Morgunblaðið - 12.10.1991, Side 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER1991
19
Einar Signrðsson blaðafulltrúi Flug~leiða um fargjaldatilboð SAS;
Rekstraráætlanir hefðu riðlast
BEIÐNI SAS-flugfélagsins um heimild til að bjóða rýmri kjör á
helgarfargjöldum til Kaupmannahafnar og framhaldsflug þaðan
til níu borga á Norðurlöndum vakti að vonum athygli. Viðbrögð
sljórnvalda og þá flugeftirlitsnefndar vöktu upp spurningar um
hvað liði frjálsri samkeppni þegar Flugleiðir ættu í hlut. Flugleið-
ir eru talsmenn frjálsrar samkeppni, að sögn Einars Sigurðsson-
ar blaðafulltrúa félagsins, og hafa jafnframt látið í ljós ósk um
að samið verði við Efnahagsbandalagið um að ísland verði aðili
að reglum bandalagsins. Reglum sem fela í sér frelsi til að fljúga
milli bandalagslandanna óhindrað í samkeppni við flugfélög í
Evrópu. En hvaða möguleika eiga Flugleiðir í slíkri samkeppni?
Er ekki alltaf sama hættan fyrir hendi að stóru félögin nái yfir-
höndinni á markaðinum og að leita verði til sljórnvalda um vernd?
Nýju frjálsu reglurnar gera ráð fyrir eftirliti með undirboðum á
fargjöldum og stærð flugvalla mun takmarka aðgang að þeim.
„Við erum ákafir talsmenn
fijálsrar samkeppni og erum þess
vegna hlynntir því að hún verði
aukin,” sagði Einar. „Við búum
við kerfi, þar sem öll flugfélög
njóta einhverrar verndar stjórn-
valda. Þetta á ekki sérstaklega við
um Flugleiðir. Félagið býður lægra
fargjald yfir vetrarmánuðina og
gengur eins nærri sér og unnt er.
Við teljum því að eitt af risafélög-
unum í Evrópu, SAS, hafi með
þessari beiðni um fimm nátta far-
gjald á sömu kjörum og við bjóðum
þriggja nátta helgarferðir, ákveðið
að nota íslandsmarkaðinn til að
undirbjóða verðið. Þetta boð SAS,
ef það hefði fengist samþykkt,
hefði riðlað öllum okkar rekstrará-
ætlunum á þeim tíma ársins sem
við erum veikastir fyrir og erum
að tapa 200 milljónum á mánuði.”
Þá mætti ekki gleyma því for-
dæmi sem sex nátta fargjaldið
hefði gefið öðrum evrópskum flug-
félögum sem þannig eygðu mögu-
leika á að komast inn á íslands-
markaðinn með svipuð boð og
ganga þar með af íslensku flug-
félagi dauðu. En hvað þá með ís-
lenska neytendur? „Við teljum rétt
að hugsa um hagsmuni þeirra, en
ekki eingöngu til skemmri tíma,”
sagði Einar. „Við erum sannfærðir
um að hagsmunir íslendinga verða
ekki tryggðir ef erlend flugfélög
ráða markaðinum milli íslands og
annarra landa. Við teljum að þjón-
ustan muni versna, tíðni ferða
verði lakari og það verður örugg-
lega ekki boðið upp á lægra verð.”
Samvinna félaganna er góð
Samvinna milli flugfélaganna
tveggja hefur verið og er með
miklum ágætum enda var ekki
verið að fjalla um almennt far-
gjald, pex eða apex gjald, heldur
um sértilboð sem átti að bjóða í
nokkra mánuði. „Við erum í sam-
keppni milli Islands og Kaup-
mannahafnar,” sagði Einar. „SAS
byijaði að fljúga eina ferð hingað
í viku, en þær voru þijár í sumar
og það er farið að tala um fjórðu
ferðina næsta sumar. Eftir því sem
framboð eykst frá þeim á þessari
leið þá missum við hluta markaðar-
ins.”
Samkeppnin er mest um þá far-
þega sem þurfa að komast áfram
til landa sem Flugleiðir fljúga ekki
til. Samið hefur verið við önnur
flugfélög um áframhaldandi flug
og er SAS það félag sem er mikil-
vægast. Á sínum tíma var rætt
um enn nánara samstarf félaganna
og að SAS keypti hlut í Flugleið-
um. „Markaðssamstarf um þetta
framhaldsflug breyttist ekki þó svo
að samningar um hlutafjárkaup
tækjust ekki,” sagði Einar.
Island er heimamarkaður Flug-
leiða og þar búa 250 þús. manns.
Á síðasta ári var hlutur Islendinga
35% af heildarsölu félagsins,
Norðurlandabúa 24%, Mið-Evrópu
21%, Bandan'kjamanna 14% og
Breta 6,2%. Salan utan íslands er
því mest á Norðurlöndum, ólíkt
því sem áður var, þegar Ameríku-
flugið var meginstoð félagsins.
Heimamarkaður SAS eru öll Norð-
urlöndin, með margfalt fleiri íbúa
og félagið er um 25 sinnum stærra
en Flugleiðir. „Það er ekkert leynd-
armál að öll flugfélög í öllum lönd-
um hafa afskipti af fargjaldatil-
boðum annarra flugfélaga um flug
til heimalandsins. Þegar einhver
stór aðili, sem skiptir máli, óskar
eftir að komast inn á markaðinn,
þá leita flugmálayfirvöld álits
félaganna sem fyrir eru og þá eink-
um og sér í lagi síns heimafé-
lags,” sagði Einar. „Ólíkt því sem
gerist með skipaflutninga, sem eru
öllum fijálsir, þá er allt flug milli
landa byggt á undanþágum.”
ísland á ekki að verða
afgangsstærð
„Við viljum ekki búa við það,
fram til þess tíma að samið hefur
verið við Evrópubandalagið, að
stóru félögin geti notað íslenska
markaðinn sem afgangsstærð,”
sagði Einar. „Ef íslendingar
ákveddu að hér yrði allt gefið
fijálst, þá væri það hægur vandi
fyrir þessi stóru félög að taka okk-
ur úr umferð, ef við eigum engan
mótleik og fáum ekkert í staðinn.
Þess vegna viljum við fylgjast með
þessum félögum þangað til samn-
ingar hafa tekist. Ef samkeppnin
eykst verulega innan Evrópu á
næstu árum, þá er líklegt að þess-
um stóru félögum verði þröngvað
út í það að fara að nýta betur sína
markaði. Við sjáum þessa tilburði
SAS sém þátt í því að stóru félög-
in séu að fara að nýta betur þessa
smáu markaði, sem þeir hafa ekki
sinnt hingað til. Ef sú verður raun-
in; þá verðum við að fara inn á
þennan Evrópumarkað og beijast
þar upp á líf eða dauða, eða til
fjár og frama við þessi félög.”
Á næstu árum mun verða mikil
breyting í flugmálum Evrópu-
bandalagsríkjanna. Þegar þær
reglur ganga í gildi mun ríkja full-
komið frelsi í verðlagningu og á
flugleiðum, en eftir sem áður verða
í gildi reglur, er gefa stjórn Evr-
ópubandalagslandanna tækifæri
til að kanna hvort um undirboð á
markaði er að ræða. „Afstaða
Flugleiða er sú að við eigum að
taka þátt í þessum slag í Evrópu
og semja við Evrópubandalagið um
að flugmálalöggjöf Evrópu gildi
fyrir ísland líka,” sagði Einar. „Þá
skapast möguleikar fyrir íslend-
inga til að fljúga með farþega til
fleiri áfangastaða í Evrópu og jafn-
framt með farþega á milli staða
innan Evrópu, en það er ekki leyft
í dag nema að mjög takmörkuðu
leyti. Þetta yrði samkeppni, sem
íslenskt flugfélag hefur aldrei áður
staðið frammi fyrir. Flugleiðir
standa nokkuð vel að vígi ef félag-
ið kemst inn á markaðina í Evrópu
og sömu reglur gilda báðum meg-
in.”
Hugmyndin er að fjórðungur
tekna Flugleiða verði í framtíðinni
á leiðum innan Evrópu eftir að
samningar hafa tekist við Efna-
hagsbandalagið. Samkeppnin verði
hörð, eh félagið standi betur að
vígi en mörg önnur félög vegna
þess að það hefur litla yfirbygg-
ingu og nýjar vélar. Stærri félögin,
sem í dag ráða markaðinum í Evr-
ópu, hafa mestan hluta tekna sinna
af styttri flugleiðum með farþega
í viðskiptaerindum, sem borga fullt
gjald. Þessu er öfugt farið vneð
Flugleiði, einungis 13% farþega
greiða fullt gjald. Flugleiðir hafa
því reynslu af því að gera sér mat
úr mörkuðum sem gefa takmarkað
af sér. Félagið er ekki hrætt við
samkeppni á þessum mörkuðum.
Það vill hins vegar tryggja að sam-
keppnin sé háð með sambærilegum
vopnum. Hagsmunur Flugleiða
fara í raun saman við hagsmuni
íslenskra neytenda. Þetta er eini
markaður félagsins. Hér er fyrir-
sjáanleg harðnandi samkeppni og
Flugleiðir verða því alltaf að bjóða
hér fargjöld við hæfi,” sagði Einar.
Viðtal: Kristín Gunnarsdóttir
Kortið sýnir farþegafjölda í ferðum SAS og Flugleiða milli ís-
lands og Norðurlanda fyrstu átta mánuði ársins. í súlu Flugleiða
eru teknir saman farþegar til og frá Kaupmannahöfn (í ár 44.366),
Osló (í ár 20.652), Stokkhólmi (í ár 21.550), Gautaborg (í ár 7.828)
Helsinki (í ár 1.751) og Færeyja (í ár 2.944). í súlu SAS er sýnd-
ur fjöldi farþega milli Kaupmannahafnar og Keflavíkur og sér-
staklega er tilgreindur sá fjöldi sem keypti farseðla hér á landi
(7.007. Alls flutti SAS 9.617 íslendinga milli áfangastaða innan
Norðurlanda (t.d. milli Oslóar og Kaupmannahafnar), og eru þá
íslenskir farþegar félagisins milli íslands og Kaupmannahafnar
metaldir. Upplýsingar um fjölda farþega eftir þjóðerni lágu ekki
fyrir hjá Flugleiðum.
Myndlist-
arsýning
Þroska-
hjálpar
LANDSSAMTÖKIN Þroska-
hjálp opna í dag, laugardaginn
12. október 1991 kl. 15, sýningu
á grafíkmyndum í húsakynnum
sínum að Suðurlandsbraut 22,
Reykjavík.
Sýningin er opnuð í tilefni af
útkomu happdrættisalmanaks
Þroskahjálpar og eru myndirnar á
sýningunni þær sem prýða alman-
akið 1992. Þekktasti listamaður
sýningarinnar er hinn heimsfrægi
listamaður Erró sem hefur sýnt
Þorskahjálp einstakan velvilja og
höfðingskap með því að gefa sam-
tökunum þijár grafíkmyndir á
þessu ári. Myndirnar verða allar á
sýninginni en mynd af einni þeirra
„Draumurinn” (frá 1990) prýðir
forsíðu almanaksins 1992.
Aðrar myndir á sýningunni eru
eftir vel þekkta íslenska listamenn
sem hafa átt góða samvinnu við
samtökin á undanfömum árum.
Þessir listamenn eru: Sigrún Eld-
járn, Jóhanna Bogadóttir, Ragn-
heiður Jónsdóttir, Þórður Hall,
Daði Guðbjörnsson, Guðrún E.
Ólafsdóttir, Hafdís Ólafsdóttir,
Sigrid Valtingojer, Valgerður
Hauksdóttir, Helga Ármanns,
Ingunn Eydal og Guðmundur Ár-
mann.
Allar myndir á sýningunni eru
til sölu. Sýningin verður opin dag-
lega til áramóta frá kl. 15-17
(Fréttatilkynning)
Opið mán.-fös. 9-18
Lau. 10-16
BRIMBORG BÍLAGALLERÍ

Faxafeni 8
S. 685870
LADA 1500 Station '86, 4 gíra,
beige, útvarp og segulb. '92
skoðun Ek. 100 þús km. Verð
70.000 staðgr.
FORD FIESTA '87, rauð, 4 gíra
'92 skoðun, útv./segulb. Ek. 64
þús. km. Verð 285.000 staðgr.
LADA SPORT '88, 4 gíra, rauð,
útv./segulb. '92 skoðun. Ek. 31
þús. km. Verð 350.000 staðgr.
FORD ESCORT L '85, 4 gira,
1300 cc, blár, '92 skoðun, Ek.
95 þús. km. (uppt. vél). Verð
245.000 staðgr.
HONDA ACCORD EX '82, Ijós-
blá, sjálfsk. vst., útv./segulb.,
sóllúga, '92 skoðun. Ek. 130
þús. km. Verð 255.00 staðgr.
LADA SAFIR '87, beige, '92
skoðun, útv./segulb. Ek. 60
þús. km. Verð 140.000 staðgr.
323 GLX '86, hvítur,
1500 cc, 5 gíra, '92 skoðun.
Ek. 105 þús. km. Verð 345.000
staðgr.
DODGE ARIES LE '88, dökk-
blár, ssk, vst, útv./segulb. '92
skoðun, einn eig. Ek. 42 þús
km. Verð 670.000 staðgr.
SUZUKI FOX '88, VX-413, Ijós-
blár, 5 gíra, útv./segulb., '92
skoðun. Ek. 73 þús. km. Verð
570.000 staðgr.
FORD SIERRA GL '86, hvítur,
4 gíra, útv./segulb. '92 skoðun.
Ek. 80 þús. Verð 440.000
staðgr.
V