á þessum sama blaðamannafundi sagði
Steingrímur Hermannsson skv. frásögn
Morgunblaðsins á þeim tíma, að hann „ótt-
aðist ekki, að stjórnarþingmenn myndu
greiða atkvæði með stjómarandstöðu um
jafn mikilvægt mál, þar sem þá hefði nýr
meirihluti myndast á Alþingi.“
Tveimur mánuðum síðar fóru fram at-
hyglisverðar umræður um málið á Al-
þingi. í Morgunblaðinu hinn 22. nóvember
1988 sagði m.a.: „Steingrímur Hermanns-
son, forsætisráðherra, sagði í Sameinuðu
þingi í gær, að stjómarfrv. um nýtt álver
í Straumsvík verði ekki flutt nema sam-
þykki allra stjómarflokka komi til. Jón
Sigurðsson, iðnaðarráðherra, sagði hins
vegar, að ef niðurstöður hagkvæmniskönn-
unar, sem nú er að unnið, reyndust þjóð-
hagslega jákvæðar, yrði leitað heimilda
Alþingis tU framhaldsins með frumvarps-
flutningi. Ólafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, sagði, að ef fram kæmi
frumvarp um þetta efni og hlyti samþykki
löggjafans bæri að líta svo á, að nýr meiri-
hluti hefði til orðið á Alþingi."
Þessar yfírlýsingar ráðherra komu fram
í umræðum, sem Friðrik Sophusson efndi
til utan dagskrár. Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins tók þátt í þess-
um umræðum og um framlag hans til
þeirra sagði Morgunblaðið þennan dag:
„Þorsteinn taldi iðnaðarráðherra hafa
staðið rétt og hyggilega að málinu og lýsti
stuðningi Sjálfstæðisflokksins við þá
stefnumörkun, er réði ferð. Hann sagði,
að þingmeirihluti væri fyrir málinu, ef nið-
urstöður kannana, sem að væri unnið,
reyndust jákvæðar.“
Ef marka má þær yfirlýsingar, sem tals-
menn einstakra stjómarflokka hafa látið
frá sér fara að undanförnu um álmálið
virðist það nú vera að nálgast það stig,
sem um var fyallað í þessum umræðum
fyrir tveimur árum. Sennilega er ekki langt
í það, að Jón Sigurðsson, iðnaðarráðherra,
geti lagt drög að samningum um nýtt ál-
ver fyrir Alþingi, deilur eru um málið inn-
an ríkisstjórnarinnar en ætla verður að
þingmeirihluti sé fyrir því á Alþingi, að
ganga endanlega frá slíkum samningum,
eins og Þorsteinn Pálsson benti á fyrir
tveimur áram, þótt sá meirihluti kunni að
vera annar en sá, sem stendur að núver-
andi ríkisstjórn.
Hitt fer tæpast á milli mála, að samning-
ar um nýtt álver eru svo mikilvægir fyrir
þjóðarbúskap okkar um þessar mundir,
að ábyrgir stjórnmálamenn hljóta að taka
sínar ákvarðanir í þeim efnum án tillits
til þess, hvort núverandi ríkisstjórn situr
nokkrum mánuðum lengur eða skemur.
Hún er hvort sem er komin á lokapunkt
og þingkosningar framundan eftir nokkra
mánuði.
Staðarval
UMRÆÐUR UM
nýtt álver hafa á
undanförnum mán-
uðum beinzt mjög
að því, hvar það yrði byggt í landinu.
Mikill áhugi er á því, að nýju álveri verði
valinn staður utan suðvesturhornsins og
lýsti Morgunblaðið m.a.'þeirri skoðun sinni
í forystugrein fyrir nokkrum vikum. Rökin
fyrir því eru augljós. Hinar dreifðu byggð-
ir landsins eiga í vök að veijast. Mikið
þéttbýli hefur myndazt á suðvesturhorninu
og æskilegt og nauðsynlegt frá hvaða sjón-
armiði sem er, að skapa aukið jafnvægi í
byggð landsins. Nýtt álver á Norðurlandi
eða Austurlandi mundi hafa mikil áhrif í
þá átt og raunar gjörbreyta landi okkar
og samfélagi. Sterk rök má færa fyrir
því, að það sé hagkvæmara fyrir þjóðina
að leggja fram umtalsverða fjármuni til
þess að nýtt álver verði byggt á lands-
byggðinni af þeirri einföldu ástæðu, að
það verði enn kostnaðarmeira fyrir skatt-
greiðendur að tryggja byggð í landinu öllu
á næstu árum, ef álver rís þar ekki.
Það veldur hins vegar nokkrum áhyggj-
um, hve tilfinningar eru sterkar í þessu
máli. Eitt er að hafa þá skoðun, sem að
framan er lýst, annað að lýsa yfír and-
stöðu við nýtt álver verði það byggt á
suðvesturhorninu. Það væri auðvitað full-
komið glapræði af okkur íslendingum að
hafna samningum um álver verði niður-
staðan sú, að samningar náist ekki um
annað en að það verði byggt á Keilisnesi.
Enginn alþingismaður getur látið standa
sig að slíku ábyrgðarleysi. Álver við núver-
andi aðstæður er hagkvæmt fyrir þjóðina
alla, hvar sem það rís. Afrakstur af bygg-
ingu þess og rekstri mun skila sér út í
þjóðlífíð allt og hafa jákvæð áhrif á at-
vinnumál og afkomu fólks um land allt,
bæði á Norðurlandi og Austurlandi jafnvel
þótt það rísi á Keilisnesi.
Umræður um mál af þessu tagi hafa
tilhneigingu til þess að falla í fjarstæðu-
kenndan farveg og stjórnmálamenn freist-
ast til þess að slá um sig með yfírlýsing-
um, sem þeir telja, að falli kjósendum
þeirra vel í geð. En þjóðin lifir ekki á slíkum
innantómum yfirlýsingum og kjaraskerð-
ing undanfarinna ára verður ekki bætt
með slíku tali. Nýtt álver, hvar sem það
rís, mun hins vegar stuðla að betri lífsaf-
komu fólks í þessu landi og hvar sem er
á landinu. Þetta skulum við hafa í huga
í umræðum um þetta mál á næstu vikum
og mánuðum.
Einangrun
Alþýðu-
bandalags
YFIRLÝSINGAR
ráðherra og þing-
manna Alþýðu-
bandalagsins um
álverið að undan-
förnu benda ótvír-
ætt til þess, að sá flokkur sé að einangr-
ast og ekki fýsilegur til samstarfs um
landsstjórn. Fyrir rúmum áratug var hægt
að færa margvísleg rök fyrir því, að aðild
Alþýðubandalags að ríkisstjóm væri um-
ræðuverð. Á þeim tíma var verkalýðshreyf-
ingin mun sterkara þjóðfélagsafl en nú er
og Alþýðubandalagið hafði sterkari stöðu
innan verkalýðshreyfíngarinnar en nú.
Á einum áratug hefur sú grundvallar-
breyting orðið á þessari stöðu, að verka-
lýðshreyfingin ræður ekki lengur þeim
úrslitum, sem hún gerði hér í marga ára-
tugi og Alþýðubandalagið hefur ekki leng-
ur sömu ráð og það hafði innan verkalýðs-
félaganna. Raunar er áhrifaleysi flokksins
þar með ólíkindum miðað við það, sem
áður var. Af þessum ástæðum býr Alþýðu-
bandalagið ekki yfir sama pólitíska styrk
og áður.
Raunar er hægt að færa rök að því, að
flokkurinn sé fyrst og fremst til vandræða
innan ríkisstjórnar. Afturhaldssemi og ein-
angrunarsjónarmið einkenna afstöðu
flokksins í vaxandi mæli og ef svo fer nú,
að flokkurinn snúist gegn byggingu nýs
álvers, þótt allar aðstæður í efnahags- og
atvinnumálum séu með þeim hætti, að
samningar um nýtt álver séu í raun og
veru það eina, sem lyft geti þjóðarbúskap
okkar úr miklum öldudal, er alveg ljóst,
að Alþýðubandalagið hefur sjálft kosið sér
farveg, þar sem engir aðrir geta átt sam-
leið með því.
„Það væri auðvit-
að fullkomið glap-
ræði af okkur ís-
lendingum að
hafna samningum
um álver verði
niðurstaðan sú, að
samningar náist
ekki um annað en
að það verði
byggt á Keilis-
nesi.“