Morgunblaðið - 12.12.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR. 12. DESEMBER. L99,l
as
Hugljúfar
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Guðmundur Halldórsson frá
Bergsstöðum: Silfuráin heima.
Bókaútgáfan Hildur, 1991, 132
bls.
Guðmundur Halldórsson frá
Bergsstöðum andaðist á þessu ári.
Þetta er því hinsta kveðja hans til
vina og lesenda.
Frá Guðmundar hendi eru átta
bækur, fimm skáldsögur og er þetta
þriðja smásagnasafnið. Fyrir síð-
ustu jól kom út skáldsagan í af-
skekktinni sem ritara þessa pistils
þótti einkar vel gerð. Árið þar áður
kom út skáldsagan Sóleyjarsumar.
Þá voru liðin átta ár frá því að
Guðmundur hafði látið bók frá sér
fara. Það virðist því sem grósku-
tímbil hafi verið hafíð í ritferli þessa
höfundar þegar skyndilega var
kippt í tauma af þeim sem meira
mátti sín.
í þessari bók eru níu smásögur,
allar stuttar. Hafa sumar þeirra
birst áður í tímaritum. Allar bera
sögurnar glögg einkenni höfundar.
Fíngerðar sögur, einkenndar af ljúf-
leika, stundum dempaðri kímni
blandaðri nokkrum dapurleika.
Dauðinn er oft nálægur. Ljóðrænar
eru þessar sögur. Oft er brugðið
upp skýrum myndum. Málfar er
eðlilegt, látlaust og hreint.
Guðmundur var óumdeilanlega
sveitamaður. Enda þótt hann ætti
um árabil heima í kaupstað var
hugarheimur hans tengdur sveitinni
óijúfanlegum böndum. Þann heim
þekkti hann flestum betur og kunni
að lýsa honum. í bókum hans er
auðvelt að finna afar vel gerðar
lýsingar á fólki, náttúru lands, veð-
urfari og búpeningi og samskiptum
manns við þessa þætti tilverunnar.
Sögurnar í þessari bók bera mprg
þessara sömu einkenna. Á einn eða
annan hátt höfða flestar þeirra til
sveitalífs þó að þær gerist ekki all-
ar í sveitinni. Það er söknuður eftir
liðinni tíð sem kemur fram í endur-
minningum gamalla manna. Björt-
um æskumyndum fagurra sumar-
smásögur
Guðmundur Halldórsson frá
Bergsstöðum.
daga og nótta bregður fyrir með
ást og yndi. Og svo er það „silfurá-
in heima“ sem einhvern veginn er
alltaf í bakgrunni þó að hún sé ein-
ungis nefnd í einni setningu í síð-
ustu sögunni.
Guðmundur er fæddur og uppal-
inn í Svartárdal í Austur-Húna-
vatnssýslu. Það er sékennilegur
dalur. Djúpur, þröngur og firna-
langur. Grösugar hlíðar ganga nið-
ur að Svartánni sem liðast í fögrum
sveigum eftir öllum dal uns hún
sameinast Blöndu. Það er „silfuráin
heima“ sem erfitt er að þoka úr
minni hafí maður á annað borð
kynnst henni. Þessi sérstæði dalur
með silfuránni fögru og víðum
heiðalöndum að baki var heimaland
höfundar. Það er alls staðar nálægt
í skáldskap hans.
Sögur þær sem hér koma saman
í bók eru ekki átakamiklar og telj-
ast varla til þess besta sem Guð-
mundur gerði. En þær eru ljúf og
hugnæm kveðja og sóma sér vel
meðal íslenskra smásagna fyrr og
nú.
Fögrir myndabók
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Iceland. Life and Nature on a
North Atlantic Island. Myndir:
Páll Stefánsson o.fl. Texti: Bern-
ard Scudder. Hönnun: Guðjón
Sveinbjörnsson og Magnús V.
Pálsson. Iceland Review,
Reykjavík 1991, 96 bls.
Enginn hörgull er á myndabók-
um um ísland á þessum árum.
Margar eru þær gullfallegar og vel
gerðari Langflestar ætlaðar útlend-
um vinum og vandamönnum, vel-
unnurum íslands, sem vinargjöf til
gesta og viðskiptavina. Vissulega
eru þetta nauðsynleg rit og hentug-
ar og viðeigandi gjafir í margs
konar tilgangi.
Ein þess háttar bóka er sú sem
hér birtist, gefin út af Iceland Revi-
ew og myndir hafa verið teknar
fyrir það tímarit. Flestar eru mynd-
irnar gerðar af Páli Stefánssyni
sem hefur getið sér orð sem list-
fengur kunnáttumaður. Texti er
þó nokkur og skrifaður á ensku af
Bernard Scudder.
Þessi bók er meðal hinna minni
og látlausari en þeim mun smekk-
legri. Það sem mér fellur sérstak-
lega vel í geð er að hún er „samin“
ef svo má að orði komast. Fyrst
er farið með ströndum fram og
hægt er að gera sér grein fyrir
hvernig landi er háttað við firði og
voga. Síðan er langur þáttur um
fossa, eld og ísa. Þá er vikið að
dýralífí, einkum fuglum. Sagan og
menningarlíf er viðfangsefni næsta
kafla. Þá koma auðlindir til lands
og sjávar og að lokum er híbýla-
kostur landsmanna og búseta. Hver
þáttur hefst á yfirlitstexta og síðan
fylgir nokkur texti hverri mynd.
Myndirnar eru afar vel gerðar
Páll Stefánsson
og sumar mikil listaverk sem njóta
sín vel á stórum fleti í góðri prent-
un.
Það sem er mikilsvert er að
myndirnar þjóna ætíð tilgangi, eru
upplýsandi og skýrandi, en ekki
gerðar til þess eins að sýna færni
myndasmiðsins eins og mér hefur
stundum þótt vilja brenna við.
Textar eru upplýsandi og efnism-
iklir og því næsta gagnlegir. Helst
mætti það að þeim fínna að þeir
eru á stundum full uppskrúfaðir
og bera blæ fullmikillar „sölu-
mennsku" að mínum dómi.
Að öllu samanlögðu féll mér
þessi bók afar vel og líklega kysi
ég helst að senda hana til erlendra
móttakenda af öllum þeim mörgu
sem úr er að velja.
Nýárskvöl d 19 9 2
NYARSFAGNAÐUR A
HOTELISLANDI
S
Oumdeilanlega glæsilegasti
nýársfagnaður til fjölda ára
DAGSKRÁ:
Samleikur
Sigrúnar Eðvaldsdóttur, fiðluleikara
og Selmu Guðmundsdóttur, pianóleikara.
Óperusöngvararnir Inga Bachman
og Sigurður Steingrímsson flytja óperudúetta
og lög úr pekktum söngleikjum við undirleik
Bjama Jónssonar.
Okkar ástkæra söngkona
Þuríður Sigurðardóttir laðar fratn Ijúfa tóna.
Hinn landskunni skemmtikraftur
Ótnar Ragtiarsson
flytur nýja gamanþætti.
ÓMAR
MATSEDILL
Tordrykkur:
Ritz Fizz
Hátíðarkvöldverður:
Hvítlauklskryddaður
vatnaáll
Kjötseyði Federal
Hindberjasorbert
Innbökuð nautalund
Logandiistindur
Hvítvín:
Gewurzraaminer
Rauðvtn:
Chátcau Haut-Mardrac
Nýársballettinn
Stórkostleg, sérsamin dansatriði undir stjórn
Astrósar Gunnarsdóttur, Jóns Péturs og
Köru Amgrímsdóttur.
Heiðursgestur og ræðumaður kvöldsins er
Artúr Björgvin Bollason.
Kynnir: Rósa Ingólfsdóttir.
Hljómsveitin Upplyfting leikur fyrir dansi
ásamt söngkonunum Sigrúnu Evu og
Berglindi Björk.
tililÍlillSllillil
Verð kr. 8.950,-
Takmarkaður
miðafjöldi.
ROSA
Gestir njóta pess
besta i mat og drykk,
við tw.dirlcik
Ingimars Eydal,
píanólcikara.
HOTEL jjlAND
Fastagestir staðfestið
pantanir sem fyrst.
Borðapantanir eru þegar hafnar í síma 687111
GAMLÁRSKVÖLD Á HÓTEL ÍSLANDI
DANSLEIKUR MEÐ
A)ýPÖA)SK
FRÁ KL. 24-04. VERÐ KR. 2000,-