Morgunblaðið - 14.04.1991, Side 13

andi greinar bæði fyrir Háskólann
og almenning.
En besta kjarabótin sem við höf-
um fengið er þó leyfi frá kennslu
sjöunda hvert misseri og styrkur til
að stunda rannsóknir við erlenda
háskóla. Það er kannski ekki alltaf
launaumslagið sjálft sem gefur
mest.“
— Er það rétt að heimspekideild
hafi verið hornreka síðustu árin og
verði það áfram úr því að rektor
kemur nú úr raunvísindadeild?
„Hlutverk rektors er að gæta
' jafnræðis milli deilda. Með því að
nota ráðgjafa úr hverri deild á slíkt
að vera hægt. Átökin eru oftast um
það hvert nýjar stöðuheimildir eigi
að fara og yfir hveija eigi að byggja.
Rektor hefur haft þau völd að
ákveða um nýtingu húsnæðis en
deildir hafa ekki.bein yfirráð yfir
kennslustofum heldur eru þær nýtt-
ar hveiju sinni eftir því sem best
þykir. Enn vantar kennslustofur og
margir kennarar og sérfræðingar
starfa í óviðunandi húsnæði eða
verða jafnvel að vinna heima.
Þá hefur aðbúnaður stúdenta
orðið útundan. Hús fyrir félags-
starfsemi hefur vantað og nemend-
ur hafa hvergi haft samastað. Ég
álít að Þjóðarbókhlaðan með 800
lessæti geti nýst stúdentum. Hug-
myndin er sú að nemendur sem eru
að hefja nám sitt fái samastað í
bókhlöðunni því þeir þurfa ekki að
vera nálægt kennara sínum meðan
nám- þeirra er á byijunarstigi.
Bókhlaðan er mikilvæg til að
kynna hvað háskólinn er að gera
hveiju sinni. Menn vilja vera áfram
í tengslum við háskólann þegar
námi er lokið og háskólinn verður
að vera í tengslum við þjóðlífið.
Síðastliðin sex ár hefur áhersla
verið lögð á tengsl háskólans við
atvinnulífið og er í því sambandi
t.a.m. átt við að hér séu menn með
þekkingu í líftækni og lífefnafræði
sem hægt væri að tengja fram-
leiðslu og atvinnuvegum.
En er ekki tími til kominn að
tengja Háskólann við þjóðlífið? Nú
flæðir þekking yfir okkur erlendis
frá og það er hlutverk háskólans
að túlka hana og orða á íslensku."
Þær raddii; hafa heyrst að Háskóli
íslands sé lélegu’r miðað við
háskóla erlendis, hveiju svarar ný-
kjörinn rektor því?
„Háskóli íslands er ekki lélegur,
en hann er í hættu. Það er óhugs-
andi að hann geti haldið sér við ef
hann getur ekki dregið að sér nýtt
fólk. Ungt fólk sem er erlendis í
námi þyrfti að fá tækifæri til að
koma hingað og kenna. Stöðug
endumýjun þarf að vera á kennara-
liði en ég óttast að launakjör séu
ekki aðgengileg. Nú er að verða
skortur á kennurum erlendis vegna
fækkunar á árgöngum þar og allar
spár benda til þess að menn reyni
að „veiða ungviði“ frá öðrum.
Sterku iðnríkin draga fólk til sín
og þjóðræknin sem við höfum alltaf
treyst á mun ekki duga okkur.
Nemendur sem hafa farið héðan
til framhaldsnáms erlendis hafa
yfirleitt staðið sig vel.
Hin hættan er sú að okkar mönn-
um verði boðið betur launað starf
í íslensku atvinnulífi. Við viljum
kynna okkar menn úti í þjóðfélaginu
og atvinnurekendum líst vel á það
sem þeir hafa fram að færa.
I einu efni er Háskólinn þó léleg-
ur. Það er í bókasafnsmálum. Nem-
endur og kennarar hafa reynt að
komast af án bókasafns og keypt
sér sjálfir bækur. Við erum langt á
eftir háskólum í öðrum löndum. Ef
nemendur skrifa að utan þá er það
helst að þeir segi frá bókasöfnun-
um!“
— Á hvað munt þú helst leggja
áherslu í starfi þínu?
„Við getum sagt bókasafnsmál,"
segir Sveinbjörn að bragði og bætir
svo við: „Á eftir launamálunum.
Annað mál sem ég hefði áhuga á
að koma í kring er náttúrusafn hér
á Háskólalóðinni. Það var gömul
kvöð á Háskólanum að byggja hús
undir safnið sem hann losaði sig
undan með kaupum á húsnæði við
Hlemmtorg. Nú er verið að ræða
samvinnu borgar, ríkis og Háskól-
,ífi(íl JÍfi'ÍA ,tf flUOACIUkíMUB CliaAJaMUOHOM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. APRII. 1991
ans um safn og hef ég von um að
það megi verða. Þetta gæti verið
hús fyrir sýningar og hvers kyns
fræðslu um atvinnuvegi þjóðarinn-
ar. Gestir erlendis frá væru til dæm-
is leiddir í gegnum ákveðið þema
þar sem líf og starf þjóðarinnar
væri sýht.
Þriðji langstærsti draumurinn er
svo hugmynd Sigmundar rektors
um háskólasjónvarp. Fólk úti á landi
er oft afskipt. í stað þess að koma
upp háskóla á hveiju nesi eins og
menn segja að gerst hafi í Noregi,
ættum við að byggja upp fjar-
kennslu og „opinn háskóla".
Sveinbjörn það vera sér mikið
áhyggjuefni að Háskólinn geti
ekki annað aðsókn nem enda.
„Kennaraháskólinn, Samvinnuhá-
skólinn og Tölvuháskóli Verslunar-
háskólans beita allir fjöldatakmörk-
unum og allt sem gengur af bankar
hér uppá. Við höfum ekki undan
að byggja og stjórnvöld skammta
knappar fjárveitingar. Nemendur
eru nú um 5.200 og verða líklega
8.000 um aldamót. Þá gætu um 70
til 80% nemenda sótt skóla til tví-
tugs og þeir óska einnig framhalds-
náms á háskólastigi. Það stóð til
að fjölbrautaskólarnir beindu mönn-
um inn á iðnnám og styttra starfs-
nám, en það hefur ekki gerst nema
í litlum mæli. Æskilegast væri að
smærri háskólar væru með byijun-
arnám og einnig að þeir kenndu á
annan hátt en hér. Tölvuháskólinn
er t.d. með styttra nám í tölvunar-
fræðum, en hér er boðið upp á
þriggja ára nám.“
Fjöldatakmörkunum er nú beitt
í þremur fögum í Háskóla íslands,
læknisfræði, tannlækningum og
sjúkraþjálfun. í læknisfræði komast
aðeins 36 áfram eftir fyrsta misseri
og telúr Sveinbjörn það rökrétt,
þótt deila megi um töluna, því ekki
er hægt að bjóða sjúklingi upp á
það að vera skoðaður af óteljandi
kandidötum. Takmarkanir í tann-
lækningar miðast við fjölda stóla
sem til eru, en aðeins 8 komast inn
á ári. „Atvinnuástand er eitthvað
klénna en það var, því sennilega
hugsar fólk orðið betur um tennur
sínar,“ segir Sveinbjörn. „Það er
auðvitað furðulegt að beita þurfi
fjöldatakmörkunum í sjúkraþjálfun
þegar sjúkraþjálfa vantar. En að-
staðan til að þjálfa þá er ekki fyrir
hendi. Sú hugmynd hefur verið
nefnd að Háskólinn stofnaði eigin
klinik þar sem nemendur gætu
fengið aðstöðu."
— Mikil ólga er meðal nemenda
í lögfræðideild og þótt fjöldatak-
mörkunum sé ekki beitt voru t.a.m.
86% nemenda felld sl. janúar?
„Þetta er eitt af því sem ég þarf
að kynna mér betur. Vita hvað þar
er á seyði. Ef til vill er ástæða til
að takmarka fjölda. Einnig er
spurning um að gera námsefni al-
mennara þannig að ef stúdent nær
prófi en kemst ekki áfram, þá geti
hann nýtt nám sitt á öðrum náms-
brautum.“
I guðfræðideild voru nýstúdentar
aðeins 25 og ég spyr Sveinbjörn
hvort það borgi sig ekki að leggja
deildina niður, þjóðin virðist hvort
eð er ahyllast nýaldarkenningar og
stjörnuspeki.
Sveinbjörn segir það rétt vera
að nemendur séu fáir, en að hann
beri mikla virðingu fyrir guðfræði-
deild og mönnum hennar. „Það er
hægt að læra guðfræði til að skilja
menn og menningu. Iilutverk prest-
astéttarinnar er ekki aðeins að boða
kristna trú, heldur líka sálusorgun.
Messurnar sjálfar eru aðeins brot
af starfi presta.
Guðfræðideildin er mikilvæg
deild. Það er líka hægt að tengja
nám í guðfræðideild félagsfræði og
uppeldisfræði til dæmis.“
— Ert þú kristinn, Sveinbjörn,
eða kannski nýaldarsinni?
„Ég er kristinn eins og flestir
íslendingar, en ég er ekki kirjuræk-
inn maður. Virðing mín fyrir krist-
inni trú og siðfræði hennar fer vax-
andi með aldrinum. Ég hélt að vísu
eldheitar skammarræður um guð-
fræði í gagnfræðaskóla, neita því
ekki, en sennilega verður maður
víðsýnni með aldrinum."
Um hlutverk og valdsvið rektors
er til langur pistill en hvernig
fer rekor raun- verulega að því að
koma málum skólans í gegn?
„Með því að vera sífellt að hamra
á hlutunum," segir Sveinbjörn og
kímir. „Eiga frumkvæði og vera
hvetjandi. Rektor hefur í raun lítil
völd, en áhrif eins og t.d. Sigmund-
ur hefur haft með drifkrafti sínum
og ræðum, — sefn ekki hafa kannski
alltaf fallið í góðan jarðveg hjá ráð-
amönnum."
— Verður þú á svipuðum nótum
og forveri þinn hvað það snertir?
„Það er hver með sinn stíl held
ég. Það er mjög gott ef ræður rekt-
ors vekja athygli. Menn verða að
geta greint á milli persónulegra
skoðana rektors og skoðana sér-
fræðinga Háskólans, sem sjaldan
er skoðun Háskólans því oftast er
fleiri en ein skoðun á hveiju máli.
Ég mun segja skoðun mína ef
mér þykir ástæða til. Hún verður
þá byggð á rökum faglegrar þekk-
ingar. Það er viðurkennt erlendis
að háskólar eigi að halda sjálfstæði
sínu og til þess ætlast að stjórnvöld
virði það sjálfstæði. Páll Skúlason
heimspekingur hefur biýnt það fyr-
ir okkur að þjálfa gagnrýna hugs-
un.“
— Já, vel á minnst, hversu lengi
eiga konur að sitja í heimspekitím-
um og hlusta eingöngu á kenningar
karlmanna um lífið og tilveruna?
„Merkilegt hversu fáar konur eru
heimspekingar."
— Ég átti við kenningarnar.
„Já ég hef bara ekki áttað mig
á þessu, ég er svo vanur að starfa
með konum. Þetta eru valkyijur
hérna í stjórnunarstöðum. Ekki
margir vinnustaðir sem hafa jafn-
margar-konur í æðri stjórnsýslu,
en þær eru því miður enn fáar
meðal kennara.“
Sagan segir að Sveinbjörn hafi
einhveiju sinni setið í þijá tíma eða
lengur með dóttur vina sinna og
útskýrt fyrir henni dæmi í stærð-
fræði sem hún skildi ekki. Ekki var
hætt fyrr en skilningur lá fyrir og
mun stúlkan víst seint gleyma þolin-
mæði mannsins. Ég spyr Sveinbjörn
hvort hann sé þolinmóður að eðlis-
fari eða hvort hann hafi tamið sér
hana?
„Kannski frekar að eðlisfari,"
segir hann á kafi inni í skáp þar
sem hann er enn að leita að ein-
hveijum plöggum um guðfræðina.
„Maður reynir til þrautar að fara
sáttaleiðina, en stundum verður að
höggva á hnútinn og taka afstöðu.
Það er erfiðast að taka ákvörðun
þegar ekki er hægt að fá nauðsyn-
legar upplýsingar. Þá verða menn
stundum að beita eðlisávísun."
— Hvers vegna varðstu eðlis-
fræðingur?
„Nei, náttúrufræðingur," segir
hann snöggt. „Mig langaði að beita
eðlisfræðilegri aðferð á náttúruna.
Ef ég hefði haft Þórhall Vilmundar-
son áfram í 6. bekk í menntaskólan-
um, hefði ég farið í íslensk fræði.
En ég fékk annan kennara í síðasta
bekk og hann slökkti áhugann. Það
voru annars góðir kennarar í MR
og þar fékk ég metnað og áhuga á
félagsstorfum.
Ég held ég hafi mótast varanlega
í MR. Þar kynntist ég tónlist, leik-
list og gegnum námsefnið bók-
menntum. Félagslífið er líka stór
þáttur í uppeldi okkar. Já, það er
margt sem ræðst af tilviljun í æsku.
Ég held að hjá mér hafi árátta til
stjórnunar alltaf verið til staðar."
— Þú ert sem sagt stjórnsamur?
„Nei kannski ekki stjórnsamur,
en með hugmyndir um hvernig hafa
má reglu á einu og öðru. Eg er
ekki afskiptasamur held ég, en það
geta aðrir dæmt um.“
asmngami&siöö
ms *
Heimdallur, félag ungra siálfstæöismanna i
Beykiavík, defur opnaö kosningamiöstoö
fólks i Reykjavík a6 pingh°"sstræti 1
Bankastrsetis). Skritstofan
il 22’.00 daglega fram að kjör
veittar upp'ýsingar
fraru-
ungs
(á horni
frá kl. 13:00 tii
degi 20. apríl- Par eru
um steínu Sjálfstæðisílokksins,
kvæmd kosninganna og boöið upp á katfl
og svaiadrykki. Simar skritstofunnar eru:
620195,620196 09 620197.
Heimdallur