Morgunblaðið - 21.06.1992, Blaðsíða 14

14 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1992
g(ynj]Tjrj:
Doppuheildir
í fundarsal á neðstu hæð Perl-
unnar hefur undanfarið staðið yfir
málverkasýning Vilhjálms G. Vil-
hjálmssonar, og mun þetta í fyrsta
skipti sem haldin er sýning þar.
Vilhjálmur hefur áður haldið
þijár einkasýningar og tvær þeirra
í sölum Listasafns ASÍ, þ.e. 1984
og 1986.
Ég minnist þeirra beggja og einn-
ig sýninga á teikningum í Mokka
kaffi fyrir tveim árum, en minnis-
stæðust er mér þó sýningin 1986.
Það hafa orðið miklar breytingar
á myndheimi Vilhjálms frá fyrri
sýningum, og auðséð er að hann
hefur loks uppgötvað hið rétta eðli
myndflatarins og þau vandamál er
verða á vegi allra þeirra sem fær-
ast eitthvað í fang í glímunni við
samræmdar myndheildir.
Myndefnið er sem fyrr aðallega
hús og umhverfi þeirra, en nú hefur
hann tekið eins konar punkta- eða
doppukerfi þjónustu sína, en þetta
var til í listinni áður og nefndist
„pointillismi" og telst Fransmaður-
inn Georges Seurat (1859-1891)
upphafsmaður og meistari stefn-
unnar. Sá rannsakaði upp á eigin
Blgfoot á íslandi 1992
STÓRBROTIN SÝNINGARKEPPNIOFURHUGA
FYRSTA SIIMIVIÁ ÍSLANDI -
BEINT FRÁ BANDARÍKJUNUM - HINN EINISANNIBIGFOOT
Arkitektinn sem hönnuður
Tímaáætlun
Dagsetn. Tími Völlur Staður
21.6. 16.00 Þórsvöllur Akureyri
22.6. 20.00 Fótboltavöllur Sauðárkróki
23.6. 20.00 Fótboltavöllur Njarðvík
24.6. 20.00 ÍA völlur Akranesi
25.6. 20.00 Leiknisvöllur Reykjavík
26.6. Leiknisvöllur Reykjavík
27.6. Leiknisvöllur Reykjavík
28.6 Leiknisvöllur Reykjavík
29.6. 20.00 Fótboltavöllur Selfossi
01.7. 20.00 Fótboltavöllur Fellabær
Aðgangseyrir: Fullorðnir 1.000,- kr., börn 6-12 ára 500,- kr. + sæti 200,- kr.
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
í Ásmundarsal hefur í tilefni
Listahátíðar verið sett upp athygl-
isverð sýning, sem hefur hlotið
nafnið „Arkitektinn sem hönnuð-
ur“ og stendur hún til sunnudags-
ins 21. júní.
Að gefnu tilefni langar mig
strax til að gera athugasemd við
tímalengdina, því að sýningin
stendur skemur yfir en nokkur
almenn sýning í sambandi við
Listahátíð, en þeim lýkur flestum
viku seinna.
Einnig er nýlokið sýningu á
sama stað um starfsemi List-
skreytingarsjóðs, sem stóð víst ein-
ungis yfir í rúma viku, en hér var
einmitt á ferð framtak, sem kall-
uppkast og má verkið teljast svan-
asöngur og um leið einn af há-
punktum listaferils hans. Vonandi
verður verkið útfært fyrr en síðar
og þá í réttum stærðarhlutföllum,
svo að það njóti sín sem best, en
hér mun Jón Gunnar Árnason hafa
haft ákveðnar hugmyndir og
stuðst við flókna útreikninga, sem
hann lagði mikla vinnu í.
Annars tel ég nafnið „List-
skreytingarsjóður" ambögu og það
mjög misvísandi og ætti að leggj-
ast af hið bráðasta og breyta t.d.
í „Lástasjóð ríkisins" sbr. Statens
Kunstfond á öðrum Norðurlönd-
um. Fram kemur nefnilega, að svo
virðist sem arkitektar skilji þetta
þannig, að listamaðurinn eigi að
fegra og „skreyta“ byggingar
þeirra, þ.e. vera vinnukona húsa-
gerðarlistarinnar(I) í stað þess að
hann skapi sjálfstætt og rismikið
listaverk, sem er í senn prýði fýrir
bygginguna og umhverfíð.
I sjálfu sér hefur það ótvírætt
gildi, að listskreytingar séu „fag-
lega unnar frá grunni“, en það á
einnig að skylda húsameistara að
gera ráð fyrir myndverkum í opin-
berum byggingum, en á því er
sorglegur misbrestur að ekki sé
fastar að orði kveðið. Listskreyting
byggist ekki síður á því að kaupa
sjálfstæð listaverk í byggingar, en
að „skreyta" þær í samráði við
arkitekta.
Hvað hina markverðu sýningu
„Arkitektinn sem hönnuður“
snertir, þá er hér um að ræða
merkilegt framtak, sem verðskuld-
ar drjúga athygli, en ég þóttist
verða var við, að hún er ekki sótt
sem skyldi og uppsker alltof litla
umfjöllun í fjölmiðlum.
Nafn sýningarinnar er þó í raun
þversögn, því „Það er enginn
grundvailarmunur á hönnun hús-
gagna eða byggingar" svo vísað
sé til ummæla Jean Prouvé, sem
blasa við feitletruð í upphafí for-
mála sýningarskrár.
Ég á ekki von á, að margir vel-
kist í vafa um að hér sé viturlega
mælt, og raunar gef ég þeim arki-
tekt ekki háa einkunn, sem ekki
er hönnuður um leið.
Húsagerðarlist er miklu meira
en teikning byggingar svo sem
einmitt felst í merkingu hinnar
gömlu og hljómfögru nafngiftar.
Hún telst að mínu viti öðru fremur
lífræn formun, mótun og hönnun
hugmyndar að íveruhúsi eða bygg-
ingu.
Ég skil því ekki þær vangavelt-
ur, er fram koma í formála sýning-
arskrár: „þegar viðfangsefni sýn-
ingar þessarar var ákveðið, var
ekki ljóst hvernig ætti að skil-
greina hvar arkitektúr endar og
hönnun byrjar".
Að mínu mati er ekkert til, sem
heitir arkitektúr án hönnunar.
íslenzku heitin húsagerðarlist
og húsameistari, eru mun efnis-
meiri, réttari og skilgreina hugtök-
in betur og almennar í málinu, en
arkitektúr og arkitekt, og hálf
klaufalegt er að sveija af sér list-
og meistaranafnbótina fyrir eitt-
hvað fínerí frá útlöndum. Að vísu
er starfsheitið alþjóðlegt og þannig
aði á dijúga umfjöllun og umræðu.
Þykir mér það koma úr hörðustu
átt, er menntað fólk á listasviði
skuli gefa fordæmi um eins konar
skyndisýningar, sem ná aldrei að
vinna sig upp og eru að auk minna
auglýstar en skyldi.
Kom ég á sýningu Listskreyt-
ingarsjóðs, er örfáir dagar voru
eftir af sýningartímanum og útséð
var um, að umfjöllun gæti birst í
tíma. Varð ég hvumsa við, því að
slík sýning á mun frekar að standa
a.m.k. viku lengur en almennur
sýningartími býður, sem telst tvær
vikur, en einni viku skemur!
Þá ber að vekja athygli á því
að sýningar eru ekki reglulegar í
húsnæðinu og það líða vikur án
þess að þar sé neitt að gerast, svo
að við umfjallendur sýninga erum
ekki eins viðbúnir, og þar að auki
er opnunartíminn ekki hinn sami
á öllum sýningum og hefur sá er
hér ritar nokkrum sinnum komið
að lokuðu húsi.
Er það tillaga mín, að sýningin
verði opnuð aftur í öðrum húsa-
kynnum t.d. hliðarsölum Kjarvals-
staða og þá í stærra formi og
standi yfír í 3-4 vikur, og að aftur
verði boðið til opinnar umræðu um
starfsemi og þýðingu List-
skreytingarsjóðs, því að hér er á
ferð hagsmunamál, er varðar alla
myndlistarmenn og að sjálfsögðu
húsameistara um leið.
Á Listahátíð er tveggja vikna
sýningartímabil, jafnvel styttra en
einnar viku vegna fjölda sýninga
sem í gangi eru, og jafnan hætta
á að listrýnum sjáist yfir slíkar
framkvæmdir, og væri það mikið
slys um jafn merka og óvenjulega
sýningu og á í hlut.
Hef ég í skrifum mínum í meira
en aldarfjórðung þráfaldlega vikið
að þessu vandamáli, því að mér
hefur oft blöskrað hve frumstæðir
við íslendingar erum í sýningar-
málum, þar sem menn vilja alls
ekki laga sig að skráðum og
óskráðum reglum, heldur búa til
reglur jafnóðum og eftir hendinni,
sem aðrir virðast svo eiga að laga
sig að.
Vil minna á að það er fleira á
könnu okkar gagnrýnenda en skrif
um listir, og þá erum við fáliðaðir
miðað við fjölda sýninga, og það
gerist vafalaust hvergi, að menn
þurfí að skrifa um jafn margar
sýningar og hér í fámenninu, þrátt
fýrir að við sinnum nær einungis
sýningum viðurkenndra listhúsa.
Það er alltaf leiðinlegt, er list-
dómar birtast eftir að sýningar eru
afstaðnar, eða jafnvel alls ekki,
en hér vil ég árétta jjað sem ég
hef áður vísað til, að við sveijum
af okkur alla ábyrgð er sýningar-
tíminn er jafn stuttur. Annað mál
er það, að ég hef tekið eftir því,
að það kemur jafnvel fyrir að list-
dómur komi eftir á um sýningar
erlendis, þó þær standi mun lengur
og fastráðið starfslið fjölmennara.
Hvað sýninguna á verkum, sem
útfærð eru fyrir fé Listskreyting-
arsjóðs og þá um leið skattborgar-
anna snertir, þá var hér um mikið
mál að ræða, en hér var ekki með
öllu rétt að verki staðið.
Og Listskreytingarsjóður er
ekki einkamál fárra heldur ber
forráðamönnum hans að gefa
skýrslu árlega og það svo eftir
verði tekið, svo sem gert er á hin-
um Norðurlöndunum.
Hvað framkvæmdina sjálfa
snertir var hún í umfangi sínu og
uppsetningu ófullnægjandi og
helst er eftirminnileg óuppsett til-
laga Jóns Gunnars Ámasonar að
rýmisverki fyrir framan Borgar-
spítalann frá árinu 1989, er ber
nafnið „Galdur“.
Stingur mýkt og hrynjandi
formanna nokkuð í stúf við harðar
línur byggingarinnar, en um leið
auðgar hún hana sem húsagerðarl-
ist, er í senn sjálfstætt listaverk
sem lífræn viðbót.
Listamaðurinn var helsjúkur og
dauðvona, er hann gerði þetta
"<V
Ódýrir
tre
x listar
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
Fer inn á lang
flest
heimili landsins!