Morgunblaðið - 12.12.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR '1'2. ÐESEMBER- 1991
17
„Fagurt kvað fugl í skógi“
Utgáfunefnd Borgfirðingaljóða: Valtýr Guðjónsson, Sveinbjörn Bein-
teinsson og Jón Magnússon.
DVALARSTAÐUR VITUNDAR
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Borgfirðingaljóð. Umsjón með
útgáfu: Sveinbjörn Beinteinsson.
Hörpuútgáfan 1991.
Þeim söngurinn er kærastur
sem kunna að meta vorið,
sem kalla fram í sólina
_ bros og gleði manns
og láta hvorki athöfn
né orð við honum blaka
en ávallt rétta höndina
erþyngirsporinhans. (bls. 72.)
Það leynir sér ekki — þeir yrkja
mikið Borgfírðingar og hafa víst
alltaf gert. Skáldið Sveinbjörn Bein-
teinsson ritar formála að þessari
bók, sem gefin er út í tilefni af 30
ára afmæli Hörpuútgáfunnar, 15.
okt. 1990 —. Auk Sveinbjörns voru
í útgáfunefndinl: Bjarni Valtýr Guð-
jónsson, Bragi Þórðarson og Jón
Magnússon.
I formála getur Sveinbjörn þess
að efninu hafi verið safnað um Borg-
arfjarðar- og Mýrasýslur og á Akra-
nesi. Allir höfundar ljóða voru á lífi.
Höfuðkröfur voru þær að skáldskap-
ur yrði eingöngu háttbundinn og
ekki hvikað frá því. í formála segir
einnig: „Um list og skáldskapargildi
verður ekki rætt hér.“
í bókinni eru fjölmargar fer-
skeytlur og þær flestar býsna snjall-
ar — bera þess vott að Borgfirðing-
ar eiga marga ágætis hagyrðinga.
Landsynningur
Hvetur gandinn, hnyklar brá,
hvessir brandinn slyngur.
Mörgum grandar geislum sá
grimmi landsynningur. (bls. 230.)
Árstíða- og tækifærisljóð eru flest
bundin fólki og átthögum þess.
Þekkt skáld eru ekki mörg í bókinni
— en það lýsir af skáldskap þeirra:
Til einhvers./Til einhvers mun það
komið að eiga við þig leik/mitt unga
veika hold/þú ægilega veröld með
andlit svört og bleik/og orma í þinni
mold./ . . .(bls. 319). . .
Stórbókin borgfirska, Og þá
rigndi blómum geymir aðeins
skáldskap kvenna. Hér eru karlar í
áberandi meirihluta. Óneitanlega
setur það meiri svip á heildina en
ýmislegt annað.
Hugarheimur er ólíkur, sem og
viðhorf og raunsýn. Eigi verður hirt
um að færa rök að því hér, þar sem
hver sá er bækurnar les getur best
leitað þeirra.
Hér er vandað til vals að því leyti
að jákvætt hugarfar og hlýlegt við-
horf, þar sem orð virðast skyggnd,
innan þess ramma, er aðal ljóðanna.
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Inga Birna Jónsdóttir: Villiblóm,
Stokken 1991.
Lesanda finnst ekki ýkja langt
síðan Inga Birna var þekkt hér á
landi fyrir afskipti af landsmálum,
skorinorð og framsækin. Nú kveður
hún sér hljóðs á öðrum og háleitari
vettvangi.
Raunar hefur hún búið í Dan-
mörku síðan 1977. Þar er hún lektor
í ensku og dönsku.
Inga Birna hefur gefið út tvær
ljóðabækur á erlendum málum: Po-
ems og Digte til tiden. Angalangur,
barnabók eftir hana, kom út á ís-
lensku. Ennfremur hefur hún skrifað
Born í Norden (1, 2, 3).
Ljóðabókin Villiblóm er á íslensku
en gefín út í Danmörku. Þijátíu og
sex ljóð eru í bókinni - sum stutt
önnur löng.
Inga Birna beitir ýmsum aðferð-
um í ljóðformun sinni. Best lætur
Því verður lesturinn í heild þægi-
legur, vekur gleði og skilur eftir
mildi og jákvæðu, en aldrei depurð
né áreiti. Það hlýtur að vera áhuga-
vert hveijum sem gaman hefur af
að kynna sér vitundarmisræmi kynj-
anna að lesa þessar tvær borgfirsku
stórbækur, sem gefa víðtækan sam-
anburð á hugsunarhætti, innan
marka þess skáldskapar, sem hér
er rætt um.
Gullfalleg kápa og allur frágang-
ur auka gildi bókarinnar.
Sólskinið streymir í sál mína inn,
ég sé þessa fegurð óskerta,
í huganum unað og fögnuð ég finn
erfæturnirlandiðmittsnerta. (bls. 254.)
henni að segja hug sinn í órímuðum
ljóðum. Þar er oft mjúklega og fag-
urt slegið á strengi og skáldskapur
fágaður:
AUGU
Þegar augu þín
snerta hár mitt og vanga,
segir þögnin allt.
Ég finn hugsun þína
stijúka eyra mitt
uns hún fyllir þögnina.
Hönd þín er mynd
hins ógerða.
Tungumál okkar er talað
í öllum löndum,
en fáir skilja það.
(Bls. 24.)
. Aftur getur lesanda næstum sárn-
að við Ingu Birnu þegar hún sýnir
þá léttúð að fela óvandaðan skáld-
skap bak við rím:
HEILSAÐU HEIM
Á sléttlendinu nú ég hjóla,
bý í Höfn og kenni í skóla,
engar brekkur, engin veður,
Iffið létt og landsins feður
fara vel með íslendinginn.
(Bls. 35.)
Inga Birna er eldheit í ljóðum sín-
um, þegar kvennabarátta, ást og
óréttlæti verða yrkisefni hennar. Þá
er stundum eins og hún sjáist lítt
fyrir og leyfi hugsunum sínum að
finna sér stað án ögunar og gaum-
gæfni: .../ fer hún á fund/ konan
sú/ segir við guði og þursa/ að kon-
ur/ sérfræðingar í /hreingerningum/
séu að skipuleggja/ umhverfis'-
vernd/og virðingu/ við veröld
alla/ . . . (Bls. 45.)
Þegar tími og umhverfi leita í ljóð-
in tekst oftast vel til: NÓTT Á NYJU
ÁRI./ í nótt/ eiga allir/ einhvers
staðar heima./ Enginn á ferli,/ ynd-
isleg þögn/ yfir staðnum./ Tilveran
staldrar við/ án þess að sofna./ Úr
glugga hvers manns/ skín ljós út í
heiminn/ eins og hlýlegt viðmót/ án
gjalds./ (Bls. 19.)
Hvað sem öllu öðru líður þá slær
Inga Birna Jónsdóttir
íslenskt hjarta í þessum ljóðum og
vekur þá spurn hvort vonir, þrár og
vonbrigði séu ekki bundin litlu eyj-
unni í norðri?
Kápumynd er af færeyjafífli og
er um hann fræðileg umfjöllun í
bókarlok, sem og mynd af höfundi
ljóða og upplýsingar um hann.
/VWV
Frásögn konu af andlegu
ferðalagi gegnum tvo lit
EUSABETH HAICH
vígslan Vígslan
í Egyptalandi til torna I
og Evropu tuttugustu aldar I KmS riionho+h
Elisabeth
Haich
Vígslan er ævintýraleg ferð um undirdjúp sálarinnar.
Hún lýsir einstakri andlegri reynslu, - ferðalagi, sem hefst á einum
tíma í fjarlægri fortíð en endar á þessari öld.
Ung stúlka er undirbúin fyrir vígslu í dulspeki Forn-Egypta
í pýramídanum mikla. Undir leiðsögn æðsta prestsins upplifir hún
yfirskilvitleg sannindi og skref fyrir skref kynnist hún leyndardómum
dulspekinnar og óráðnum gátum tilverunnar.
Á sama tíma kynnist lesandinn sömu manneskju í öðru lífi
og því hvernig vitneskja hennar um eigin fortíð veitir henni
nýtt og aukið innsæi í nútíðinni.
Hér er á ferðinni einhver magnaðasta saga, sem fram hefur komið
um andleg og dulspekileg mál og hefur henni oft verið líkt við
Vængjaðan faraó eftir Joan Grant, nema hvað að hér er á
ferðinni saga er ristir enn dýpra. Höfundurinn fléttar saman á
stórskemmtilegan hátt lífunum tveimur og dregur fram mörg
dýpstu sannindi dulspekinnar með þeim skilningi sem
söguþersónan öðlast á leið sinni.
Höfundurinn, Elisabeth Haich, starfaði lengst af
sem yoga kennari og er vel þekktur rithöfundur
um yoga og önnur andleg málefni.