Morgunblaðið - 15.09.1991, Blaðsíða 30

~*30
MORGUNBLAÐIÐ FOLK I FRETTUM SUNNUDAGURJ5. SEPTEMBER 1991
HAMHLEYPA
Koberling er veiði-
maður af lífi og sál
Morgunblaðið/Gerd Fleischmann
Bernd Koperling í vinalegu umhverfi Loðmundarfjarðar.
KARLAR
Litlir karlar
að hlýtur að vera alveg
hræðllegt að vera lágvax-
inn karlmaður. Það er nefni-
lega svo hrikaleg mótsögn fólg-
in í því hlutskipti að það er eins
og að vera radd-
laus söngvari
eða vatns-
hræddur sund-
kappi.
. Börn vita það
frá unga aldri að
einn góðan
verðurdag muni
þau verða stór.
„Þú mátt gera þetta þegar þú
ert orðinn stór.“ „Þú skilur
þetta þegar þú ert orðinn stór.“
„Hvað ætlarðu að'verða þegar
þú ert orðinn stór?“ Svona setn-
ingar dynja á ungviðinu og
spennan magnast. Tilveran er
greinilega ekkert slor þegar
maður er orðinn stór. Þá má
maður allt og skilur allt — og
þá v^rður maður líka „orðinn“
eitthvað. Litlar stelpur dreymir
um að verða FALLEGAR OG
GRANNAR en ef sá draumur
rætist ekki geta þær alltaf reynt
að fara í megrun og meika sig.
Litlum strákum þykir hins veg-
ar fátt eftirsóknarverðara en
að verða STÓRIR OG STERKIR
eins og Schwarztenegger, Jón
Páll og öll hin átrúnaðargoðin.
En til hvaða ráða geta þeir grip-
ið, greyin, þegar þeir eru orðnir
„stórir" en eru samt ennþá litl-
ir? Það verður víst fátt um svör
þegar svo stórt er spurt ....
j*. Ég er viss um að fjölmargir
lágvaxnir karlmenn líða sál-
arkvalir vegna útlitsins. Margir
þeirra eru a.m.k. haldnir ægi-
legu mikilmennskubrjálæði
sem ég tel einmitt sönnun þess
hve óhamingjusamir þeir eru
inn við litlu beinin sín. Þessir
karlar virðast fá eitthvert
„kíkk“ út úr því að sitja í stórum
leðurstólum við skrifborð á
stærð við hjónarúm og sýna
vald sitt í verki. Ráða og reka
fólk og þykjast ansi miklir
menn. En þeir hækka því mið-
ur ekkert þótt þeir geri sig
breiða.
Andleg vanlíðan annarra
lágvaxinna karla brýst út með
þeim hætti að þeir fara í ein-
hvern trúðsleik. Rembast við
það frá morgni til kvölds að
vera óskapleg fyndnir og hrók-
ar alls fagnaðar — líklega í
þeirri von að fólk fyrirgefi þeim
þá dauðasynd að vera svona
litlir eða taki ekki eftir hve lág-
ir þeir eru í loftinu. Þessir menn
verða jafnvel skemmtikraftar
að atvinnu og eru skrýtlur um
smæð þeirra sjálfra gjarnan
fastur liður í prógramminu. En
menn stækka ekki heldur við
það að vera stórskemmtilegir.
Samskipti við gagnstæða
kynið eru hins vegar ekkert
grin fyrir litla karlmenn því,
eins og allir vita, þá eiga karlar
að vera stærri en konur. Sem
betur fer er til slatti af smá-
vöxnum stelpum en þetta nátt-
úrulögmál setur stuttum strák-
um þó óneitanlega þrengri
skorður en kynbræðrum
þeirra. Jafnvel þótt þeir séu
sjálfir til í að gefa skít í allar
hefðir í þessum efnum — enda
þrælvanir því að vera öðruvísi
en aðrir — er nefnilcga ekki
víst að þeir finni margar leggja-
langar fegurðardísir sem eru
jsama sinnis.
Í stuttu máli: Það er ekki tek-
ið út með sældinni að vera lítill
naggur í landi þar sem meiri-
hluti karlmanna er líklega yfir
1,80 metrar á hæð. Við ættum
því að taka ofan fyrir lágvöxn-
um mönnum! (Þeim þætti
'*kannski ekkert verra ef við
færu.m líka úr skónurn?)
Maður er nefndur Bernd Koberl-
ing, þýskur myndlistamaður,
fæddur í Berlín í miðju síðara
stríðinu. Hann er þekktur málari
í Evrópu og um þessar mundir
hanga verk hans uppi í nýlista-
miðstöðvum bæði í Dusseldorf
og Osló. Hann er sannkallaður
Islandsvinur, kemur hingað til
lands á hverju ári. Oftast tvisv-
ar. Einu sinni til þess að verja
viku við laxveiðar í Laxá í Kjós
um hásumarið og síðan aftur
undir haustið til þess að dvelja í
nokkra daga í sumarhúsi austur
í Loðmundarfirði. Og hann
gluggar yfirleitt aðeins í Kjósina
í leiðinni, enda er maðurinn veið-
imaður af lífi og sál og veiði-
mennskan er honum í blóð borin.
Og hann notar hana mjög í verk-
um sínum, fjölmörg þeirra end-
urspegla næma innsýn inn í nátt-
úruna og hið harða en jafn framt
eftirsótta veiðimannalif. Eittaf
þekktustu verkum hans er af
kviðpokaseiði laxfisks.
eir sem þekkja Koberling segja
að hann tengi ekki aðeins
myndlistina og veiðiskapinn með
þeim hætti að hann sæki myndefni
í veiðina, heldur einnig þannig, að
hann máli og veiði með sömu ástríðu-
fullu einbeitingunni. Sú saga er sögð
af Koberling, að um nokkura ára
skeið hafi hann haft stúdíó uppi á
stóru og miklu hlöðulofti. Þar mál-
aði hann helst um nætur. En ef að
einhver myndin stóð í honum og
hann komst ekki áleiðis með hana
sama hvað á dundi, braut hann upp
stemminguna með því að þeyta upp
stórum hlerum í báðum endum hlöð-
unnar, stilla sér síðan upp á miðju
hlöðugólfinu og kasta flugu eins og
vitlaus maður, en svo mikið gekk
á, að hlöðuloftið eitt sér dugði ekki
til þótt stórt væri, því vað að opna
hlerana, bæði fyrir bak- og fram-
köstin...
Morgunblaðið mælti sér mót við
Koberling er hann var í hausttúrnum
sínum í Kjósinni. Það var daginn
áður en hann átti að halda austur í
Loðmundarfjörð. Það var vitlaust
slagveður er fundum bar saman, áin
í vexti og Koberling hættur þann
daginn þótt klukkustund lifði af
veiðitímanum. Það var einhvern veg-
inn ekki líkt þeim Koberling sem
hafði verið lýst fyrir blaðamanni og
hann hafði það á orði. „Það er rétt,
Koberling er ekki þannig. Koberling
ætti eiginlega að vera úti í á enn
þá, norpandi í slagveðrinu og neit-
andi að gefast upp. En ég er svo
heppinn að hafa góðan og snjallan
leiðsögumann með mér, Ásgeir Heið-
ar. Það er ekki nóg með að hann
viti hvar hver einasti lax í ánni ligg-
ur, heldur hefur hann þá skynsemi
að stinga upp á því að hanka upp
og hætta þegar staðan er vita von-
laus. Þetta sá ég um leið og ég hafði
sest upp í bílinn til hans. Ef ég hefði
verið einn við ána, væri ég þar enn
með lafandi sultardropana!" sagði
Koberling. Hann hafði verið í Bugð-
unni og misst einn. En daginn áður
lágu sjö í valnum, þannig að hann
mátti við smásveiflu niður á við.
„Svo er nú veðrið gersamlega geggj-
að,“ bætti listamaðurinn við.
Við hittumst aftur inni í veiðihúsi
eftir að Koberling hafði dregið af
sér slagveðursgallann. Þar var hann
spurður út í uppruna sinn. Hann
taldi ekki ástæðu til að fara út í
hann í neinum smáatriðum, sagðist
þó hafa fæðst í Berlín í stríðinu síð-
ara. Sem lítill drengur flutti hann
síðan til skyldfólks sem bjó á vot-
lendissvæðum sem tilheyra nú Pól-
landi. „Sprengjuregnið var svo mikið
í Berlín,“ segir Koberling. Þar var
hann að myndast við að veiða og
hann segist ekki muna eftir sér öðru
vísi heldur en spekúlerandi í veiði.
Hvenær listin kom í kollinn segir
Koberling:
„Það þurfti allt að hafa sinn gang,
en ég var 16 ára þegar ég varð
ákveðinn í að verða myndlistamaður
og þá fór ég að plægja í gegn um
bækur og þróa mig. Þá var öldin
önnur en nú, það þótti ekki líklegt
ungmenni til afreka sem ætlaði sér
að hafa atvinnu af því að svelta
heilu hungri. Karl faðir minn lagði
á það ríka áherslu að ég menntaði
mig og ég sá fljótt að það var mjög
skynsamlegt að gera svo, stunda
myndlistina með og sæta svo lagi
þegar færi gæfist og hella sér á
fullu út í myndlistina. Ég þurfti því
að finna út hvað ég vildi gera. Ég
ákvað að læra til kokks! Já, ég er
lærður kokkur. Kokkur og prófessor
í myndlistarfræðum. Ég gat ómögu-
lega ætt um allar jarðir og blásið
mig út sem óuppgötvaðan snilling.
Auðvitað hefði ég viljað getað helgað
mig myndlistinni frá byijun, en þetta
var rétta leiðin.“
Ég vann í áraraðir sem kokkur á
veitingahúsum í Berlín. Ég vann
þannig, að það voru stífar vaktir í
fjóra daga, síðan frí í nokkra daga.
Meðfram þessu málaði ég eins og
ég lifandi gat. Árið 1968, þegar ég
var þrítugur, gerðist það að ég seldi
mitt fyrsta verk. Ég hefði ef til vill
getað náð þeim áfanga mun fyrr,
en ég var ekkert að sperra mig, tók
þetta hægt og rólega og beið þess
að mér fyndist sjálfum ég vera tilbú-
inn að tefla fram verkum mínum.
Það breyttist mikið við það að selja
loks mynd. Ég yfirgaf mína vinnu
og fór í myndlistina af fullum krafti.
Þetta gekk upp og ofan fyrstu árin,
en hin síðari ár hefur gengið mjög
vel,“ segir Koberling.
En hvenær kemur veiðiskapur inn
í myndlistina af svo miklum krafti?
„Það var einmitt við þessi tímamót.
Árið eftir fór ég til Svíþjóðar og
Lapplands og Noregs, gekk á fjöll
og um heiðar og fírði með veiðistöng
reirða við bakpokann. Ég fékk norð-
urhjarann á heilann. Ég hitti Lappa
og aðra innfædda, blandaði geði,
upplifði þennan heimshluta og hann
varð óhemjusterkur í verkum mín-
um.“ En hvenær bættist ísland við?
„ísland bættist við árið 1977 þegar
ég hitti Dieter Roth í Berlín. Við
kynntumst og er hann heyrði hverjar
mínar ástríður voru hafði hann á
orði að tengdafólk hans ætti hús í
Loðmundarfirði. Það væri ef til vill
eitthvað sem ég hefði gaman af að
upplifa, að koma þangað, og hann
bauð mér. Ég þáði. Síðan hef ég
aðeins misst eitt ár úr, var þá stadd-
ur í Sao Paolo. Fyrsta skiptið sem
ég kom var snemma vors, laxveið-
itíminn ekki byijaður og leiðindaveð-
ur. Dieter og Rafn Hafníjörð þekkt-
ust, en Rafn er vel þekktur laxveiði-
maður. Hann sá fyrir tilviljun flugur
sem ég hafði hnýtt, rak upp stór
augu og hafði á orði að ég þyrfti
að reyna íslensku veiðivötnin. Sem
ég sagði, laxveiðin var ekki hafín,
en Rafn fór með mig í vitlausu veðri
suður í Hlíðarvatn í Selvogi. Það
gekk ekkert þar, en ferðin varð
kveikjan að því að ég fór að þreifa
á laxveiðiánum næstu árin.
,SNOW
—BIRD,
VETRARFATNAÐUR
HLÝR, VATNS-
OG VINDHELDUR
Snow Bird LJLPUR
Snow Bird BUXUR
Snow Bird SKÍÐAGALLAR
í barnastæröum 116 - 176.
ÚTSÖLUSTAÐIR:
Hummelbúðin, Ármúla 40, Reykjavik; Sporthúsið, Akureyri; Akrasport, Akra-
nesi; Torgið, Siglufirði; Sporthlaðan, ísafirði; Kaupfélag Þingeyinga, Húsavík.
flquaAsport
heildverslun,
Sundaborg 1,104 Reykjavík, sími 688085, fax 689413.

■iirpj' ..................................................
eftir Jónínu
Leósdóttur