Morgunblaðið - 21.06.1992, Blaðsíða 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1992
Þið gerið ykkur grein fyrir
því að við getum lent í
tíu daga blindkeyrslu og
ekki séð nokkurn skap-
aðan hlut allan tímann?"
var það fyrsta sem þeir Vilhjálmur
Kjartansson, Sigurður Kárason og
Gunnar Gunnarsson sögðu við okkur
þegar við impruðum á því við þá að
fá að gera kvikmynd um vetrarleið-
angur þeirra yfir hálendi íslands.
Þeir félagamir hafa verið iðnir við
að ferðast um landið að vetrarlagi á
farartækjum sínum og undanfarin
ár hafa þeir farið einhveijar lengstu
jeppaferðir sem farnar hafa verið. I
þetta skiptið ætluðu þeir að bæta
um betur og fara eftir endilöngu
miðhálendinu frá vestri til austurs,
yfír alla meginjöklana, Langjökul,
Hofsjökul og Vatnajökul, alls u.þ.b.
1600 km leið. Tækifærið til þess að
slást í för með þeim og upplifa og
festa á fílmu þetta landsvæði sem á
svo margan hátt er algerlega ein-
stakt var einfaldlega of gott til að
sleppa því. Og það varð úr að ráðist
var í það verk í samvinnu undirrit-
aðs, Guðmundar Á. Jónssonar og
breskra aðila sem höfðu sýnt verk-
efninu mikinn áhuga.
„Úff, ég er strax farinn að kvíða
fyrir fráhvarfseinkennunum þegar
ég kem til baka,“ sagði Viili sitjandi
á grindverkinu heima hjá sér klukkan
fímm að morgni 23. mars sl. um-
kringdur þeim vistum og útbúnað
sem þarf til þess að koma tíu mönn-
um og fjórum jeppum klakklaust í
gegnum svona ferðalag. Bresku
kvikmyndagerðarmennimir stóðu
hinsvegar hjá og horfðu áhyggjufull-
ir á fjórða bílinn sem þeir höfðu séð
aðeins tveimur dögum áður í bútum
inn í bílskúr í Kópavogi. „Þetta verð-
ur allt í lagi,“ sagði Aron Ámason,
Isuzu-eigandi og fjórði bílstjórinn í
hópnum. Það var samt ekki meira
en svo að þeir tryðu honum þegar
þeir horfðu í augun á honum, rauð
af svefnleysi eftir margar andvöku-
nætur við að gera bflinn kláran. Og
ekki jókst tiltrú þeirra á farartækinu
þegar þeir fréttu að þetta væri í
fyrsta skipti sem bíl af þessari gerð
væri breytt til fjallaferða. „Nú, ég
sagaði hann bara í sundur, lengdi
hann, hækkaði hann upp og setti
undir hann framhásingu. Þetta verð-
ur fínn prufutúr." Það þyrmdi yfír
Bretana.
Þetta kann að virðast kæmleysis-
lega mælt, en enginn með fullu viti
fer í svona ferð án þess að hann viti
hvað hann er að gera og treysti bíln-
um, sjálfum sér og ferðafélögum sín-
um fullkomlega. Á þeim tíu ámm
sem liðin em frá því að menn fóm
að ferðast um hálendið að vetri til
að einhveiju ráði hefur safnast sam-
an gífurleg reynsla sem miðlað er
af milli manna. Hagi menn sér sam-
kvæmt henni og heilbrigðri skynsemi
er lítil hætta á ferðum.
Hinir bílamir vom ekki eins nýir
af nálinni. Toyota Land-Cmiser Villa
og Willys-jeppar þeirra Sigga og
Gunna eiga orðið fátt sameiginlegt
með þvi sem þeir vom þegar þeir
rúlluðu útaf færibandinu fyrir þó
nokkuð mörgum ámm. Síðan þá
hafa þeir gengið í gegnum svo mikl-
ar breytingar að ekkert er eftir nema
útlitið - og ekki einu sinni það. „Þeir
segja að ég hafí búið hann til úr
mslahaug,“ segir Gunnar, sem óneit-
anlega ók sérkennilegasta bílnum.
Sex hjóla Willys-jeppa sem minnir
meira á snjóbíl en Willys ’55.
Allir bílarnir vom búnir öflugum
Qarskiptatækjum, símum og talstöð-
um, að ógleymdum GPS gervi-
hnatta-staðsetningartækjum sem
Toyota, R. Sigmundsson og Ísmar
hf. lánuðu í leiðangurinn. Þessi tæki
em mjög að ryðja sér til rúms hér á
landi í stað Loran-C kerfisins. Auk
þess vom Skátabúðin og Bílanaust
okkur innan handar við undirbúning
ferðarinnar. Þegar þessu öllu hafði
verið komið heim og saman var ekk-
ert annað eftir en að koma sér af
stað, græjaðir upp að eyrum, og
vonast eftir góðu veðri.
Séríslensk uppfinning
Fyrsti áfangastaður vom Hvera-
vellir. Við fómm sem leið lá upp frá
Þingvöllum, sem skörtuðu sínum feg-
ursta vetrarbúningi, inn á Uxa-
hryggjaveg og tókum svo stefnuna
á Langjökul. Það var ekki laust við
að það færi um mann fiðringur þeg-
^lMðáttiir
Herðubreið
jökulhetta í heiminum utan heim-
skautasvæðanna var eitt aðaltil-
hlökkunarefni ferðarinnar. Og ekki
spillti fyrir að Herðubreið og Askja
vom í leiðinni.
En það dróst að við kæmumst af
stað frá Hveravöllum. Eftir að hafa
eytt þar ágætum degi skall á vonsku-
veður svo varla sá út úr augum.
Engu að síður fómm við í leiðangur
suður að Beinahól á Kili. Söguna um
nöturleg örlög Reynistaðabræðra
sem urðu úti á þessum eyðilega stað,
ásamt fénaði sínum og fömnautum
í nóvembermánuði 1780, þekkja
flestir og margir hafa sjálfsagt lagt
leið sína þangað að sumarlagi. En
að koma þar á þessum árstíma gefur
þessari sögu nýja merkingu. Rokið
og skafrenningurinn var svo mikið
að við urðum að halda kvikmynda-
tökuvélinni niðri til að hún fyki hrein-
lega ekki um koll. En myndirnar sem
náðust af sólskinsblettunum í Kjal-
felli og hríðarkófinu á gamla Kjal-
veginum voru erfíðisins virði. Það
var undarleg tilfinning að hugsa til
mannanna sem hirðust í tjaldi sínu
fyrir meir en 200 árum og var ekki
undankomu auðið. Á slíkri stundu
er gott að hafa upphitaðan jeppa sem
bíður skammt undan. Eins er með
sögusagnirnar af Fjalla-Eyvindi.
Hveravellir eru fallegur staður og
óvíða annars staðar er dregin skýr-
ari mynd af andstæðunum í íslenskri
náttúru. Að búa veturlangt í gjótu á
þessum stað milli jökla getur varla
talist aðlaðandi tilhugsun. Samt sem
áður er ekki laust við að maður heill-
ist af ævintýraljómanum sem umvef-
ur þau útileguhjúin. En þegar maður

Í Drekagili
Gengið afsíðis í setrínu
Það var undarleg tilffinning að hugsa
til mannanna sem hirðust i tjaldi sinu
ffyrir meir en 200 árum og var ekki
undankomu auðið. Á slikri stundu er
gott að hafa upphitaðan jeppa sem
biður skammt undan.
Útsýni frá Kverkfjöllum
ar við stönsuðum við Skjaldbreið og
horfðum í áttina að jöklinum hálfhul-
inn skýjum. „Við erum heppnir með
veður í dag,“ sagði Villi. „Við skulum
bara vona að það verði framhald á
því.“ Nú var líka komið að því að
hleypa loftinu úr dekkjunum. Þessi
séríslenska uppfínning er algert
grundvallaratriði í svona ferðum og
menn hafa gert hálfgerða vísinda-
grein úr henni. Það er undarleg til-
finning að stíga út úr bílnum og
sökkva sjálfur uppað hnjám i snjó
en bíllinn, sem vegur e.t.v. eitt og
hálft tonn fullhlaðinn, flýtur ofan á.
Það ér heilmikil kúnst að finna jafn-
vægið milli þess að láta bílinn fljóta
og að koma í veg fyrir of mikla
bensíneyðslu. Það er gífurlegt erfiði
að drífa bílinn áfram á þessum stóru
vindlausu dekkjum í þungu færi.
„Svo er líka annað í þessu,“ segir
Siggi. „Við hverja 100 metra sem
við klifrum upp eykst loftþrýstingur-
inn í dekkjunum um a.m.k. 1 pund
og svo er það auðvitað öfugt þegar
við förum niður. Þetta er eilíf jafn-
vægislist."
En vonir okkar um bjartviðri á
jöklinum urðu að engu. Eftir góða
byijun skall á niðaþoka og bílarnir
fóru í lest hver á eftir öðrum í nán-
ast engu skyggni þar sem allt rann
saman í eitt. „Hér sjáið þið hinar
landsfrægu Þursaborgir, rómaðar
fyrir fegurð og mikilfengleika," sagði
Gunni einhvemtíma um daginn og
við góndum inn í þokuna en sáum
ekki neitt. Það er mjög þreytandi að
keyra við þessi skilyrði rýnandi til
skiptis út í þokuna og á skjáinn á
siglingatækjunum og ég held satt
að segja að menn hafi verið hálffegn-
ir að komast að lokum í skála á
Hveravöllum um kvöldið.
Rok og skafrenningur
Ferðaáætlunin frá Hveravöllum
var í stuttu máli að freista þess að
komast norður jrfir Hofsjökul og
þaðan í Laugafell. Halda þaðan til
byggða niður í Bárðardal, taka bens-
ín og láta svo ráðast af veðri og
veðurhorfum hvert framhaldið yrði.
„Við komum okkur okkur eitthvað
þama austurfyrir og sjáum svo til.
Það er enginn vandi að eyða mörgum
dögum á Vatnajökli," sagði Villi
greinilega hæstánægður með að vera
loksins kominn á fjöll. Og það verður
að segjast eins og er að þessi stærsta
hefur staðið og virt fyrir sér rústirn-
ar af hreysi þeirra nokkra stund full-
ar af snjó í 15 stiga frosti og roki
rennur af manni mesta rómantíkin.
Gildi góðra siglingatækja sýndi sig
vel á leiðinni til næsta áfangastaðar
sem var Setrið, skáli 4x4 klúbbsins
sunnan Hofsjökuls og austan Kerl-
ingarfjalla. Við biðum myrkurs á
Hveravöllum þar sem ekki var hægt
að hreyfa sig vegna snjóblindu. Það
eina sem dugir er að keyra með full-
um ljósum og treysta á siglingatæk-
in. Það er í raun sáralítið sem skilur
á milli þess að sigla skipi út á sjó
og að keyra jeppa við þessar aðstæð-
ur. Tækin gefa upp lengd og breidd
auk hraða og hæðar yfir sjávarmál.
Siglingafræðipunktum á helstu há-
lendisleiðum hefur verið safnað sam-
an og gefnir út í bók, auk þess sem
menn safna punktum sjálfír á ferðum
sínum. Svo er stefnan tekin milli
punkta og tækin gefa til kynna hvar
menh eru staddir og hvort þeir eru
á réttri leið. Þetta er í raun sáraein-
falt en fyrir leikmann sem verður
vitni að þessu í fyrsta sinn virðist
þetta vera hið mesta feigðarflan.
Sérstaklega þegar maður rekur aug-
un í setningar í lóranbókinni eins og
„Hætta!! Gil á hægri hönd“ eða „Var-
úð!! Hengiflug til vesturs og norð-
urs.“ En það venst og eftir skamma
stund er maður farinn að fylgjast
með akstrinum af jafnmiklum áhuga
og aðrir. „Það er spennandi að vera
fyrstur og ryðja slóðina. Maður keyr-
ir meira eftir því sem maður sér inní
bílnum en því sem sést fyrir utan
hann,“ segir Siggi. „Mitt hlutverk
er að segja honum hvert hann á að
fara. Ef ég segi honum einhveija
vitleysu, fer hann tóma vitleysu,“
■
■