Morgunblaðið - 15.09.1991, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1991
HVERIMIG LÍST ÞÉR Á
EftirGuðmund Löve
ÍSLENSKIR ráðherrar
geta tvöfaldað hreinar
tekjur sínar með því að
vera þrjá mánuði á ári'
í útlöndum — ef þeir
taka maka sína með.
Og hvers vegna greiða
þeir aðeins hálfan skatt
af þessari upphæð?
Bandarískir ráðhérrar fá
engar aukagreióslur á
ferðalögum en mun
hærri föst laun. Danskir
kollegar þeirra geta í
raun eytt eins miklu og
þá lystir, en siðfræði
þeirra er strangari en
við eigum að venjasl.
ví hefur verið haldið
fram að dagpening-
akerfi opinberra
starfsmanna sé
ferðahvetjandi því
það gefi álitlega
launauppbót í aðra hönd. Sam-
kvæmt athugunum Morgunblaðsins
á málinu eru íslenskir ráðherrar í
sérstöðu hvað varðar hlutfallið milli
dagpeningagreiðslna og fastra
launa ráðherra. Það er hins vegar
staðreynd að laun ráðherra hér á
landi eru mun lægri en starfssystk-
ina þeirra í nágrannalöndunum.
Forsætisráðherra íslands hefur
317.702 krónur í mánaðarlaun fyrir
skatt, en aðrir ráðherrar 288.818
krónur, svo ef til vill er þörf á örlít-
illi uppbót.
Útlínur kerfísins
Grunnupphæð dagpeninga opin-
berra starfsmanna hérlendis er um
13.900 krónur á dag, eða 11.900
kr. eftir skatt, því samkvæmt
ákvörðun ríkisskattstjóra er aðeins
greiddur tekjuskattur af helmingi
dagpeninga. Upphæðin er ákveðin
af ferðakostnaðamefnd er starfar
á vegum ljármálaráðuneytis og er
endurskoðuð þegar þörf krefur.
Upphæð þessi er þó einungis notuð
sem viðmiðun, því sumir þurfa að
greiða af henni hótel og mat, með-
an aðrir fá hótelið greitt framhjá
dagpeningakerfinu og fá að auki
helmings álag á dagpeningana.
Allir embættismenn sem ferðast
á vegum ríkisins fá fargjöld og
annan beinan ferðakostnað greidd-
an að fullu. Hitt er svo annað, að
gisti- og matarkostnaður er ýmist
greiddur af dagpeningunum eða
beint af ríkinu, og þá framhjá dag-
peningakerfinu. Reglur um hina
ýmsu hópa embættismanna era sem
hér segir (tölur eftir skatt):
Óbreyttir embættismenn: Ferð-
ast á venjulegu flugfarrými. Fá'
dagpeninga, kr. 11.900, er eiga að
renna til greiðslu bifreiðakostnaðar,
fæðis, hótelkostnaðar, minniháttar
risnu, yfirvigtar og annarra persón-
ulegra útgjalda. Undir sérstökum
kringumstæðum má þó einnig
greiða fargjald maka auk hálfra
dagpeninga.
Forstjórar stærstu ríkisstofnana:
Ráðherra getur vikið frá aðalregl-
unni um dagpeninga og ákveðið að
gisting skuli greidd auk hálfra dag-
peninga, þ.e. um 6.000 krónur á
dag til persónuiegra nota, umfram
föst laun.

Biskup, skrifstofustjóri Alþingis,
ríkisendurskoðandi, hæstaréttar-
dómarar, ríkissáttasemjari og for-
setaritari: Ferðast á Saga Class.
Fá greiddan allan gisti- og síma-
kostnað auk % hluta fullra dagpen-
inga. Þessir menn hafa því úr um
7.900 krónum að moða daglega
umfram laun.
Ráðuneytisstjórar, alþingismenn
og aðstoðarmenn ráðherra: Eins og
að ofan, nema fullir dagpeningar í
stað% — sem sagt 11.900 á dag
umfram laun.
Ráðherrar, forsetar Alþingis og
forseti hæstaréttar: Fá fulla dag-
peninga auk 20% álags; makar fá
hálfa dagpeninga ráðherra. Fá auk
þess greiddan allan gisti- og síma-
kostnað fýrir sig og maka sinn.
Ferðast á Saga Class. Fá greidda
alla risnu. Fá greidda leigubíla milli
fundarstaða og til og frá flugvelli.
Þetta þýðir að ráðherra fær um
14.300 krónur á dag eftir skatt
fyrir sjálfan sig, og hjón þá sam-
tals 21.400 krónur á dag til persón-
ulegra nota, eftir skatt og ofan á
venjuleg laun sem era um 7.000
kr. á dag. Miðað við síðarnefnda
upphæð getur ráðherra tvöfaldað
hrein laun sín með því að vera á
ferðalagi 90 daga á ári, á fjórföldum
launum með maka sinn með.
Sjálfræði ráðherra
Reglur þær um ferðadagpeninga
og risnukostnað er gilda fyrir
óbreytta ríkisstarfsmenn í embætt-
iserindum erlendis eru ótvíræðar
og einhlítar, enda er þar aðeins um
dagpeningagreiðslur að ræða auk
greiðslu ferðakostnaðar. Annað
gildir um hærra setta embættis-
menn, því þar fyrirfinnast í raun
engar formlegar reglur — allar
ákvarðanir eru teknar af Ijármála-
ráðherra, stundum í samráði við
forsætisráðherra eða ríkisstjórn.
Fyrrverandi fjármálaráðherrar,
Matthías Á. Mathiesen og Albert
Guðmundsson, gerðu ýmsar breyt-
ingar á dagpeningakerfinu á tíma-
bilinu 1975 til 1985, sem allar mið-
uðu í þá átt að rýmkaðar vora heim-
ildir þeirra hæst settu. Þó ferða-
kostnaðarnefnd ákvarði upphæð
dagpeninga, sem miðaðir era við
fullt uppihald á utanlandsferðum,
hefur það lítið að segja þegar hún
er aðeins notuð sem viðmiðun.
Árið 1989, í forsætisráðherratíð
Steingríms Hermannssonar, var
hafist handa við gerð draga að regl-
ugerð um greiðslu ferðakostnaðar
á vegum ríkisins. Þau drög er nú
liggja fyrir era samantekt á tilskip-
unum fjármálaráðherra og fyrri
venjum í þessu sambandi, og era
því það sem næst verður komist
gildandi reglum í þessu sambandi
enda er þeim framfylgt í dag.
Skattamál
Samkvæmt venjulegum skilningi
á skattskyldum greiðslum ættu
dagpeningar að koma til fullrar
sköttunar hjá þeim sem þegar fá
greiddan beinan ferða- og gisti-
kostnað. Hér virðist þó vera sem
vissir forréttindahópar njóti nokk-
urra skattfríðinda, því ríkisskatt-
stjóri hefur ákveðið að einungis
helmingur dagpeningagreiðslna sé
skattskyldur. Gildir þetta einnig um