Morgunblaðið - 04.04.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 1991
Miðstgórn ASÍ:
Félagslegar áherslur
í samningum EFTA
og EB samþykktar
MIÐSTJORN Alþýðusambands íslands hefur samþykkt greinargerð um
félagslegar áherslur í samningaviðræðum EFTA og EB um evrópska
efnahagssvæðið (EES). Bendir miðstjórn á að nú sé að koma að lokaá-
tökunum í samningunum. Alþýðusambandið hafi fylgst náið með viðræð-
unum enda geti niðurstaða þeirra skipt miklu fyrir íslenskt verkafólk.
Hafa áherslur ASI verið sendar islcnskum stjórnvöldum sem eru í farar-
broddi af Islands hálfu í samningaviðræðunum.
Af hálfu Alþýðusambandsins er áhersla á hversu brýnt sé að tryggt
hefur verið lögð mikil áhersla á að verði öryggi og velferð launafólks á
félagsmál fái verðugan sess í EES-
samningunum. Er lögð áhersla á í
greinargerðinni að komið verði í veg
fyrir að Evrópa verði að hreinu mark-
aðskerfi. Þar eru ítrekuð helstu at-
riði í sambandi við félagsmálin, þar
sem skýrt er hvaða skilning ASÍ
leggur í þessi mál. Er m.a. bent á
hvemig gæta þarf að félagslegum
áherslum í sambandi við meiri opnun
markaðarins á sviðum vöruflutninga
og fjármagns- og þjónustuviðskipta.
Fjallað er um ftjáls atvinnu- og bú-
seturéttindi og nauðsyn þess að auk-
ið frelsi á þessu sviði verði ekki ein-
ungis fyrirtækjum til hagsbóta. Lögð
Ekki áform
um heildarút-
gáfu Durants
BÓKAÚTGÁFA Menningar-
sjóðs ætlar á næstu árum að
Ijúka við að gefa út þýðingu
Björns Jónssonar skóiastjóra
á Siðaskiptum, sjötta bindi
Sögu siðmenningarinnar sem
sagnfræðingurinn Will Dur-
ant samdi ásamt konu sinni
Ariel á árunum 1927 til 1975.
Fyrstu tvö bindi þess hluta
verksins eru komin út og er
ætlunin að gefa þau þrjú sem
eftir eru út á næstu árum.
Ekki eru uppi áform um að
gefa Sögu siðmenningarinnar
út í heild sinni, að sögn Ein-
ars Laxness framkvæmda-
stjóra Menningarsjóðs.
Menningarsjóður hefur áðup
gefið út þýðingar Jónasar Krist-
jánssonar á þriðja og öðru bindi
verks Durants, Rómaveldi sem
út kom 163-1964 og Grikkland
hið foma sem út kom 1967 og
1979. Varð þá hlé á útgáfunni.
Einar sagði að Menningarsjóði
hafi síðan boðist þýðing sjötta
bindisins og ákveðið að gefa
hana út, en engin áform væru
uppi um að gefa verkið út í heild.
Það væri áhugaverð útgáfa en
Menningarsjóður treysti sér ekki
til þess af fjárhagslegum ástæð-
um.
evrópskum vinnumarkaði framtíðar-
innar.
I greinargerðinni segir að til að
ekki verði grafíð undan kjörum og
réttindum launafólks verði að tryggja
í samningunum um evrópska efna-
hagssvæðið að samningar og hefðir
á vinnumarkaði heimalands gildi sem
lágmarksákvæði fyrir vinnu útlend-
inga. Verði að setja fyrirvara þess
efnis í samningnum þar sem hæpið
sé að tryggja megi þetta hér á landi
með íslenskri löggjöf eftir að EES-
samningurinn tæki gildi.
Þá er Qallað um svokölluð jaðar-
mál í samningum EFTA og EB þar
sem m.a. er átt við félagarétt, um-
hverfismál, neytendamál, jafnréttis-
mál- og vinnuverndarmál. Segir í
greinargerð miðstjórnarinnar að
brýnt sé að í þeim málum sem öðrum
í samningnum sé skýrt samhengi á
milli ólíkra krafna og tryggt verði
að ísland standi ekki verr en EB-rík-
in. Leggur ASÍ mikla áherslu á
ábyrgð íslenskra stjórnvalda til að
sjá til þess að félagsmálin fái það
vægi sem þeim beri í EES-samningn-
um.
Á myndinni eru verðlaunahafar ásamt forsvarsmönnum sýningarinnar talið frá vinstri, Einar Er-
lendsson frá Skyggnu Myndverk hf., þá Sigurður Stefán Jónsson, Magnús Hjörleifsson, Sigurgeir
Sigurjónsson, Bragi Þór Jósefsson, Friðþjófur Helgason, Rafn Hafnfjörð, Pétur Pétursson, og
Krislján Pétur Guðnason frá Skyggnu Myndverk hf.
Islenska ljósmyndasýningin:
Atta ljósmyndarar verðlaunaðir
ÁTTA ljósmyndarar voru verðlaunaðir fyrir myndir á Islensku
ljósmyndasýningunni 1991, sem lauk á Kjarvalsstöðum um helg-
ina. Níu fyrirtæki veittu kr. 50 þús. hver í verðlaun í jafn marga
sýnignarflokka. Auk þess voru veitt sérstök verðlaun kr. 100
þús. frá Skyggnu Myndverk hf., fyrir „mynd sýningarinnar“ að
mati um 5.000 sýningargesta og komu þau í hlut Braga Þórs
Jósefssonar.
Bragi Þór Jósefsson hlaut einn-
ig verðlaun í fijálsum flokki, sem
Morgunblaðið gaf og Friðþjófur
Helgason fékk verðlaun í flokki
iðnaðar- og atvinnulífsmynda er
Félag ísl. iðnrekenda gaf. Sigur-
geir Siguijónsson hlaut verðlaun
ítveimur flokkum eða fyrir barna-
myndir, sem Ljósmyndafélag ís-
lands gaf og í flokki auglýsinga-
mynda, sem Davíð Pitt og Co.
gaf. Pétur Pétursson hlaut viður-
kenningu fyrir mynd í flokki um
daglegt líf, sem Osta- og smjörsal-
an veitti og Magnús Hjörleifsson
fyrir tískumyndir, sem Módel 79
gaf.
í flokki persónumynda hlaut
Sigurður Stefán Jónsson viður-
kenningu sem Hans Petersen hf.
gaf, Grímur Bjarnason fékk viður-
kenningu fyrir mynd í flokki upp-
stillingar og listrænar ljósmyndir
og Rafn Hafnfjörð fékk viður-
kenningu í flokki landslags- og
náttúrulífsmynda, sem Flugleiðir
hf. gaf.
Áætlun í húsnæðismálum aldraðra:
35% aldraðra búi í vernduðum
þjónustuíbúðum eftir fimm ár
Byggðar verði 2400 slíkar íbúðir á næstu 5 árum
NEFND til að undirbúa framkvæmdaáætlun í húsnæðismálum aldr-
aðra hefur skilað Jóhönnu Sigurðardóttur tillögum að fimm ára
áætlún. Nefndin leggur til að byggðar verði rúmlega 2.400 þjónustu-
íbúðir fyrir aldraða á næstu fimm árum, eða tæplega 500 íbúðir á
ári. Heildarlánsfjárþörf er áætluð 4.548 milljónir kr.
Lagt er til að 75% íbúðanna verði Nefndin var skipuð Ásgeiri Jó-
eignaríbúðir sem fjármagnaðar hannessyni stjómarformanni
verði með eigin framlagi íbúanna
eða með milligöngu húsbréfadeildar
Húsnæðisstofnunar ríkisins, fjórð-
ungur þeirra verði kaupleiguíbúðir
og 250 leiguíbúðir með hlutareign.
Sunnuhlíðarsamtakanna, Inga Val
Jóhannssyni, deildarstjóra í Félags-
málaráðuneytinu, Gunnari S.
Bjömssyni, sem tilnefndur var af
Húsnæðismálastjórn, Sigurði E.
Guðmundssyni, framkvæmdastjóra
Húsnæðistofnunar ríkisins og
Magnúsi H. Magnússyni, fyrrver-
andi ráðherra.
Nefndin leggur til grundvallar
tillögum sínum að í lok fímm ára
tímabilsins verði allt að 35% fólks
65 ára og eldri gert kleift að iifa í
vemduðu umhverfi íbúða eða dval-
arstofnana í sínu héraði.
Gert er ráð fyrir að fjármögnun
leiguíbúðanna verði þannig að sveit-
Bernhöftstorfan:
Minjavernd skuldar 70 milljónir
Fjármálaráðherra skoðar leignskilmála
OLAFUR Ragnar Grímsson fjármálaráðherra hefur falið starfsmönnum
ráðuneytisins athugun á leigugjaldi, sem sjálfseignarstofnunin Minja-
vemd innheimtir vegna afnots af húsum í Bernhöftstorfunni. Segir
ráðherra að útleiga húsanna eigi að tryggja að starfsemi fari fram í
þeim en hún eigi ekki að vera sérstök tekjulind Minjaverndar. Sam-
kvæmt ársreikningum fyrir árið 1989 námu skuldir Minjaverndar rúm-
um 70 milljónum kr. sem einkum em tilkomnar vegna lántöku vegna
nýbygginga á Bernhöftstorfunni.
Minjavemd var stofnuð 1985 og í
stjóm hennar eiga sæti fulltrúar Torf-
usamtakanna, fjármálaráðuneytis og
Þjóðminjasafns. Við stofnunina tók
félagið við réttindum og skuldbind-
ingum Torfusamtakanna, þar á með-
al varðveislu og útleigu húsa í Bern-
höftstorfunni, en samningurinn, sem
gerður var af Alberti Guðmundssyni
þáverandi fjármálaráðherra, gildir til
ársins 2010.
Samkvæmt skýrslu sem Stefán
Ingólfsson verkfræðingur vann fyrir
Borgarskipulag Reykjavíkur og birt
var í febrúar sl. hefur markaðsverð
viðskiptahúsnæðis í miðbæ Reykja-
víkur á undanförnum áratug lækkað
um 45% á föstu verðlagi og leiguverð
lækkað umtalsvert á síðustu 3 árum
í gamla bænum.
Að sögn Þorsteins Bergssonar,
framkvæmdastjóra Minjavemdar,
námu leigutekjur á síðasta ári um
20 milljónum kr. Samkvæmt árs-
reikningum Minjaverndar námu leig-
utekjur 9,6 millj. kr. 1988 og 16
milh. kr. 1989.
Olafur Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra hefur látið gera athugun á
leigugjaldi í Bernhöftstorfunni. „Ég
er fylgjandi þeirri stefnu að tryggja
eigi að starfsemi fari fram í þessum
húsum og það eigi ekki að skoða leig-
una sem sérstaka tekjulind heldur
sem eðlilega endurgreiðslu fyrir afnot
af húsunum. Aðalatriðið sé að tryggja
mannlíf og menningarlíf í þessum
gömlu húsum og hafa gjaldið einnig
á þann veg að húsunum sé haldið
eðlilega við. Ég mun beita mér fyrir
því að leigan verði í samræmi við það
sem tíðkast í gamla miðbænum og
hins vegar á þann veg að eðlileg starf-
semi geti farið frám. Þetta er mál
sem ég hef látið skoða sérstaklega
og hef áhuga á að greitt verði fyrir,“
sagði hann.
Þorsteinn Bergsson sagði að 14
leigusamningar 11 fyrirtækja væru í
gildi á Bernhöftstorfunni. Hann
kvaðst ekki getað upplýst um leigu-
verð hjá einstökum leigutökum. Bjóst
hann við að leiga yrði lækkuð fljót-
lega á einhveijum samningum. Þess
má geta að fyrir skemmstu lækkaði
leiga um 8% á fermetra hjá einum
leigutaka í Bernhöftstorfunni. Þor-
steinn sagði að ferðamannastraumur
á sumrin svo og aðlaðandi umhverfi
og staðsetning vægi upp á móti lækk-
un húsaleigu sem kann að hafa orðið
í gamla bænum.
Aðspurður um hvort til stæði að
lækka leigu í ljósi þeirrar þróunar sem
hefur orðið á markaðsverði húseigna
í gamla bænum sagði Höskuldur
Jónsson, formaður stjómar Minja-
vemdar, að leiga væri ekkert annað
en niðurstaða samninga tveggja að-
ila. „Það er engin neyð sem rekur
menn inn á þetta svæði heldur hljóta
þeir að meta sína eigin hagsmuni og
hvað þeir em reiðubúnir að greiða í
leigu. Aðalatriðið er að ríkissjóður
verði ekki fyrir áföllum vegna þeirrar
ábyrgðar sem vissulega hefur verið
veitt af hálfu ríkisins af þeim lánum
sem hafa farið til þessarar uppbygg-
ingar. í sumum tilfellum höfum við
hreinlega veðsett leigusamninginn
þannig að hann er sú trygging sem
lánveitandinn hefur í höndum og það
væri heldur illa gert af okkur að
breyta þeim leigusamningum til
lækkunar," sagði Höskuldur.
Samkvæmt ársreikningum 1989
námu heildarskuldir Minjaverndar
rúmum 70 milljónum kr. og á sama
ári greiddi stofnunin í vaxtagjöld og
verðbætur um 17 milljónir kr. Árs-
reikningar fyrir síðasta ár hafa ekki
verið birtir.
arfélög eða félagasamtök leggi
fram 10% byggingakostnaðar en
90% með láni úr Byggingarsjóði
verkamanna. Miðað er við að leigj-
endur kaupi 30% eignarhluta í öðr-
um leiguíbúðum og 70% byggingar-
kostnaðar verði lánaður úr Bygg-
ingarsjóði verkamanna. Eignar-
íbúðirnar verða samkvæmt tillögun-
um alfarið fjármagnaðar með eigin
framlagi íbúðareigenda og með
milligöngu húsbréfakerfísins. Með-
alverð eignaríbúðar er metið 5 millj-
ónir kr.
Eignir 65 ára og eldri eru um
100 milljarðar kr., þar af 68 millj-
arðar kr. í fasteignum og um 30
milljarðar í öðrum eignum. Fjórð-
ungur þess er í eign aldraðra á
landsbyggðinni en það sem eftir
stendur í eign aldraðra í Reykjavík
og á Reykjanesi. „Er ekki eðlilegra
að aldraðir nýti arðinn af sínu lífs-
starfi á þann hátt að bjóða þeim
upp á valkost í húsnæðismálum,
eins og td. verndaðar þjónustuíbúð-
ir,“ sagði Jóhanna Sigurðardóttir
félagsmálaráðherra. Hún sagði að
talið væri að hægt yrði að leysa
helming lánsfjárþarfar með hús-
bréfum og að beinar lánveitingar
frá ríkinu til kaupleiguíbúða yrði
því tæpir 2,3 milljarðar kr. „Ég tel
að hér sé ekki um stóra fjárhæð
að ræða miðað við hvaða vanda við
erum að leysa og þetta er ekki stór
hluti af þeirri heildarfjárhæð sem
fer til húsnæðismála sem er 12
milljarðar kr. Meginmarkmiðið í
þessum tillögum er að koma öldruðu
fólki til hjálpar sem oft býr í mjög
stóru og óhentugu húsnæði sem
kostar það mikið viðhald og skatta
og skyldur. Þetta gæti gert öldruð-
um kleift að fara í verndaðar þjón-
ustuíbúðir, losa um fjármagn og
geta sjálft ráðstafað sínum fjár-
munum á efri árum,“ sagði Jó-
hanna.